Etiketa: eskola

Zergatik ikasten dute ikasleek?

Gaur egungo gizarte globalean, kanpo ebaluazioek mahai gainean ipintzen dituzten datuetan oinarriturik, eskola errendimendua etengabe neurtzen eta konparatzen ari garen garai honetan, kezka handia dago guraso, irakasle eta eskola erakundeen aldetik eskola porrota eta arrakastaren inguruan.

Gai hau hezkuntza komunitatean planteatzen den bakoitzean, lehenengo gauza datorkidana burura da argitu beharko genukeela lehenik zer ulertzen dugun eskola arrakasta bezala, izan ere, irudipena daukat oso ikuspegi desberdinak ditugula administrazio, guraso eta irakasleok. Blog honetan askotan aipatu dudan moduan, nik eskola arrakasta, diagnostiko frogetako emaitzetan datozen zenbaki hotzetatik baina harago, ikasle batek bizitzan topatuko dituen ikaskuntza egoera berriei autonomiaz aurre egiteko gai izatea da. Gaitasun hori eskuratzeak ikasleari ikaskuntza berriak bereganatu, autorregulatu eta pixkanaka-pixkanaka bere formazio pertsonalaren gaineko autonomia eta ardura areagotzea suposatu beharko luke.

Helburu hori lortzea faktore askoren menpe dagoela garbi dago:

  • Kanpoko faktoreak: irakasleok erabilitako metodologia desegokiak, porrotaren aurrean familiaren jarrera etsigarria edo jatorriz ingurune sozio-ekonomiko baxukoa izatea izan daitezke adibide batzuk, besteak beste.
  • Barruko faktoreak: arretarako zailtasunak, eskolarekiko interes falta, taldean lan egiteko ezintasuna, antsietatea kontrolatzeko arazoak izatea, izan daitezke horietako batzuk.

Baina faktore horiek guztiak (eta gehiago) hor egonda ere, eskola eta administraziotik horietako asko murrizten saiatzen bagara ere, garbi dago ikaslearen ikaskuntza prozesua gidatzen duten benetako faktoreak zeintzuk diren aztertzea ez dela erraza:

  • Zer dela eta jatorri sozio-ekonomiko konplikatuetako ikasleek eskolan arrakasta izatea lortzen dute?
  • Zergatik irakasleok erabilitako metodoak desegokiak izanda ere, ikasle batzuentzat horrek ez du oztopo nabarmenik suposatzen eskolan arrakasta lortzeko?
  • Zergatik ikasturte hasieran zailtasunak dituen ikasle batek, ikasturteak aurrera egiten duen heinean hobetzea lortzen du eta azkenik aurretik zehaztutako helburuetara heltzeko gai da?
  • Eta zergatik gertatzen da batzuetan aurreko guztiaren kontrakoa?
  • Zergatik ikasten dute ikasle batzuk eta zergatik ez beste batzuk? NON DAGO ARRAKASTAREN JATORRIA?

Beti interesatu zait gai hau. Izan ere, nire “ohiko” ikasle garaiko esperientzia ez zen beste munduko ezer izan. Ezin dut esan porrot egin nuen ikasle horietako bat izan nintzenik baina arrakastaren goiko definizio horretatik oso urrun nenbilela garbi daukat. Eta orain berriz, “ofizialki” ikasle izateari aspaldi utzi niola kontutan izanik, uste dut askoz ere prestatuagoa nagoela nire ikaskuntza prozesuaren gainera ardura izan eta erronka berriei autonomiaz erantzuteko. Zergatik da hori? Zergatik ikasten dut orain duela bizpahiru hamarkada egiten ez nuen bezala?

Azpian daukazuen dokumentu horretan pista oso interesgarriak ematen dira kontu honen inguruan. Arrakasta edo lorpen helburuen (“Objetivo de logro” erdaraz) kontzeptua jorratzen da bertan eta nola eskolan eta familian, helburu mota bati (objetivo de dominio) edo besteari (objetivo de desempeño) garrantzia gehiago ematen bazaio, horrek eragin zuzena izan dezakeen eskola porrotan.

Oso interesgarria eta argigarria guraso zein irakasleontzat.

The Finland Phenomenon

Ez da lehenengo aldia blog honetan Finlandiako heziketa-sistemari buruz hitz egiten duguna. Mikelek duela hilabete batzuk hango hezkuntza ereduaren berri eman zigun lau sarrera desberdinetan (bat, bi, hiru eta lau). Geroago, Finlandian ikasketak egindako ezagun baten azalpenak ekarri zituen hona. Nire ustez Mikelek emandako informazio hori guztia nahikoa da ulertzeko zertan datzan Finlandiako hezkuntza ereduaren arrakasta.

Halere, horrekin nahikoa ez baduzue, azpian uzten dizuet Harvard-eko Unibertsitateko Tony Wagner ikerlariak ekoiztutako bideo hau. Wagner-en lan honek arrakastaren gakoak non dauden ikertzen ditu eta, ikusiko duzuen bezala, Mikelek aipatutako argudioetako asko jasotzen ditu bertan. Niri oso interesgarria iruditu zait ordubete inguru irauten duen bideo hau. Ea zuei zer iruditzen zaizuen.

Oraindik ezin dut konprenitu nola litekeen hain desberdin interpretatzea hezkuntza sistemaren ezaugarriak han eta hemen, zeinen desberdin ikusten diren oinarri oinarrizko gauzak han ete hemen. Pentsa, bideoan agertzen den irakasle batek, 30 urte enpresa desberdinetan egin ondoren, irakasle sartu zen. Berak irakasle lana desestresantea aurkitzen du, WTF?? Eta batxilergora bitartean ebaluazio esangurasturik ez egotearena hemen sci-fi kontsideratuko litzateke. Beno ez da guztiz egia. Mikelek behin eta berriro esaten dit ez larritzeko hainbeste ebaluazioaren kontuarekin, gehiegizko balioa ematen diogula kontu horri. Eta uste dut egia dela; ikasleek askoz ere errendimendu handiagoa adierazten dute etengabe ebaluatuak (kontrolatuak) sentitzen ez direnean. Hori nik neuk bizi izan dut.

Enpin, helduko al gara inoiz gure sisteman horrelako aldaketak ezagutzera?

Waiting For Superman

Horixe da Bill Gates-ek 2010. urtean ekoiztutako dokumental honen izena. Bertan, Estatu Batuetako eskola publikoaren egungo egoeraren analisi bat egiten da. Asko dira bertan planteatzen diren galdera, kezka eta kritikak eta hauetako asko ez dira soilik EEBBetako hezkuntza sistemaren ezaugarri propioak. Nik esango nuke herrialde aurreratuetan gizarteak bizi izan duen bilakaeraren ondorioak direla dokumentalean planteatzen diren arazo gehienak.

  • Eskola aurkitzen den auzo edo herrien egoera sozio-ekonomikoak baldintzatzen du eskola porrota edo alderantziz da?
  • Hezkuntza sistemaren arrakasta bermatzeko muntatzen den egitura burokratikoa bera ez al da porrotaren eragile nagusienetako bat?
  • Eskola arrakastaren interpretazio desberdinak eta hau “neurtzeko” ezartzen diren indikatzaileak egokienak dira gure gizarte modernoan?
  • Zergatik esperientzia arrakastatsuenak sortzen dira gehienetan ezarritako hezkuntza sistemaren periferiatik?
  • Jarrera proaktiboa eta inplikazio maila altua duten irakasleek irauli al dezakete hezkuntza sistemaren parte diren (administrazioa, sindikatuak, eskolen elkarteak eta guraso-taldeak) estamentuen artean une honetan ezarrita dagoen “status quo”-a?

KIPP eskolen adibideak ikastolen sorrera ekarri dit burura. Eskola hauen inguruan bideoan agertzen diren zertzeladatxo pare horiek nire ikasle garaiko ikastola ekarri didate gogora. Askotan esan dut orduko ikastolek eskola “autentikoen” ukitu hori zutela, irakasleen inplikazioa agerikoa zen, orduko auzo eta herrietan ondo uztartuta zeuden, egitura deszentralizatua, burokrazia gutxi eta lan asko komunitatean eta, azkenik, balore etiko, sozialak eta kulturalak indikatzaile akademiko aseptikoen gainetik ipintzen zituena. Nik behintzat horrela gogoratzen dut ezagutu nuen ikastola. Gaur, dokumentala ikusi ondoren, EEBBtako eskoletan agertzen diren hainbat egoerekin pentsakor geratu naiz, ez ote garen gu ere hezkuntza sistema unibertsalean dagoen “status quo” horretara egokitu. Tamalez, uste dut baietz.

Hemen azpian daukazue bideoa, merezi du ordu pare bat hartzea osorik ikusteko:

Waiting for Superman

Iturria: Recursos didàctics per a secundària

XXI. mendeko eskolaren eraldaketa pedagogikoaren inguruko apunteak

Laister beteko dira bi urte, Urola Ikastola BHI-tik jaso nuen gonbidapenari erantzunez, Azkoitian izan nintzela gure ikastolan IKTen inguruan egindako ibilbidearen inguruan hitz egiten. Prestatu nuen aurkezpenaren lehen zatian aurreko hamar urteetan gure ikastolan egindakoaz jardun nintzen, fase desberdin bakoitzean aurkitutako oztopo edo arazoak azalduz. Bigarren zatian, orduko egoera abiapuntu bezala hartuz, prospektiba ariketa txiki bat egitera ausartu nintzen, etorkizunari begira eragite ardatz nagusienk zeintzuk izan zitezkeen labur-labur aurkeztuz. Azpian daukazue Azkoitiko hitzaldian erabili nuen aurkezpena:

IKTak Jakintza ikastolan desagertze bidean

Lehenengo aldia zen aurkezpenari izenburua, behin diapositiba guztiak amaituta nituela, ipintzen niola. Izenburu deigarri bat ipini nahi nion, atentzioa deitzeko modukoa eta kontutan izanik oraindik bero-bero nituela buruan azkeneko bi diapositbetan agertzen diren ideiak, onartzen dut izenburua “apokaliptiko” samarra atera zitzaidala 🙂 Kontua da jada duela bi urte kezkatuta nenbilela IKTen gehiegizko protagonismoarekin (ikus 36. diapoa). Eskolaren berrikuntza IKTen ezarpen eta erabilerarekin nahasten genuen, praktika onak teknologiaren erabilera “orijinalekin” lotuta zeudenak kontsideratzen genituen eta irakasle aurrerakoiak teknologian euren trebetasuna adierazten zutenak (inguruko irakasleak liluratuta geratzen ziren hauekin) kontsideratzen genituen. Baina nire esperientzia pertsonalak esaten zidan hori ez zela eskola berriak behar zuena edo behintzat horrekin bakarrik ez zen nahikoa eskolak behar zuen benetako berrikuntzarako. IKTen erabilerari lotutako “boom”-ak, teknologiaren gehiegizko protagonismo horrek, onura baino gehiago kalte egiten zuela iruditzen zitzaidan; gure ikastolaren errealitateari begira behintzat, hala sentitzen nuen.

Jada orduan gure ikastolan eraldaketa didaktiko sakon baten beharra genuela proposatzen nuen (ikus 40. diapoa) eta proposatzen nituen bost eragite ardatzen artean, azkenekoan hauxe botatzen nuen: IKTen integrazio gardena gure eguneroko praktikan (ikus 45. diapoa). Kontua da, orduan intuizio bat bakarrik zena, denborarekin forma hartzen joan dela, orduan sentitzen nuen hura oso garbi azaltzen ez banekien ere, poliki-poliki konkretatzen joan da.

Gaur bertan Angeles Araguz-en blogan “No son las TIC es la pedaggía” artikuluan ipini duen azpiko bideoan oso ondo laburbiltzen da duela bi urte aipatzen nuen “aldaketa didaktiko” harrekin adierazi nahi nuena:

Egia esan, ez ditu gauza berri askorik esaten, blog honetan azkenaldian behin baino gehiagotan azaldu diren kontuak jasotzen ditu, baina uste dut oso interesgarria dela ematen behar den aldaketaren perspektiba global bat ematen duelako. Uste dut, eskoletan oraindik gertatzeke dagoen aldaketaren kudeaketa nondik nora joan beharko litzatekeen ulertzeko oso bideo baligarria izan daitekeela. Bertan botatzen diren ideia asko gainera, ikasle-irakasle testuingurutik kanpo ere zentzua badutela esango nuke. Uste dut irakasleon artean ere, gure eskola barruko lan-esparru eta harremaneta ere kontsideratu beharreko ideia ugari ipintzen dituela mahai gainean.

Bideoan aipatzen den XXI. mendeko hezkuntza eredu berri hori hain dago urruti pasa den mendean ezagutu genuenarekiko ze sistema horren protagonistak garen ikasle eta irakasleon oinarrizko trebetasunak ere derrigorrezkoa da, eredu berriarekin batera, aldatzea. Eta bideoan trebetasun berri horiek zeintzuk izan behar diren sumatzen bada ere, uste dut Aitor Lazpitak azken asteotan argitaratu dituen bi dekalogoetan oso ondo azaltzen dituela.

Lehenengo aurkezpenean George Siemens-en ekarpenak hartzen ditu aitzakia bezala, XXI. mendeko ikasle batek menperatu behar dituen trebetasunen dekalogoa azaltzeko:

10Habilidades

Bigarrenen aurkezpenean aro postdigitalean (alegia, IKTen protagonismoarekin amaitu den garai honetan) irakasleok garatu beharko genituzkeen trebetasunei buruz hausnartzen du.

10 HabilidadesDocentes

Uste dut aurreko bideo eta aurkezpenekin nahiko ondo zehaztuta geratzen dela zeintzuk izan beharko liratekeen eskola modernoaren ezaugarriak, gure seme-alaben beharretara (eta ez alderantziz) eta hedaduraz, gizarte osoaren beharretara egokitutakoa.

Kontu honen inguruan bueltaka ibili nintzen duela hilabete batzuk. Ordenagailuaren aurrean eserita nengoela, zera galdetu nion nire buruari: nire semeak ikastolan egingo duen ibilbidean zer balore/gaitasun/konpetentzia garatzea nahiko nuke? Zeintzu balore/gaitasun/konpetentzia nahiko nuke semeak garatzea ikastolan nahiz etxean, bere hezte prozesuan? Zer bultzatu nahiko nuke guraso bezala etxean, ikastolarekin sintonian? (Ikastoletan azkenaldian hainbestetan entzuten ari garen “ikaslearen irteera profilaz” buruz ari nintzela jakin nuen gero)

Hortxe ibili nintzen burutik pasatzen zitzaizkidan kontu guztiak paper batean idatziz jasotzen. Horietako asko goiko bideo eta aurkezpenetan azaldutako asko dira, beste batzuk indarrean jartzen ari diren estrategia didaktikoekin zerikusia gordetzen zuten, beste askok konpetentzien garapenarekin. Batiburrillo guztia ahalik eta modu sinpleenean grafikoki laburbiltzen ahalegindu nintzen. Aspalditik daukat gordeta iruditxoa, txorrada bat delakoan, karpeta batean hautsa biltzen ;). Agian redukzionistegia da planteamendua. Seguraski gauza asko utzi ditut kanpoan. Baliteke ere askorentzat Euskal Curriculumean agertzen denaren bertsio kutre eta osatugabea izatea. Hala izango da, ez dakit. Nire lankide ohi batek askotan esaten zuen bezala, “erositako prezion saltzen dizuet”. Hortxe daukazue azpian aspalditik egindako tontakeritxoa.

Laister sartuko da nire semea nerabezaroan. Eskola etapa berri batean murgilduko da, bere helduarorako bidean kritikoa izango dena. Ez dut uste goian azaltzen den bideoan deskribatzen den XXI. mendeko eskola ezagutuko duenik. Dekalogo horiek ere oraindik urruti ikusten ditut. Konformatuko nintzateke gure ikastolaren ikuspegian (bisioan) nire eskematxo tonto horretan datozen alderdiak kontenplatu eta langileok gureak egingo bagenitu. Ez litzateke gutxi izango.

Ikasteko Jaioak: “nerabezaroa ez da arazo bat, aukera bat da”

Laster beteko ditu nire semeak hamabi urte. Dakitenek diotenez hementxe kokatzen da nerabezaroaren hasiera, hementxe hasten da heldutasunerako bidea. Ostras, heldu da? :-S Ikastolan atzo bertan hasi zela ematen du eta!

Onartu behar dut kezkatuta nagoela. Kontua ez da hainbeste nire semeak bere nortasuna garatzeko bidean, topatuko dituen gatazka pertsonaletatik arrakastaz irteteko gai izango ote den edo ez. Tira, denok dakigu prozesu konplikatua izaten dela baina, modu batera edo bestera, burukomin gutxiago edo gehiagorekin, gatazka eta arazo horiek gainditu egiten direla eta horrek uzten duen posoa da gure nortasuna eraikitzen laguntzen duena.

Kezkatuago nago nerabezaroan murgiltzea, hezkuntza sistema antolatuta dagoen moduan, etapa berri baten hasierarekin erlazionatuta dagoelako. Biak ezagutzen ditut oso gertutik, nire semea eta Bigarren Hezkuntza, eta ez daukat batere garbi, egun diren bezala, biak bateragarriak ote diren.

Azpiko bideoan nerabeen eta eskolaren arteko harremana ikuspegi baikor batetik azaltzen da, baikorregia nire ustez:

Bideoaren amaiera aldera horrelako zeozer esaten da:

En lugar de forzarles a sentarse pasivamente en clase, que pasaría si confiaramos en que el anterior aprendizaje por imitación, ahora les permite desplegar las alas y resolver las cosas por si mismos.

Semea ezagututa izugarri disfrutatuko luke horrelako testuinguru batean, eta motibazio horrek ikaskuntza prozesuan aurrera egiten lagunduko diola. Guraso bezala, garbi daukat testuinguru horretan garatuko lituzkeela 2025. urteko gizartean, behin heldutasunera heltzerakoan, benetan baliagarriak izango lituzkeen konpetentziak. Egungo eskolaren egoera ezagututa ordea, uste dut bideoan planteatzen den egoera errealitate bat bihurtzetik oso urruti gaudela oraindik. Eta horrek kezkatzen nau, izan ere, zalantzak ditut hurrengo sei urteetan ez ote den “Sistemara” egokituko eta ez ote dituen galduko nire iritziz gaur egun dituen gaitasun garrantzitsuenak eta, tamalez, eskolan hain balio gutxi dutenak oraindik.

Tira, badakit ezin dela gure seme-alaben jarraipen akademikoa eskolaren ardurapean soilik utzi, baina profesional bezala azken urteotan ikusten ari naizenaren arabera, oso konplikatua egiten zaie guraso askori eskola dinamika tradizionalak sortzen dituen ohituren aurka egitea.