Urtea: 2011

Udazkena

Amaitu da uda. Pasa den ekainean, ikasturtea amaitzear zegoela, klaseak goizetik soilik ematera pasa ginen. Hauxe izaten da udan sartzera goazelaren lehen seinalea. Oporretatik bueltan, oraindik klaseak goizez bakarrik ditugu baina guztiok dakigu datorren astetik aurrera, ohiko errutinara bueltatuko garela. Zer esan nahi du horrek? Bada udazkenean murgilduta izango garela. Jarraitu Udazkena irakurtzen

Irakaslearen metamorfosia

Azpian ipini dizuedan dokumentuan Bartzelonako UPCko irakaslea den Miguel Valero-Garciak irakasleok gure lanbidean egiten dugun ibilbide profesionalaren inguruko hausnarketa pertsonal interesgarria egiten du. Autoreak unibertsitatean egindako ibilbide profesionalean bizi izan dituen fase desberdinen inguruan idazten du. Uste dut bere esperientzia unibertsitatetik irakaskuntzara zuzenean pasa garen irakasle askorenarekin bat datorrela. Nik esango nuke Bigarren Hezkuntzako irakasle askoren deskribapena egiten duela bertan. Jarraitu Irakaslearen metamorfosia irakurtzen

Google: “Don’t be evil” ala “The Big Brother”?

Uste dut nire printzipio eta baloreekin koherentziaz jokatzea izan daitekeela nire nortasunaren ezaugarri nagusienetako bat. Bai nire harreman pertsonaletan baita nire jardun profesionalean garrantzia handia ematen diot kontu honi. Nire buruari jartzen diodan exijentzia hori beti betetzea ezinezkoa dela onartuta ere, okerreko bidetik noala uste dudanean ahalegintzen naiz nire filosofiarekin kontsekuentea izaten.

Ikuspegi profesional batetik, teknologia eta bere erabilerari lotutako gaietan filosofia honekin kontsekuentea izatea lehentasuna izan da niretzat beti. Ikastolan egin genuen software askearen aldeko apustua edo dinamizatzaile bezala nuen rola alde batera uzteko erabakia, besteak beste, horren lekuko izan daitezke.

Bada puntu bat, halere, aspalditik kezkatzen nauena. Arazoa Google da. Google-ekin konfliktoa daukat (pertsonala eta profesionala), izan ere, kontzienteki nire printzipioen aurka aritu naizela badakit baina ez dut ikusten konponbide garbirik.

Nire kezkak aspalditik datoz, GApps ikastolan martxan ipintzea erabaki genuenetik. Ordurarte Google-en presentzia gure ikastolan anekdotikoa zen (bilatzailea, batez ere, “early adopters”-etako batzuk GMailekin hasita geundelarik). Ordutik hona Google-en eragina gure bizitza digitalean areagotzen joan da baita gure ikastola barruan sortu eta partekatzen dugun informazioan ere. Tarteka Mikelekin hitz egiten dut kontu honi buruz baina arriskuak ikusten baditut ere, nola jokatu, zer egin… ez daukat batere garbi. Aurrekoan聽Mariano Amartinoren “paranoiak” irakurri ondoren, berriro agertu dira kezka horiek. Hauxe nire dilema:

Don’t be evil

Ez ditut Google-en enpresa barruko estrategia zehatzak ezagutzen baina erabiltzaile bezala beti iruditu zait bezeroekiko jarrera irekia eta “legala” duen enpresa bat. Bezeroekin zuzeneko harremana (GApps-eko administratzaile bezala zuzenean egiaztatu dut); pribatutasunari ematen dioten garrantzia (hanka sartu dutenean ere, egindako errorea berehala konpontzen ahalegindu dira); informazio pertsonala bezeroak berreskuratu ahal izateko egindako ahalegina (nahiz eta gero beste zerbitzu batzuekiko “interoperatibitatea” oso garbi ez egon); kode ireki eta software askearen aldeko jarrera garbia (Android da adibide garbiena)…

Honi guztiari gehitu beharko genioke euren produktu gehienen kalitatea, erabilerraztasuna, etengabeko hobekuntza eta… prezioa 馃檪

The Big Brother

Asko daki Google-ek gure ikastolari buruz. Batzuetan arazo hau erlatibizatzeko joera izaten dugu (“tira, zergatik jakin nahiko du Google-ek ezer niri buruz”). Tremendismoan erori gabe, uste dut ezin dela kontu hori alde batera utzi. Gai honek ez dauka bakarrik eragina ikastola barruan (azken finean guk erabiltzen dugun GApps for Education zerbitzuan Google-ek ez digu publizitaterik txertatzen), eragina dauka gure ikasleen etorkizunean. Izan ere, ikastola barruan Google tresnak erabiliz ikasleak enpresa honekiko fidelizatzen ari gara, ikastolatik irteten direnean Google-en aplikazioak erabiltzea “behartzen” ari gara, neurri batean. Kontu etiko eta filosofiko hauek, zoritxarrez, bazterrean geratzen dira eskoletan teknologiari buruz ari garenean baina nik uste dut ezin ditugula alde batera utzi.

Alderdi teknikotik ikusita, Google-ekin daukagun arazo hau SaaS ereduaren ondorio zuzena da eta esparru horretan lan egiten duen beste edozein enpresarekin berdin-berdin izango genuke. Google-ek, ordea, zerbitzu horiek dohain eskaintzen dizkigu. Google-ek muntatu digun azpiegitura hori guk geuk eraiki, martxan ipini eta mantentzea ezinezkoa da, ez ditugulako ezagutza tekniko nahikorik, ez daukagulako dirurik eta, nire iritziz, irakasle bat (edo bi, edo hiru…) zeregin horietara betirako hipotekatzea errore bat delako.

Zer egin orduan? Nola konpondu Google-ekiko barruan daukadan gatazka hori?

Jakintza ikastolaren barne-antolaketa berria: azalpena

Lanbide guztietan gertatzen den moduan, gurean ere gorabehera handiak izaten dira irakasleok egite dugun ibilbide profesionalean. Alderdi horretatik, gure lanbidea ez da besteekiko desberdina. Nire kasu pertsonalean, behin edo behin adierazi izan dudan moduan, azken hiru urte hauek ez dira oso positiboak izan. Ariketa sanoa da, tartean behin, norberak egiten duenaren inguruan hausnartzea, beti ere hausnarketa hori hobekuntzaren abiapuntua bezala kontsideratuta eta ez kontuak inori eskatzeko asmoz.

Egia da gero ez dela erraza izaten balorazio horren emaitzak ingurukoekin partekatzea eta askok, kontuak eskatzera datozela uste dugunean “a la defensiva” jartzen gara, zaila izaten delarik gero eztabaida eraikitzaile minimo bat izatea. Gure lanaren ebaluazioa egiten zaigunean eta ebaluazio horren emaitzak komunikatzen zaizkigunean, ez gara ez, oso irekiak agertzen kasu askotan. Erroreak edo hain ondo egiten ez ditugunak frakasotzat hartzeko joera daukagu oraindik, hobetze prozesu baten abiapuntua izan daiteeen aukera bat baino gehiago. Eta nik uste dut hori bera dela gure ikasleei transmititzen dieguna euren ebaluazioa egiten dugunean. Baina tira, hori beste gai bat da.

Nire kasuan, ikusita teknologiaren arloan nituen espektatibak eta bultzatu nahi nituen baloreak lortzea zaila egiten ari zitzaidala, 2008an IKT dinamizatzaile bezala nituen ardura eta helburuen inguruko hausnarketa egiten hasi nintzen. Antzeman nituen arazoetako asko nire pertsonarekin zuzenean erlazionatuta zeuden, nire lan-egiteko eta izateko moduarekin. Baina beste askok arazo estrukturalak zirela garbi ikusten nuen, pedagogia, kudeaketa, antolaketa, baliabideen kudeaketa… eta antzekoekin erlazionatuta zeudenak. Askotan errazagoa egiten zaigu inguruan daukaguna aldatzea gu geu aldatzea baino eta baliteke hori ere nire erruetako bat izatea. Beraz, nire ikuspegiaren arabera ikastolak zer behar zituen aztertzen hasi nintzen eta 2009ko otsailaren hasieran zuzendaritzan izandako bilera batean azaldu nuen. Ziurrenik bilera hartan aurretik egin behareko lanak egin gabe eraman nituen, baliteke ere testuinguru hartan tonua eta moduak egokienak izatea, ziurrenik ere ez nuen jakin izan besteen lekuan ipintzen… kontua da bileratik nahiko frustratuta atera nintzela.

Frustrazio eta ezkortasun sentsazio horrekin ia urtebete egin nuen. Baina izatez nahiko kaxkagorra naiz eta niretzat hain ebidenteak ziren hobekuntza askoren inguruan eztabaidatu beharra genuen. Mikelek eta biok eman genizkion buelta batzuk gai horri. Analisi eta diagnostiko partekatu baten beharra ikusten genuen, gure ikuspegia osatu eta zuzenduko zuten irirtziak entzun nahi genituen eta, era berean, zein hobekuntza proposamen genituen besteek ere entzutea nahi genuen. Pertsonak, kanalak, moduak eta tonuak oraingoan desberdinak izan ziren eta emaitzak ere desberdinak izan ziren. Askoz ere asertiboagoak aurkeztu ginen eta bilerak ere, askoz ere aberatsagoak izan ziren.

2010eko martxotik ikasturte amaiera arte bilera ugari izan genituen eta gauza askotaz hitz egin genuen. Normala den moduan, gai potolo askotan ikuspegi desberdinak genituen, beste batzuetan irudipena daukat ere gauzak desberdin ulertzen genituela. Baina egon ziren baita ere, elkarguneak eta adostasunak hainbat puntutan. Hauek guztiak webgune batean biltzen joan ginen, poliki-poliki forma ematen.

Denbora pasa da bilera haiek izan genituenetik eta orain, denborak ematen duen perspektibarekin, nik esango nuke ondorengo biak izan zirela izan genituen adostasun puntu nagusiena:

  1. Egun daukagun zuzendaritzaren egiturak eta funtzioek ez dutela gehiegi laguntzen gizartean eta irakaskuntzan gertatzen ari diren aldaketak modu eraginkor eta adimentsuan kudeatzeko: gure zuzendariak dioen moduan “zuzendaritzak nahi baino gehiagotan, suhiltzaile lana betetzen gastatzen ditu denbora eta energiak” eta aukera gutxi geratzen zaizkio gero berrikuntza prozesuei eskaini behar zaien dedikazioa eskaintzeko.
  2. Langileok orohar aurkezten ditugun lan-ohiturak, lan-estiloak, aldaketak behar dituela, berrikuntza pedagogikoa gure ikastolan errelitate bat izatea nahi badugu behintzat: duela hamarkada batzuetatik hona ez da gehiegi aldatu gure eguneroko jarduna, ez gela barruan ezta langileon artean egiten ditugun bileren sistematika ere. Garai berriak bizi ditugu, gizartean aldakuntza sakonak gertatu dira, irakasle gazte berriak etorri dira ikastolara, baliabide teknologiko berriak ditugu eskura, zer den lana, zer formazioa eta zer aisia ez dago garai batean bezain garbi…

Abiapuntu horretatik, aukera desberdinak mahai gainean ipintzen joan ginen, egin zitekeenari buelta batzuk ematen hasi ginen, zer zen bideragarria eta zer ez, nola hasi gintezke beharrezkoa ikusten genuen aldaketa hori bideratzen.

Horrela, kontzienteak izanik aldaketak ez direla etorriko egun batetik bestera, aldaketaren kudeaketaren lehen urratsak ematen hasi ginen. Lehenengoa zera izan zen: aurrean ditugun erronkei arrakastaz erantzuteko egitura berri bat diseinatzea, ikastolak dituen lehentasunen arabera eratuko den eta beharezkoa ikusten genuen irakasleon jardun profesionalaren berrikuntza bultzatzeko ardura nagusiena izango duena. Bigarrena eta garrantzitsuena hauxe izan zen: ikastolako langileei diseinatutako egitura berria aurkeztu eta hauen oniritzia jasotzea.

Egindako bilera guztietan jasotako ekarpenekin, proposamenaren ildo nagusiak jasoko zituen txosten bat prestatzeko enkargua jaso nuen. Jakina denez zeinen luzeak eta astunak diren nire idatziak askotan, gehienera lau orri zituen txostena prestatzeko agindua jaso nuen. Tira, zin egiten dut inoiz baina gehiago ahalegindu nintzen gauzak laburbiltzen baina, hala eta guztiz ere, bost orri bete behar izan nituen azkenean 馃槈

Txostena, esan bezala, abiapuntu bat izan nahi zuen soilik. Bertan agertzen diren puntuetako gehienek azterketa eta analisi sakonagoa behar zutela garbi genuen, aurrera eramateko estrategia eta bide berrik aztertu eta zehaztea ezinbestekoa zela garbi zegoen, baina “declaraci贸n de principios” bezala uste dut baliagarria izan zela. Azpian daukazue txostenaren kopia bat irakurri nahi baduzue:

Datorren ikasturterako antolaketa berria aurkezpen txostena

View more documents from Jokin Lacalle

Behin lehenengo urratsarekin amaitu ondoren, irakasleen onespena jasotzea geratzen zen. Giza-baliabideen kudeaketa eta berrikuntza kontuetan dabiltzan profesionalek esaten dutenez, hauxe izaten omen da aldaketaren kudeaketan puntu kritikoenetako bat: langileek aldaketaren aurrean adierazten duten erresitentzia, nolabaiteko “konfort-egoeratik” irteteko azaltzen duten kontrako jarrera. Ekainean izan genuen asanblada batean aurkeztu zen proposamena eta bertan geunden irakasleen gehiengoaren oniritzia jaso zuen. Nik pertsonalki jaso nuen sentsazioa da irakasleok kontzienteak garela gauzak modu desberdinean egin beharrean gaudela, pixkanaka-pixkanaka gure lan egiteko modu “klasikoa” aldatu beharrean gaudela. Alderdi horretatik, uste dut, ikastolako irakasleek, beste behin, euren profesionaltasuna garbi adierazi zutela.

Beraz, amaitu berri den 2010-2011 ikasturtea izan da lehena modu berri honetan antolatu garena. Normala den bezala, bide berriak urratzen direnean, aurrean zer topatuko dugun jakitea ezinezkoa izaten da. Hori izaten da, kasu gehienetan, aurrera ez egitearen arrazoi nagusietako bat. Nik nahiago dut bidea egiten hastea; etapak gainditzen goazen bitartean, izandako akatsetatik ikasten joateko gai bagara, urte gutxi batzuren bueltan lorpenak agerian geratuko dira, beste askok bidea egiten hasi baino lehen oraindik motxila prestatzen dabiltzan bitartean. Nire balorazio pertsonla beste baterako uzten dut. Jarraituko du…

Irakasleon garapen profesionalari buruzko ideiak

Gaur arratsaldean duela hamar bat egun CITAk antolatutako kongresuan parte hartu duten hizlariek erabilitako aurkezpenak biltzen dituen artikulura heldu naiz. Eskaintzen diren lau aurkezpenetatik lehenengoak zer pentsatua eman dit eta nire ideiak hementxe jasotzea erabaki dut.

Aurkezpena Castellomgo Jaume I unibertsitateko irakasleak diren Jordi Adell eta Linda Casta帽edak prestatu dute eta azkenaldi honetan asko kezkatzen nauen gai bati buelta pare bat ematen dizkiote bertan: irakasleon garapen profesionalaren gaia.

Jordi Adell y Linda Casta帽eda: El desarrollo profesional de los docentes en la era Internet: entornos personales de aprendizaje (PLE)

Aurkezpena bi zatitan banatu dute. Bigarrena Ikas-ingurune Pertsonalen inguruan da eta IKT kontuetan gehiegi murgilduta ez dabilenak agian ez du gehiegi ulertuko. Lehenengoak ordea mami asko daukala iruditzen zait eta irakaskuntzan urte batzuk daramagunoi zer pentsatua eman beharko ligukeena.

Gogoratzen dut 97an ikastolan hasi nintzenean, nire kezkak nituela Ikastolen Elkarteak atera berri zituen Ostadarreko Matematikako testu liburuak erabiliko ote nituen edo ez erabkitzerakoan. Baliabide haien egokitasuna ez nuen garbi ikusten eta, nire ikuspegitik zituen gabeziak nire material propioekin osatuko nituela erabaki nuen azkenean. Gogoan dut orduan horrelako zerbait entzun nuela garai hartan ikastolan goi mailako ardurak zituzten batzuengandik:

baliabide hauen atzean asko dakiten profesionalak daude; nola ausar zaitezke zalantzan jartzea hau eta bestea

Tira, nik banekien gutxi gorabehera zeintzuk ziren nire arrazoiak erabai hura hartzeko baina egia da ere, zaila nuela argumentatzea nire jarrera, ez baitzen erraza orduan, argumentazio solido bat emateko behar nuen informazioa eskuratzea eta faltan botatzen nuen, baita ere, esperientziak ematen duen ezagutza. “Haiek nik baino informazio iturri aberatsagoak, eguneratuagoak, baliagarriagoak… dituzte” pentsatu nuen. “Nor naiz ni Ikastolen Elkartea bezalako “ezagutzaren tenpluan” lan egiten udtenen erabakiak zalantzan jartzeko” pentsatu nuen. Halere, jarraitzen nuen pentsatzen benetako profesionala izan nahi banuen, ezin nuela material hori besterik gabe erabili, inongo autonomiarik gabe nire lanean, inongo ardurarik gabe, inongo kritikotasunik gabe. Nola bestela izango nintzen gai garai berrietara egokitzeko behar nuen garapen profesionalari heltzeko?

Urteak pasatu dira eta, harrigarria badirudi ere, aurten berriro ere entzun ditut antzeko komentarioak nire inguruan. Nola liteke oraindik onartzea “irakasleok ez daukagu ezagutza nahikorik gure zeregin profesionalari behar bezala erantzuteko”? Irakasleok nola demontre jarraitzen dugu duela hamarkada batzuetako paradigma berdinetan lanean?

Gauzak gaur egun asko aldatu dira. Jordi eta Lindaren aurkezpenean inplizituki uler daitekeen moduan, internetek “ezagutza tenpluen” hormak puskatu egin ditu. Ikasten ikasteko grina duenak eta bere garapen profesionalean aurrera egin nahi duenak, aukerak ditu, hala nahi badu, tenpluan bizi direnek kontsultatzen dtuzten iturri berdinetatik edateko. Are gehiago oraindik, euren ikaskuntza praktikak apenas aldatu dutenen aurrean, euren ikas-ingurune profesionala txukun antolatu dutenek, etengabe ari dira egoera berriek eskatzen dituzten exijentzia berrietara egokitzen. Horrela, “ezagutza tenplu” horietako askok oso modu trakets eta motelean egokitzen ari dira, inguruan gertatzen ari diren aldaketetara. Adibide bat jartzearren, EEBBtan eta Espainia osoan liburu digitalak (orain ezagutzen ditugun moduan) kolokan jartzen dituzten iritziak hezkuntza munduan geroz eta nabarmenagoak diren une honetan, Ikastolen Elkarteak OKDa bezalakoak ipintzen ditu martxan edota ohiko materialen “refritoak” diren liburu-digitalak ipintzen dituzte kalean, berrikuntza barnize batez apainduta gainera. Berrikuntza bezala saldu nahi da, eskola komunitateak dagoeneko erabaki duenean horrelakoek iraungitze epe laburra izango dutela.

Aurkezpenaren 16. diapositiban esaten den moduan “Nos han desprofesionalizado (i.e., el libro de texto) y burocratizado”. Egoera hori ez da bakarrik kanpo-eraginaren ondorioa izan; ziurrenik gutako asko oso eroso sentitu gara ere, gurea den lan bat kanpotik eginda jaso izan dugunean. Alderdi horretatik, onartu beharra dago, kanpoko presio hori oso ondo etorri zaigula askotan, gure ardura pedagogikoak izan beharko luketenak bigarren maila batean utzi eta bizitza profesional erosoagoa izateko. Horrela, gaur egun arazoak ditugu sekuentzia didaktikoak modu autonomoan diseinatzeko, aniztasunak eskatzen dituen estrategia didaktiko alternatiboak diseinatzeko (arazo potolo bat gure ikastolan), benetako ebaluazio formatiboa burutzeko irizpideak diseinatu eta aurrera eramateko bitartekoak erabiltzeko, etabar, etabar. Bitxia bada ere, duela berrogei urte ikastolen mugimenduaren sendotzea gertatzen hasita zegoen garai hartan, hain arrunta zenaren beste muturrean bukatu dugu. Eta hori ez dut nik esaten. Nik dakidaneraino, Jordik eta Lindak ez dute Ikastolen mugimendua gertutik ezagutzen. Baina irakasleon garapen profesionalean aurrera egiteko proposatzen ditzuten estrategiak irakurrita, badirudi duela berrogei urte, ikastolen aitzindariak izan ziren irakasleek egindakoa oso ondo ezagutzen dutela:

1) Estar orientado a la resoluci贸n de problemas
2) Ofrecer oportunidades para que lso docentes trabajen juntos y con expertos
3) Facilitar la exposici贸n de los docentes a innovaciones en conocimientos, practicas de ense帽anza y tecnologias de apoyo
4) Capacitar a los docentes para probar nuevas estrategias y habilidades
5) Facilitar la reflexi贸n sobre la propia pr谩ctica y la discusi贸n orientada a un proposito

Ez al dira horiek, hain zuzen ere, duela berrogei urte ikastoletako irakasleek erabat barneratuta zituzten kontuak? Ikastolen mugimendua gaur dena izatera heldu bada, ez al da orduko irakasleek normaltasunez asumitzen zutelako euren garapen profesionala ezinbestekoa gurea bezalako proiektu bat aurrera eramateko? Baliabide eskasia izugarria zegoen garai hartan, ez al mirestekoa irakasle haiek, euren praktika didaktikoaren hobekuntzaren alde adierazi zuten jarrera eta hartu zuten konpromisoa?

Zergatik ukatu nahi zaigu orduan guri garapen hori, ezagutza eta informazioarekiko sarbidea inoiz baino errazagoa den garai honetan? Zergatik ukatzen zaigu bide berriak ikertzeari, ikerkuntza horrek eskatzen duen formazioa modu autonomoan jasotzeari? Estrategia berriak probatzeari? Noiz pasako gara material “prefabrikatuak” inongo irizpide kritikorik gabe aplikatuko dituen profesionalak izatetik, ibilbidea modu autonomo eta arduratsuan egiten jakingo duten profesionala izatera?