Gehiago konpetentzia digitalaren inguruan

Jakintza Ikastolaren Hezkuntza Proiektuaren berritze prozesuarekin hasi gara aurten. Ikastola proiektuari zuzenean lotuta doaz gure Curriculum Proiektua baita Gestio/Antolaketa Proiektua ere.

Urte batzuk pasa dira gure Hezkuntza Proiektua diseinatu genuenetik eta bitarte horretan aldaketa ugari gertatu dira, bai curriculumean baita antolaketa mailan ere. Hauek guztiak bildu eta sakondu beharko ditugu ekoiztuko dugun dokumentu berrian.

Curriculum proiektu berriaren garapenean garbi dago gure erreferentzi nagusietako bat Euskal Curriculuma izango dela. Beti esan dut Euskal Curriculuma dokumentu aurrerakoia izan zela aurkeztu zen unean (eta oraindik horrela da puntu askotan). Nire ustez hainbat alderdietan, halere, behar ditu eguneratze batzuk. Horietako bat izan daiteke Irakaskuntzarako eta Komunikaziorako Teknologiena eta zehazkiago, Konpetentzia Digitalarena. Eguneratze horiek datozen bitartean, handik eta hemendik topatzen dudan informazioa jaso, antolatu eta nire apuntetxoak sortzen ari naiz, gure ikastolako curriculum proiektu propioan txertatzeko helburuarekin.

Duela hilabete batzuk blog honetan bertan argitaratu nuen nire iritziz zer den konpetentzia digitalaren inguruan ulertu behar duguna. Ekarpen honetan konpetentzia digitalaren ikuspegi osagarri biak aurkezten nituen: alde batetik, konpetentzia digitalaren dimentsio edo azpikonpetentzia bakoitzari lotutako helburuen zerrenda eta, bestetik, konpetentzia digitala alfabetizazio multimediala bezala ulertuta.

Bada gaurkoan, bi ideia horiekin jarraituz, ekarpen berriekin nator. Hasteko, La Lagunako Unibertsitateko Manuel Arearen bideo bat ipintzen dizuet azpian. Bideoan, Manuel Areak gaurko eskola ereduaren jatorriaz hitz egiten du hasieran (gizarte industrialean sortutako eredu zaharkitua). Boriz Mir-ek planteatzen dituen bost dimentsio horien ordez, Manuel Areak lau bakarrik planteatzen ditu (beste leku batzuetan ere horrela egiten dute). Amaitzeko konpetentzia digitala lantzeko hainbat ideia edo proposamen botatzen ditu. Hauxe da niretzat bere aurkezpenaren zatirik kaxkarrena. Ez dut esan nahi blog, wiki… edo Web2.0-ren garaiko baliabide digitalek zaharkituta geratu direnik, ezta gutxiagorik ere. Nire iritziz tresna baino gehiago proposatzen dituen erabilerak edo jarduerak daude zaharkituta eta faltan botatzen ditut, adibidez, teknologia mugikorrari lotutako proposamenak.

Manuel Arearen aurkezpenaren lehenengo zatiak duela urte luze bat ikastolako gurasoei Mikelek eta biok eskaini genien aurkezpena ekarri dit gogora. Orduan ere gure ikastolako gurasoei antzeko kontuak aipatu genizkien:

Aurkezpen horren amaieran eskola eredua aldatzeko lau eragite-ardatz proposatzen genituen:

  • Alderdi metodologikoaren aldaketa beharrezkoa ikusten genuen (“Jakitearen logikatik egitearen logikara pasatu”)
  • Ikaslean oinarritutako hezkuntza eredu baten garapena beharrezkoa zela uste genuen (“Ikaslea bere ikaskuntza prozesuaren jabe bihurtu”)
  • Gestio/antolaketaren aldaketa bultzatu behar genuela intuitzen genuen (“Ikastolako aldaketaren kudeaketarekin hasi”)
  • Konpetentzia digitalaren garapenari garrantzia berezia eman behar geniola iruditzen zitzaigun (“Digitalki alfabetatuak diren hiritarrak sortu”)

Gaur bertan irakurri dut beti interesgarriak diren Guida Al-lés-en azkeneko ekarpena. Eskola hobe baten bila nondik hasi behar dugun planteatzen du berak. Tira, positiboki harrituta geratu naiz ikusi dudanean berak aipatzen dituen autore desberdinen proposamenak, gutxi gorabehera goran aipatutako lau ardatz horien inguruan doazela. Gauza batzuk moldatu beharrean gaudela garbi dago baina uste dut orduan egindako hausnarketa baliagarria dela oraindik eta, nola edo hala. garatuko dugun IHP berrian jaso beharko ditugu.

Konpetentzia digitalaren gaira bueltatuz, otsaileko artikuluan azaltzen nituen bi alderdi horiek oso modu garbian islatuta ikusi ditut gaur Fernando Santamariak ekoiztu dituen bi mapa kontzeptual interesgarrietan. Bi mapa horien arteko lotura garbia da: “La competencia digital se adquiere mediante la alfabetización mediática”. Hortxe dago kontua. Uste dut, bi mapa kontzeptual hauekin, konpetentzia digitalaren inguruan jakin beharreko guztiak modu garbi eta txukunean jasota geratzen dela.

Competencia Digital

Alfabetización Mediática

EGUNERAKETA 2011-10-25, 21:18: Duela lau hilabete Futurelab-ek konpetentzia digitalaren inguruan argitaratutako bi txostenen berri ematen nuen nire “beste” koaderno digitalean. Bada oraintxe irakurri dut El Camarote blogak argitaratu berri duen azken artikuluan, bi dokumentu horietatik lehena erdara itzultzen ari direla. Ikusi dudanagatik ia amaituta dago itzulpena. Benetan txosten interesgarria da, konpetentzia digitalaz zer ulertzen den azaltzeaz gain adibide praktiko ugari proposatzen baititu. Ingelesezko bertsioa ez bazenuten irakurri bere garaian, orain aukera paregabea daukazue erdarazko bertsioa irakurtzeko. Merezi du, benetan.

Ubuntu, erabiltzaile esperientzia eta konpetentziatik ikastea

Egun pare bat daramat Ubunturen azken bertsioa probatzen. Eguneraketa arazorik gabe (azken bertsioetan bezala) burutu zen aurrekoan, Ubuntuk behar zuen fidagarritasun puntu hori lortu duela esango nuke.

Ez da bakarrik eguneraketek ematen duten fidagarritasuna edota instalazio garbien sinpletasuna. Badaude detaile txikiak ere azken distroan datozenak, Ubuntu erabiltzerakoan sentsazio “atsegina” lortzen laguntzen dutenak. Loginaren diseinu berria, Nautilus-en itxura modernoagoa, ikono berriak… Ubunturekin “gustorago egoten” laguntzen dute. Agian tontakeria bat irudituko zaizue baina software askearen hedapena eta erabiltzaile kopuruaren hazkuntza bilatu nahi badugu, detailetxo horiek berebiziko garrantzia dutela iruditzen zait niri.

Eta hemen agian norbait nirekin haserretuko da baina uste dut zilegia dela onartzea (aurrekoan ere zerbait aipatu nuen Sustatun) azken distroetan egin diren hobekuntza asko MacOS-en ereduari jarraiki etorri direla. Esango nuke Canonicalek apostu garbia egin duela erabiltzaile esperientzia xamurtu eta erraztearren alde eta horretarako eremu horretan eredugarria den MacOS-etik ideia ugari inplementatu ditu.

Hauetako batzuk aipatzearren software biltegia (aplikazioen instalazioa zen Ubunturen gauza konplikatuenetako bat), leihoen botoiak ezkerrera eramatea, menu globala, Launcher-a (MacOS-en Dock-aren antzera), goiko panela bakarrik mantentzea, Nautilusen itxura berria, tipografiari emandako garrantzia, sistemaren jakinarazpen koadroak…

Erabiltzaile esperientzia ez da soilik diseinua (askotan gauza bera direla pentsatzen dugun arren). Erabiltzaile esperientzia diseinua, ergonomia, erabilerreztasuna, “usabilitatea” (erdarazko usabilidad: ez dakit nola deitu euskaraz), egonkortasuna, segurtasuna, fidagarritasuna, periferikoen integrazioa… hori guztia eta gehiago da. Horretan maixu da Apple bere produkzio esparru guztietan, bai software baita hardware mailan ere

Erabiltzaile esperientzia ez da soilik diseinua

Atzera begiratzen badugu, Ubuntuk ikaragarrizko bilakaera izan du erabiltzaile esperientziari dagokionez. Hobekuntza hauetako asko “barruan” egindako lanaren ondorioa izan bada ere, hobekuntza asko konpetentziaren ereduari jarraiki etorri direla ere onartu behar da. Ongi etorriak hobekuntza horiek software askearen zabalkunderako mesedegarriak badira.

Abentura berri baten hasiera

Aurtengo ikasturtea berezia izango da niretzat. Alde batetik, IKT dinamizatzaile bezala hamarkada bat bete ondoren, nituen arduretako asko Amaia nire lankidearen esku geratuko dira. Bestetik, nire lanaldiaren erdia Aniztasun Curricularreko (AC) ikasle talde batekin pasako dut, taldeko tutoretza ere nire gain egongo delarik.

Ilusio handiz heldu diot erronka berri honi. IKT arduradun bezala urte asko egin ondoren, nire lanbideari zuzenean lotutako gauza askotan aurrera nabarmen egin dudala sentitzen dudan bezala, didaktika arloan oraindik hobetzeko asko daukadala garbi daukat. Hobekuntza hori teknologiaren eskutik etorriko zela pentsatu izan dut bolada batean baina, azken urteotako eskarmentuak zerbait garbi utzi badit, nire garapen profesionala ez dela soilik nire alfabetizazio digitalaren eskutik etorriko da. Irakasle bezala hobetu nahi badut teknologia baina garrantzitsuagoak diren beste esparru askotan hobetu beharra daukadala garbi daukat.

Lan horretan ibili naiz azken bi urteotan: konpetentzietan oinarritutako hezkuntza ereduaren oinarriak ulertzen, sekuentzia didaktiko baten diseinuaren ardatz nagusienak aztertzen eta deskribatzen, gizarte modernoaren exijentziekin bat egiten duten metodologia aktibo berriak ezagutzen eta zerrendatzen

Baina teknologiaren esparruan lanean aritu naizenean egiaztatu dudan moduan, benetako ikaskuntza esperiementazioaren eskutik dator, eginez ikasten da. Ez da erraza ordea, egungo hezkuntza sistemak duen egitura zurrunean, bide berriak probatzen aritzea, izan ere, bide berri hauek malgutasuna eskatzen dute, curriculumaren garapenean baita eskolaren barne antolaketan ere. Eta uste dut horrelakoetatik oraindik nahiko urrun gaudela.

Ikastolako zuzendaritzak urtero ematen digu aukera hurrengo ikasturterako gure asmoak, beharrak, nahiak edo bestelako eskaerak egiteko. Aukera hori aprobetxatuz, aurtengorako AC taldean irakasle izatea eskatu nuen pasa den ekainean. Ikastolako zuzendaritzak ez zidan inolako eragozpenik jarri, alderantziz, behar nituen baliabide guztiak ipini zizkidan nire eskaerak aurrera egin zezan.

Pertsonalki uste dut AC talde batek dituen ezaugarriak (ikasle profiletik hasita, antolaketarekin lotutako baldintzetarino) egokienak direla berrikuntza metodologikoan lehen urratsak ematen hasteko.

  • Metodologia akademizista tradizionalean galduta, ezinean, aspertuta, nazkatuta… egon diren ikasleez osatutako taldea da. Ikasturtero errepikatzen diren estrategia didaktiko klasikoen aurrean iparra galduta ibili diren ikasle hauekin, bide berriak urratzea beharrezkoa da emaitza desberdinak lortu nahi badira. Eta horixe da, hain zuzen ere, ni bilatzen ari naizena.
  • Eskola orduen ohiko banaketa klasikoarekin ezinezkoa da proiektu multidisziplinarrak aurrera eramatea. ACren kasuan, hemezortzi ordu ditugu bi arlo nagusitan banatuta: erdiak Hizkuntza/Gizarte arloei dagozkie eta beste erdiak Zientzia-Teknologia arloei. Astean bederatzi ordu ditut, beraz, proiektu edo jarduera multidisplinarrak aurrera eramateko. Arloka antolatuta daukagun ohiko eskola ordutegi trinko eta zurrunarekin horrelakorik egitea ezin dut amestu ere egin, gaur egun (etorkizun laburrean hau ere aldatzen hasiko denaren esperantza badaukat, halere).
  • Gelako lau paretetatik ihes egin eta ikaskuntza prozesua beste espazio batzuetara zabaltzea sentitzen dudan behar nagusietako bat da. Eta uste dut ikasleek ere eskertuko dutela aldaketa hori. Ostegun goizak primeran ditut ikasle taldea hartu eta herrira irten, txango batera eraman edo esperiemntua egiteko patiora ateratzeko, beste irakasleen ordutegian eragin beharrik izan gabe.
  • Esan beharrik ez dago horrelako taldeetako ikasle askok autoestimua lurretik izaten dutela, bigarren mailako ikasle bezala hartzen dutela euren burua. Irakasle bezala, erronka polita bat daukat ikasle hauen alderdi emozionalean eragiteko. Irakaslea ez da soilik eduki transmisorea (halaxe ikusten dut nire rola ikastolan azken urteotan), hezitzaile bezala, badauzkagu beste alderdi batzuetan ere ikasleak hezitzeko betebeharra. Ez naiz ni eredu bat kontu hauetan, badakit. Baina benetan hobetzea nahi badut, alderdi honetan ere ahalegin bat egin beharko dut eta talde honek aukera ezin hobea eskaintzen dit horretarako.

Ikasturtea hasi besterik ez dugu egin. Batzuetan sentsazioa daukat espektatibak oso altu ipintzen ditudala eta gauzak nik espero bezala ez doazenean, azkar galtzen dut pazientzia. Tira, hori kontrolatzea ere ikaskuntza prozesu orokorraren barruan ipini beharko dut. Ikusiko dugu noraino heltzen garen.

Udazkena

Amaitu da uda. Pasa den ekainean, ikasturtea amaitzear zegoela, klaseak goizetik soilik ematera pasa ginen. Hauxe izaten da udan sartzera goazelaren lehen seinalea. Oporretatik bueltan, oraindik klaseak goizez bakarrik ditugu baina guztiok dakigu datorren astetik aurrera, ohiko errutinara bueltatuko garela. Zer esan nahi du horrek? Bada udazkenean murgilduta izango garela. Jarraitu Udazkena irakurtzen

Irakaslearen metamorfosia

Azpian ipini dizuedan dokumentuan Bartzelonako UPCko irakaslea den Miguel Valero-Garciak irakasleok gure lanbidean egiten dugun ibilbide profesionalaren inguruko hausnarketa pertsonal interesgarria egiten du. Autoreak unibertsitatean egindako ibilbide profesionalean bizi izan dituen fase desberdinen inguruan idazten du. Uste dut bere esperientzia unibertsitatetik irakaskuntzara zuzenean pasa garen irakasle askorenarekin bat datorrela. Nik esango nuke Bigarren Hezkuntzako irakasle askoren deskribapena egiten duela bertan. Jarraitu Irakaslearen metamorfosia irakurtzen