Ikastolok honen inguruan hausnartu beharko genuke

La irrupción de Internet a finales del siglo pasado supuso una importante sacudida a ciertas preconcepciones en torno a las relaciones entre ciencia, tecnología, cultura y política. Las nuevas redes sociales y herramientas de comunicación online facilitaron la proliferación de nuevas comunidades y grupos de intereses. Las formas de conocimiento propiciadas por estas comunidades –abiertas, colaborativas, amateur, ciudadanas– supusieron en muchos casos un desafío a los modelos y las instituciones clásicas de la gobernanza de los saberes. Con ellas llegó una crisis generalizada de los saberes “expertos”, una expansión subsecuente de la noción de “autoridad”, nuevas formas y retóricas del poder, del conocimiento, de la propiedad intelectual, de lo público, lo privado y lo común.

Antonio Lafuente

Scratch ikastaro gamifikatua

Joko batean jokatzen ikasteko jokoa

Ikasleentzat baliabide didaktiko berriak diseinatu eta prestatzea lan astuna izaten da, are eta astunagoa oraindik honen konplexutasun maila handiagoa den heinean. Jarraian aurkeztuko dizuedana (egia esan, ez dakit oso ondo nola definitu: sekuentzia didaktikoa, ikastaroa, ariketa sorta, jokua…) baliteke orain arte prestatu dudan konplikatuenetako bat izatea. Egitura korapilotsua, ariketa jarduera sorta zabala eta niretzat berria den estrategia bat uztartzen dira bertan. Eta harrigarria bada ere, gutxitan disfrutatu dut abentura honekin disfrututa dudana.
Ikaragarri ondo pasatu dut muntai honi forma ematen eta uste dut nire semeak ere asko disfrutatu duela. Izan ere, Enekoren laguntza buruan nuenari forma emateko ezinbestekoa izan zait. Berak hartu du asmatzaile, aholkulari eta teknikari rola; nik bere ekarpenak jaso eta forma ematea besterik ez dut egin. Zenbat barre bota ditudan bere ateraldiekin!. Erabat engantxatuta ibili naiz joku honen (hauxe litzateke deskribapenik egokiena) diseinuan. Nire ikasleek nik gozatu dudanaren erdia gozatzen badute, niretzat nahikoa.

Tira, goazen harira. Azpian daukazuen baliabidea DBH1eko ikasleei zuzenduta dago eta, funtsean, Scratchekin programatzen ikasteko ikastaro bat da. Ikastaroak Eskoziako Gobernuak bere curriculumean txertatuta duen “Starting From Scratch” izeneko materiala erabiltzen du oinarri bezala. Jarduera sorta hori Jeremy Scottek sortu du eta ezarri dion lizentziari esker, lehenik jarduera guztiak euskaratu eta ondoren, nire egokitzapenak eransteko aukera izan dut. Aitzakia polita daukat nire ikasleekin Creative Commons lizentzien inguruan hitz egiteko.

Nire ekarpen pertsonala ikastaroa aurrera eramateko aukeratu dudan estrategian datza. Ikastaroa gamifikatzen saiatu naiz, alegia, jokoetan (nik esango nuke, batez ere, bideokuetan) erabiltzen diren dinamika eta teknikak programazio ikastaro bati aplikatzen saiatu naiz. Scratch bera, jada, programazioa ikasteko joko moduko bat bezala kontsidera badaiteke, ni joko hori erabiltzen ikasteko joko bat diseinatzen saiatu naiz 😉

Bideojokoetan esperientzia baduzue, ondorengo ezaugarri guzti hauek ezagunak egingo zaizkizue:

  • Ikastaroa mailatan antolatuta dago. Lehenegoa izan ezik, beste guztiak blokeatuta daude. Maila bat gainditzea derrigorrezkoa da, hurrengoa desblokeatzeko
  • Maila bakoitzean mini-erronka sekuentzia bat agertzen da, ikasleek banan-bana egiten joango direnak. Mini-erronka bakoitza burutzeko denbora tartea mugatua eta arrakastaz gainditzen denean, ikasleek token kopuru jakin bat irabazten dute.
  • Maila bakoitza amaitutakoan, token kopuru gehien irabazten duenak, bere lorpenaren egiaztagiria izango den badge bat irabaziko du.
  • Zazpigarren maila (azkena) zailtasun maila handiena duena izango da. Izan ere, hor ikasleek programa bat zerotik sortu beharko dute. Proiektuan irabaziko dituzten token kopurua balorazio matrize batetan jasota egongo dira eta programa erabiliko duten gelakideak izango dira token horiek eskainiko dituztenak.
  • “The Magic Suitcase” delako maletatxotik, aurretik abisatu gabe, erronka txiki berriak sortuko dira, Scratchekin harremana gordeko dutenak baina zuzenean programak idaztearekin erlazionatuta egongo ez direnak. Erronka txiki hauek agindutako betean burutzen dutenek booster edo power-up direlakoak irabaziko dituzte. Ahalmen berezi hauek ez dituzte tokenak zuenean eskaintzen baian laguntza polita eskaintzen dute, gero, gela barruan egingo dituzten jardueretan tokenak irabazteko.
  • Zazpi mailakin amaitu ondoren, gutxienez lau badge irabazten duen taldeak, MASTER SCRATCHER titulua eskuratu du. Horixe da, azken finean, ikastaroaren helburuak aise gainditu dituela adierazteko modu bat.

Horixe da, labur-labur “Starting From Scratch”-en deskribapena. Dena den, egokiena gunera salto egin eta bertan agertzen denari bistazo bat botatzea. Azpiko irudian klikatuz ikusiko duzuen gunea ikasleentzat prestatu dudanaren kopia bat besterik ez da. Hauenak, maila guztiak blokeatuta ditu (ez dituzte ikusten barruko jarduerak) eta jardueren iraupena, astelehenean jokuarekin hasten garenean, egokitzen joan beharko naiz, izan ere, oraindik ez daukat oso garbi norainoko soltura izango duten nire ikasleek horrelako ariketekin hasten direnean.

Starting From Scratch

Amaitu aurretik gauza pare bat:

  • Asko dira gamifikazioari buruz hitz egiten duten guru eta gurusak. Euren agregatzaileetara heltzen diren albisteak edo sare sozialetan harrapatzen dituzten artikuluetan idatzita datorrena errepikatu besterik egiten ez dutenak. Adituak omen dira baina, sarean urte batzuk daramatzagunok, euren mezua juxtu-juxtu nik goiko lerroetan idatzi dudanaren berdina izaten da. Gamifikazioaren teoria hutsaz hitz egiten dute, hau teknika eta norma batzuen aplikazio soila izango balitz bezala. Ez dute ezer berririk gehitzen. Edozein jarduera gamifikatzea hori baino konplexuagoa izan behar duela uste dut nik. Arauak ulertu eta aplikatzen direnean, jokua aspergarria bihurtzen bada, tokenak eta badgeak eskuratzea anekdota bat besterik ez da izango. Ikasleak ez dira jokura engantxatuko. Gamifikazioak ikasleen kuriositatea eta jakinmina piztuta mantendu behar du, koopetentziaren (kooperazioan oinarritutako konpetizioa; horrelako jarduera batzuk aurkituko dituzue ikastaroan) oreka zailari eutsi behar dio, animoak eta gogoak bizirik mantendu behar ditu… Eta hori guztia teoria hutsetik praktikara pasatzerakoan soilik bizi eta kudeatzen da. Horixe da ikastaro hau martxan jarrita ezagutu eta ikasi nahi dudana. Norbaitek gamifikazioaz hitz egiten duenean, zertaz ari den badakien edo inongo kriteriorik gabe ari den desbedintzeko pista gehiago izateko modua izango dut horrela.
  • Gunea bisitatzen duzuenok, terminologia ugari ingelesez erabili dudala ikusiko duzue. Honekin duda handiak izan ditut. Hasieran, mini-erronka guztien izenak euskaraz idatzi nituen baina, kasu askotan, zaila egiten zitzaidan ingelesez erabiltzen ziren hitz jokuak (A Mazing Game!, adibidez) euskarara itzultzea. Programazio kontzeptu asko ere (Event-driven programming eta debugging, adibidez) euskaraz nola diren ez nuen garbi. Jeremy Scotten bideotutorialak euskarara itzultzekotan ere ibili nintzen baina lan astuna zen hori eta, gainera, bideotutorialetan erabilitako ingelesa nahiko sinplea zela iruditzen zitzaidan, ikasleek erraz ulertzeko modukoa. Eta hori guztia gutxi balitz, bideojokuetan agertzen diren elementuen izenen (token, badge, booster, power-up…) baliokideak euskaraz itzulitzen nituenean, “indarra” galtzen zutenaren sentsazioarekin geratzen nintzen. Panorama ikusita, azkenean, gune eleanitza sortzea erabaki nuen: azalpen guztiak euskaraz daude, baina badira elementu puntual batzuk ingelesez utzi ditudanak.

Astelehenean hasten gara abentura berri honetan. Izango dituzue sortuko diren gorabeheren berri txoko honetan.

8

Atzo bederatzi urte bete ziren Google-ek GMail martxan ipini zuenetik. Albistea irakurri nuenean pentsatzen jarri nintzen: noiztik erabiltzen dut nik GMail? Beti eduki dut sentsazioa GMail Flickr edo Delicious baino zaharragoa dela. Agian, hauek baino lehenago erabiltzen hasi nintzelako izan daiteke? Hortxe sortu zitzaidan zalantza eta argitzeko asmoz, tarte bat hartzea erabaki nuen.

Izena eman nuen lehenengo aplikazioa Flickr-ena izan zen, 2005eko otsailaren 1ean, hain zuzen ere. Erraz egiaztatu nuen hori nire kontuaren ezarpenetan arakatzen ibili ondoren:

Flickr-en 2005eko otsailaren 1etik
Flickr-en 2005eko otsailaren 1etik

GMaileko kontua noiz sortu nuen jakitea ez zen hain sinplea izan. Gogoratzen nuen Xabi Diaz-ek bidali zidala GMailen kontua irekitzeko gonbidapena (oker ez banago, berrogeita hamar gonbidapen izaten ziren erabiltzaile bakoitzarentzat) baina ez nintzen gogoratzen noiz. Googleatze labur baten ondoren GMaileko kontua nozitik daukadan jakiteko trikimailu hau aurkitu nuen. Metodo horren arabera, nire GMaileko kontua 2005eko otsailaren 25ekoa da. Badaezpada, trikimailu horren bitartez lortutako data fidagarria zen edo ez egiaztatzeko, GMailen alta ematerakoan “The Gmail Team” sinadurarekin jasotzen den lehen postaren bila joan nintzen. Eta hantxe topatu nuen. Xabierren gonbidapena jaso, eta hurrengo egunean Mikeli bidali nion gonbidapenaren mezua:

GMaileko lehenengo mezua Mikeli
GMaileko lehenengo mezua Mikeli

Eta zein izan zen hirugarrena? Irudipena daukat Delicious izan zela baina ezin dut egiaztatu. Izan ere, oraingo kontua 2006koa da baina, Yahoo!-k, Delicious erosi ondoren, bi kontuekin bat egitea behartu gintuenean, Deliciouseko kontu zaharra ezabatu nuen. Nolanahi ere, nik esango nuke Delicious ere 2005en erabiltzen hasi nintzela.

Kontu hauek buruan bueltaka nituela oraindik lotara joan nintzen. Iratzargailura hurbildu eta “ON” botoia sakatzera nindoala, hantxe ikusi nuen, zenbaki gorri bizi eta handitan idatzita, atzoko data: apirilaren 10a. Orduan konturatu nintzen GMail, Flickr eta Delicious-ekin batera, garai berean sortu nuela blog hau. Hain zuzen ere, 2005eko apirilaren 11an argitaratu nuen lehenengo sarrera gune honen lehen bertsioa izan zen jatorrizko blogean (nahiz eta blogaren sorrera egun batzuk lehenagokoa izan). Konturatuko zineten bezala, blog honek gaur bertan zortzi urte betetzen ditu.

IKTeroak, GMail, Flickr eta Delicious. Lau aplikazio hauek jasotzen dute nire azken zortzi hauetako bizitzaren zati handi bat:

  • Nire familia, lankide eta lagunekin izandako elkarrizketak
  • Nire lanbidean egindako ibilbidea
  • Nire bizitzako unerik ederrenak biltzen dituzten argazki guztiak
  • Nire ikaskuntza prozesuan oinarrizko informazioa jasotzen duten esteka guztiak

Azken zortzi urte hauen zati handi bat hortxe gordeta daukat.

Esteken iraungitzea

Urte asko daramat Delicious erabiltzen. Nik esango nuke duela ia hamarkada bat, interneten gertatu zen iraultzaren aintzindaria izan zela Delicious eta, erabat ziur ez banago ere, esango nuke sarean erabiltzen hasi nintzen lehenengo aplikazioa izan zela. Web 2.0 delakoaren inguruan ikastaroak eman izan ditudanean Delicious-ek beti izan du leku bat. Informazioa kudeatzeko eskaintzen zituen aukera desberdinak aurkezten nituenean ikastaro hauetan, gehienak txundituta geratzen ziren Delicious-ek ematen zituen aukerekin. Blog honetan Delicious-en inguruko hainbat esperientzien berri eman izan dugu ere, Deliciousen gordetako gogokekin sortutako albiste buletin automatikoa edo antzeko interesak dituzten erabiltzaileekin norberaren jarraitzaile sarea nola zabaldu esate baterako.

Egun Delicous-etik datorkidan informazioa jarraitzen du izaten nire informaio iturrietatik garrantzitsuenetakoa. Baliagarria kontsideratzen dudan informazioaren ehunekoa neurtzeko modurik egongo balitz, nik esango nuke bertatik jasotzen dudanak izango lukeela ehunekorik altuena. Ezin dut gauza bera esan, ordea, informazio gordailu bezala baloratu behar dudanean. Urteak pasatu ahala, bertan gordetzen joan naizen esteka kopurua handitzen joan den heinean (une honetan 5667 esteka ditut gordeta), geroz eta zalantza gehiago sortzen joan zaizkit bertan gordetako informazioak izan dezakeen baliagarritasunaren inguruan.

  • Nire uneko ezagutza beharretarako gordeta ditudan esteketatik zenbat dira baliagarriak?: nire ibilbide profesional zein pertsonalean izan ditudan ikaskuntza beharrak aldatuz joan dira denborarekin. Garai batean lehentasuna zena niretzat gaur ez da hainbeste. Gogoan dut blogarekin hasi nintzenean WordPress-en inguruko informazio asko kontsultatzen nuela, foro asko bisitatzen nituen eta trikimailu asko probatzen nituen esku-artean nituen blogetan. Orain, ordea, WordPress-en inguruko ezagutza zabaltzea ez da lehentasun bat niretzat. Zertarako balio du orduan gordetako guztiak?
  • Gordetakoak kontsultatu beharko banitu gaur, bertatik zenbat informazio izango litzateke esanguratsua gaur?: 2007tik hona, adibidez, Ubunturen inguruan gauza asko gordetzen joan naiz. Baliteke gaur egun, ditudan zeregin berriak direla eta, Ubunturi lotutako informazioa niretzat hain kritikoa ez izatea baina oraindik gertutik jarraitzen dudan kontu bat da. Batzuetan joan behar izan dut gordeta ditudan esteketara, kontsulta bat egitera. Eta jabetu naiz bertan gordetakoak ez duela gehiegirako balio, izan ere, hain azkarra izan da Ubunturen garapena ze gordetako informazioak galdu du izan zezakeen aplikagarritasun guztia.
  • Gordeta ditudan esteketatik zenbat jarraitzen dute gaur “bizirik”?: gertatu izan zait, behin edo behin, gordetako informazioa kontsultatzera joan (azkenekoa, balorazio matrizeen inguruan gordeta nituen esteka batzuekin gertatu zitzaidan) eta esteka hauek “hilda” egotea, alegia, ez dute inora eramaten. Gordetako informazio hura, beraz, galdu dut, dagoeneko ez dago.

Lehenengo bi galderetan gertatzen dena kuantifikatzea, neurtzea, ez da erraza baina aurkitu dut modu bat, hirugarrenean datorrena zenbakiekin adierazita jasotzeko. Google Plus-en Victor Ruiz-en artikulu hau irakurri nuen aurrekoan (erdaraz ere idatzita dauka). Bertan, Fernando Tricas-en artikulu bat aitzakia bezala hartuta, Delicious-en “galduta” ditugun esteka kopurua neurtzeko metodo interesgarri bat proposatzen du. Nik ere jakin nahi izan dut zein den gordeta ditudan esteken egoera, zenbat dauzkat jada galduta eta zenbat mantentzen diren oraindik bizirik. Horrela, Victor-ek Python-en garatu dituen bi script-ak jaitsi ditut, exekutatu ditut eta azpian daukazue lortu dudan grafikoa:

Kopuru zehatzak ikusi nahi badituzue hementxe daukazue zenbakiekin antolatutako kalkulu orria. Deigarriena iruditu zaidana da duela bospasei urte gordetako hiru loturetatik ia bat galduta dauzkadala. Bizpahiru urte atzera egiten badut esteken %10 gutxi gorabehera hilda ditut. Ez dakit zuei zer iruditzen zaizuen baina niri askotxo iruditu zait hain denbora gutxirako. Baliteke hainbat kasutan honek garrantzia gehiegirik ez izatea. Baina beste batzuetan ondorio inportanteak izan ditzake esteken galera honek. Interesgarri da kontu honen inguruan Fernando Tricas-ek ematen duen Egiptoko iraultzaren inguruko adibidea. Zenbateraino dauka internet-ek memoria historikoa? Zenbateraino dira baliagarriak Delicious bezalako tresnak (edo, orokortuz, internet bera, informazio plataforma bezala) gertakizun historikoen ebidentzien gordailu bezala? Hausnarketarako gai interesgarria iruditu zait.

Script biek bueltatutako datuak hain txukun antolatuta edukita (nire kasuan denbora asko behar izan dute nire delicious-eko segurtasun kopiatik datu guztiak ateratzeko) pentsatu dut interesgarria izan litekeela ere, nire Delicious-eko jardunaren bilakaera grafikoki azaltzea. Eta lortu dudanak aurretik nuen susmoa berresten du, alegia, poliki-poliki geroz eta gutxiago erabiltzen ari naizela Delicious.

Ez dakit nire kasu partikularra izango den bakarrik edo nire joera zerbait orokorra den Delicious-eko beste erabiltzaileen kasuan. Hala balitz, orain hobetoxeago ulertzen dut zer dela eta Yahoo!-k saldu zuen Delicious duela hilabete batzuk.

Ordiziako azokaren infografiaren bertsio berria

Hiru egun besterik ez dira pasa Ordiziako azokaren V. mendeurrenaren inguruan egindako infografia argitaratu genuenetik eta benetan pozik gaude guztiok gure lanak izan duen oihartzunarekin.

Gure lana Sustaturen portadara heldu da eta asko izan dira Twitter-en gure lanaren berri eman dutenak.

Hanhemenka jasotako ekarpenei erantzun nahian jatorrizko infografiaren bertsio berri bat prestatu dugu. Bertsio berri hau webguneetan (batez ere blogetan) hobe ikusten da, izan ere, zutabe estu eta luze moduan diseinatuta dago, blogetako artikuluen ohiko formatura askoz hobe egokitzen dena..

Egitura aldaketaz gain, bertsio berri honek izan du, baita ere, murrizketa txiki bat. Izan ere, jatorrizko bertsioaren hondoan agertzen zen Ordiziako Plaza Nagusiaren irudia kendu behar izan dugu, konplikatuegia baitzen modu txukun batean kokatzea antolaketa berrian. Dena dela, aspalditik azokaren zaindari ixila den Plaza nagusiaren irudirik gabe, bertsio luzea jatorrizkoa bezain dotorea geratzen dela pentsatzen dugu 😉

Azpian ipintzen ditugu bertsio bien irudiak baita bereizmen altuko pdf fitxategiak eta jatorrizko svg fitxategiak ere.

Ordiziako Azokaren V. Mendeurrenaren Infografia (jatorrizko bertsioa)

Ordiziako Azokaren V. Mendeurrenaren infografia

Jaitsi pdf fitxategia (11,9 Mb)

Jaitsi svg fitxategia (19,5 Mb)

Ordiziako Azokaren V. Mendeurrenaren Infografia (bertsio luzea)

Ordiziako Azokaren V. Mendeurrenaren infografia (bertsio luzea)

Jaitsi pdf fitxategia (9,6 Mb)

Jaitsi svg fitxategia (16 Mb)