Konpetentziak – 6 orrialdea

Esperientzia gogoangarria Goierriko Lanbide Eskolan

Tamalez gure lanbidean ez dugu bizipoz gehiegirik izaten. Azkenaldi honetan irakasleok nahiko ernegatuta gabiltzala uste dut. Inguruan krispazio punttu bat ere nabaritzen dut, egiten ari garenarekin gehiegi gozatzen ez dugularen seinale. Sentsazio horrekin ibili naiz ni ere azken urte hauetan. Baina aurten murgilduta nabilen proiektu berria behar nuen ihes-balbula izan da. Esperientzia bikaina izaten ari da, oso aberasgarria eta guztiz gomendagarria. Gazte nintzeneko izpiritu ipurtarin hura berreskuratu dut, klaseak iraultzea animatu naiz eta, bide berriak lan dezente suposatzen badu ere, emaitzekin erabat asetuta geratzen ari naiz. Eta atzokoa irakasle bezala gutxitan bizi izan dudan aparteko egun horietako bat izan zen.

Talde berriarekin lanean hasi baino lehen garbi nuen metodologia aktiboen aldeko apustua egin nahi nuela eta horixe egiten saiatu naiz orain arte. Oraintxe bertan murgilduta gabiltza laugarren proiektuan. Aurrekoak proiektuak sinpleak izan badira ere (kohesio jarduera batzuk, arazoen ebazpenean oinarritutako proiektutxo bat eta, azkena, webquest bat) oraingoan maila bat gorago igo nahi izan dut eta PBL metodologiarekin ausartu naiz. Hauxe da, hilabete honen hasieran, nire ikasleei planteatu nien erronka:

Birziklatutako plastikozko botilak erabiliz, eguzki-energiaren laguntzaz ureztatze sistema autonomoa duen baratza hidroponiko bat muntatzea.

Helburu nagusi honekin batera, taldeko bederatzi ikasleen artean produktu hori ekoiztu eta salduko duen enpresa edo elkarte aukera desberdinen artean guretzat egokiena zein izango den erabakitzea ere eskatu nien. Azpiko dokumentuan daukazue proiektuaren ardatz nagusienak zehazten dituen dokumentua:

Jaitsi pdf dokumentua

Aurreko proiektuetan lan-talde heterogeneoak erabili izan baditut ere, proiektu honetarako egokiagoa iruditu zitzaidan ikasleen profilen arabera, hauek hiru talde homogeneoetan banatzea. Hiru talde horiei helburu eta zeregin zehatzak planteatu nizkien. Bakoitzari zehaztutako helburu espezifikoen arabera eta enpresan erabiltzen den terminologia propioa erabiliz, departamentu teknikoa, produktu edo ekoizpen departamentua eta marketing eta kontabilitate departamentuak izenak erabiltzea erabaki nuen, taldeei halako ofizialtasun kutsu bat eman nahirik.

Aste batzuk daramatzagu proiektuari nondik heldu erabakitzen eta aurre egin beharko diegun arazo posibleak aurreikusten. Planifikazio fase honen ezaugarriak beste baterako utzi ditut. Dena den, gauza jakina da fase honen ezaugarri nagusia arazoei aurre egiteko beharrezkoa den informazioa biltzea izaten dela.

IKTen inguruan saltsatan gabiltzanok, joera izaten dugu internet erabiltzeko gure arazoen konponbiderako baliabide nagusi bezala baina irudipena daukat, horrelako proiektu potoloetan murgiltzen garenean, internet informazio iturri bezala ez dela baliabiderik egokiena. PBL metodologian planteatzen diren erronkak konplexuak izaten dira, sortzen diren arazoak mota askotakoak eta askotan, konponbide erraza ez dutenak. Arazo horien soluzio egokia sarean topatzea ez da erraza, batez ere, proiektua garatzeko denbora epea aste pare batekoa bakarrik denean. Horrelakoetan, gehienetan irakasle orojakilearen papera hartzera jotzen dugu eta gu izaten gara behar duten guztia ikasleei transmititzen dieguna. Arrazoi honexegatik ez gara ausartzen askotan, saltsa konplikatuegitan sartzen, ez dadin gertatu gero ez garela gai gure ikasleek eskatzen digutenari erantzuteko. Bada proiektu honetan hasi ginenean, garbi neukan nik neuk ez nuela behar bezala menperatzen jorratzen ari garen gaiaren inguruko zirriktu guztiak baian konfidantza nuen bilatuko genuela bidea topatuko genituen arazoei aurre egiteko.

Identifikatu genituen zailtasunen zerrenda luzetik, alderdi teknikoari lotutakoak ziren nagusienak; baratzaren egitura erabaki, ur-zirkuitua diseinatu eta bere elementuak aukeratu eta, azkenik, ur-ponpa martxan jarriko duen sistema elektrikoaren ezaugarriak (plaka fotoboltaikoa eta tenporizadorea barne) zehaztu. Internet motz geratzen zitzaigun horri guztiari irtenbidea bilatzeko bi astetan. Zera pentsatu nuen orduan: zergatik ez jo gaian aditua den norbaitengana genituen arazoak konpontzen laguntzeko? Enpresa bat bezala funtzionatu behar bagenuen, hauetan arrunta izaten da hainbat zerbitzu azpikontratatzea. Beraz, zergatik ezin genuen guk ere gure “I+G+I”-a 😉 kanpoko norbaiti azpikontratatu? (hori bai, musutruk alegia, “a coste cero” 🙂 )

Gogoratu nintzen Amaia nire lankideak bazuela kontaktu bat Goierriko Lanbide Eskolan Injenieritza ikasten ari zena eta beste taldekide batzuekin batera Urbiako borda batean ura lurrazpitik igotzeko ur-ponpa baten diseinua eginda zuena. Hortxe genuen gure arazoak konpontzeko behar genuen informazio iturririk egokiena.

Esan eta egin. Amaiaren bitartez beraiekin harremanetan jarri ginen eta prest agertu ziren genituen kezkak, zalantzak eta arazoak konpontzen laguntzeko. Ikasleek email bat bidali zieten gure proiektuaren berri emanez, oinarrizko azalpentxo batzuekin eta aurreikusten genituen arazoen deskribapen labur batekin. Egun batzuk hartu zituzten gure proiektuari buelta batzuk emateko eta jarraian, atzo goizerako geratu ginen, Goierriko Lanbide Eskolan bertan.

Goizeko hamarretarako hantxe geunden, eraikin berriaren atarian. Ikasleen aurpegietan halako errespetu/lotsa/urduritasun sentsazio bat antzematen zen, gehiago aregaotu zena oraindik Juankar agertu zenena eta guretzat espreski erreserbatutako gelara eraman gintuenean. Ño, ez nuen imajinatuko unibertsitatean sartzeak horrelako inpresioa eragingo zienik nire ikasleei! Juankar, Alex eta Asier oso gertukoak agertu ziren, oso atseginak eta ikasleek asko eskertu zuten hori. Berehala lasaitu ziren eta jasotako azalpenak arretaz entzutera pasa ziren di-da batean.

Juankar izan zen lehena azalpenak ematen. Baratzaren egituraren inguruan aholku batzuk eman zizkigun: egitura osatzen duten elementu desberdinen kokapenaren inguruko krokis bat egin zigun, ur deposituaren barnean ur-ponpa non kokatzea komeni zen azaldu zigu, lorontziak bertikalki zintzilikatzeko proposamen interesgarri bat bota zigun, ur-hoditik lorontzietara ura tantonaka erortzeko sistema bat ere esplikatu zigun… guztia oso modu didaktiko eta errazean azalduta.

Ondoren Alex-en txanda heldu zen. Berea zen toreatzeko zezenik zailena; kalkuluak egiteko fisikako erlazio matematikoak azaltzea egokitu zitzaion. Berak esplikatu zigun zein bide jarraitu behar genuen ur-ponparen potentzia kalkulatzeko. Energiaren kontserbazio printzipioaz hitz egin zigun, energia zinetikoa eta potentzialaz ere aritu zen. Ur-hoditik joan behar den uraren abiadura, kaudala eta hodiaren sekzioaren azaleraren arteko erlazioa azaldu zigun, energia totala nola kalkulatu eta ondorioz ponpak egin beharreko lana nola deduzitu ere esplikatu zigun. Eta hemendik, ponparen potentzia.

Azkenik, Asierrena izan zen atal elektrikoa azaltzeko ardura. 5 W-tako plaka fotoboltaiko bat eraman zuen gelara. Erregulatzailea deitzen den gailutxo bati lotuta joan behar dela ohartarazi zigun. Plakaren eta termostatoaren arteko lotura ere nola egin ikusi genuen. Materiala erosteko gune bat ere proposatu zigun.

Ia bi orduko saio batera joan ginen, nire ikasleak ohituta daudenerako, luzea, trinkoa eta mamitsua. Niri tokatuko balitzaidake klase hori ematea, uste dut ikasleak ez zutela ezta ordu erdia aguantatuko atentzioa galdu gabe. Baina erabat harrituta geratu nintzen ikasleek azaldu zuten jarrerarekin. Aurretik esan nien aipatutako gauza asko koadernoan jaso beharko lituzketela baina ez dira apunteak hartzera ohituta dauden ikasleak oraindik. Ikusi behar zitzaien gure irakasle berrien azalpenak jasotzen erabat kontzentratuta, apunteak hartzen, Juankar-ek egindako eskemak koadernoan kopiatzen, Alexek idatzitako formula matematikoak kopiatzen, gure irakasleek tarteka botatzen zituzten galderei erantzuten… Gutxitan ikusi dut ikasle talde bat (edozein mailatakoa) atzokoa bezalako ia bi orduko klase bat, hauek eskaini zioten arretarekin jarraitzen. Erabat txundituta utzi ninduten nire ikasleek. Uste dut, atzoko esperientziaren ondoren, plaka fotoboltaiko eta ur-ponpaz gain, beste gauza askoren inguruan ere ikasi zutela.

Baina ez ziren eurak bakarrik atzoko esperientziatik ikasi zutenak. Atzokoa ikaskuntza garrantzitsua izan zen niretzat ere. Konturatu naiz zeinen garrantzitsuak diren detaile txikiak, ikasleen ikaskuntza prozesuaren gaineko motibazioa pizteko:

Ikastolako eremu fisikotik kanpora eraman ikaskuntza prozesua: badakit ez nagoela ezer berririk asmatzen ari, asko direla honetaz aspalditik jabetuta daudenak eta praktikan ipintzen dutenak. Baina niretzat lehenengo aldia da ikasleak gelako lau paretetatik ateratzen ditudala “klase ematera”. Ikaskuntza ikastolako espaziotik kanpo ere (unibertsitatean, gure kasuan) gerta daitekeela ikasleei erakustea uste dut oso garrantzitsua dela. Eta lehenengo aldia izanda, ahaleginak merezi izan duelakoan nago.
Irakasle rola ikastolaz kanpoko adituen esku utzi: ikastola eta ikastolaren testuinguruarekin zerikusia ez duen norbaitek hartzen duenean irakaslearen rola, ikasleen inplikazioa areagotu egiten dela ikusi dut. Atzoko esperientzian behintzat halaxe izan zen. Baliteke Juankarek, Alexek eta Asierek adierazi zuten ikasleekiko gertutasuna eta jatortasuna horretan eragin handia izatea. Baina nik uste ikasleek ere halako predisposizio batekin zeudela, irakasle berriek halako seriotasun puntu bat ematen zioten atzoko kalseari.
Ikaskuntza arazoen ebazpenetara enfokatu: hasieran pentsatu nuen gauza asko ikasiko zituztela ikasleak Goierriko saioan. Eta ziur nago hala izan zela. Baina uste dut benetako ikaskuntza orain etorriko dela, gure irakasle berriek transmititu zigutena aplikatzen hasten garenean. Lanean hasten garenean uste dut barneratuko dituztela kaudala, energia eta potentzia bezalako kontzeptu berri horiek. Uste dut, gauzatu behar den zerbaiten aurrean sortzen diren arazoak konpontzea denean helburua, ikasleek benetan ateratzen dietela etekina atzo bezalako saioei.

Esan dudan moduan, ez dut ohiturarik izan orain arte, ikasleak ikastolatik kanpora ateratzeko ikastea. Egia esan, orain arte erabili dudan metodologiarekin beharrik ere ez dut izan. Baina atzoko esperientzia hain izan zen gogoangarria, uste dut ez dela azkeneko aldia izango ikasleak rutinatik atera eta kanpora eramango ditudala ikaskuntza esperientzia berriak bizitzera.

Amaitu aurretik eskerrak eman nahi nizkieke Juankar (eta, bide batez, Amaia nire lankideari ere, bera izan baita honen guztiaren konplize nagusia), Alex eta Asierri, nire ikasleei atzoko esperientzia polita bizitzeko aukera emateagatik. Eskerrak eman nahi dizkiet eskaini diguten laguntza eta adierazi duten borondate onarengatik, ikasleekiko izan zuten gertutasunarengatik eta emandako aholku eta jarraibide guztiengatik. Uste dut nire ikasleek denbora luzean ez dutela ahaztuko Goierriko Lanbide Eskolan atzo bizitako esperientzia. Eskerrik asko hirukote!

Ikasteko Jaioak: “nerabezaroa ez da arazo bat, aukera bat da”

Laster beteko ditu nire semeak hamabi urte. Dakitenek diotenez hementxe kokatzen da nerabezaroaren hasiera, hementxe hasten da heldutasunerako bidea. Ostras, heldu da? :-S Ikastolan atzo bertan hasi zela ematen du eta!

Onartu behar dut kezkatuta nagoela. Kontua ez da hainbeste nire semeak bere nortasuna garatzeko bidean, topatuko dituen gatazka pertsonaletatik arrakastaz irteteko gai izango ote den edo ez. Tira, denok dakigu prozesu konplikatua izaten dela baina, modu batera edo bestera, burukomin gutxiago edo gehiagorekin, gatazka eta arazo horiek gainditu egiten direla eta horrek uzten duen posoa da gure nortasuna eraikitzen laguntzen duena.

Kezkatuago nago nerabezaroan murgiltzea, hezkuntza sistema antolatuta dagoen moduan, etapa berri baten hasierarekin erlazionatuta dagoelako. Biak ezagutzen ditut oso gertutik, nire semea eta Bigarren Hezkuntza, eta ez daukat batere garbi, egun diren bezala, biak bateragarriak ote diren.

Azpiko bideoan nerabeen eta eskolaren arteko harremana ikuspegi baikor batetik azaltzen da, baikorregia nire ustez:

Bideoaren amaiera aldera horrelako zeozer esaten da:

En lugar de forzarles a sentarse pasivamente en clase, que pasaría si confiaramos en que el anterior aprendizaje por imitación, ahora les permite desplegar las alas y resolver las cosas por si mismos.

Semea ezagututa izugarri disfrutatuko luke horrelako testuinguru batean, eta motibazio horrek ikaskuntza prozesuan aurrera egiten lagunduko diola. Guraso bezala, garbi daukat testuinguru horretan garatuko lituzkeela 2025. urteko gizartean, behin heldutasunera heltzerakoan, benetan baliagarriak izango lituzkeen konpetentziak. Egungo eskolaren egoera ezagututa ordea, uste dut bideoan planteatzen den egoera errealitate bat bihurtzetik oso urruti gaudela oraindik. Eta horrek kezkatzen nau, izan ere, zalantzak ditut hurrengo sei urteetan ez ote den “Sistemara” egokituko eta ez ote dituen galduko nire iritziz gaur egun dituen gaitasun garrantzitsuenak eta, tamalez, eskolan hain balio gutxi dutenak oraindik.

Tira, badakit ezin dela gure seme-alaben jarraipen akademikoa eskolaren ardurapean soilik utzi, baina profesional bezala azken urteotan ikusten ari naizenaren arabera, oso konplikatua egiten zaie guraso askori eskola dinamika tradizionalak sortzen dituen ohituren aurka egitea.

Ordiziako Azokaren V. mendeurrena dela eta, infografia bat egin dugu

1512an herri guztia suntsitu zuen sutearen ondorioz Gaztelako Juana La Loca erreginak herriari “urtean zehar, asteazkenero, merkatu librea, zergarik gabea, egiteko errege baimena” eman zionetik gure azokak makina bat istorio eta gertaera bizi izan ditu. Aurten gure herriak efemeride horren V. mendeurrena ospatzen du eta nire DBH3ko ikasleekin batera, gure ekarpentxoa egitea ausartu gara.

Pasa den azaroan, nire ikasleek ikasturte honetako bigarren proiektua amaitzen ari ziren bitartean, ni dagoeneko hurrengo proiektuari bueltak ematen hasita nengoen. Jasota nituen ideia eta notatxo desberdinen artean infografia bat sortzearena zen aurrera eramateko boleto gehien zituena. Etaparako zehaztutako matematikako hainbat helburu betetzeko tresna baliagarria izan zitekeela uste nuen eta, bide batez, euskara hutsean hain gutxi landu den baliabide bat ekoiztea ikasleentzako zerbait erakargarria izan zitekeela pentsatzen nuen.

Sekuentzia didaktikoa diseinatzen hasteko gauza bakarra falta zitzaidan: burutu beharreko ataza ikasleentzat esanguratsua bihurtzeko, eurentzat gertukoa izan zitekeen testuinguru batekin lotzea. Eta DBHko etapako irakasle bilera batean, Ordiziako azokaren 500. urteurrena zela eta zer egin zitekeen planteatu zenean, orduan konturatu nintzen hura izan zitekeela aurrera egiteko falta zitzaidan puntutxoa. Hortxe neukan, beraz, atazaren definizio zehatza, alde batetik, eta etaparako zehaztutako helburuekiko lotura, bestetik. Hemendik aurrera sekuentzia diseinatzea zen falta zitzaidana. Egia da lan pixka bat suposatzen duela jarduera zerrenda diseinatu eta sekuentziari forma emateak baina, egia esan, ez naiz lanean hasi aurretik jarduera zerrenda erabat definituta eta lotuta utzi behar dela pentsatzen duen horietakoa. Uste dut ardatz nagusiak zehaztea beharrezkoa dela baina, era berean, konbentzituta nago sekuentziak malgutasun minimo bat ere behar duela, dagokion ikasle taldearen ezaugarrietara moldatu ahal izateko eta, bide batez, egunerokoak ekar ditzakeen arazo eta ezustekoei aurre egiteko irtenbideak bilatzeko ere. Gidalerroak zehaztea bai, baina sekuentzia batek emango duena aurretik erabat lotuta uztea eta, beraz, curriculumaren zein alderdi jorratuko diren erabat zehaztuta uztea, ez.

Lanean hasi aurretik ikasleekin elkartu eta pentsatuta neukan proposamena aurkeztu nien. Aurrera egitearen alde azaldu ziren guztiak. Hasi baino lehen gauza bakarra geratzen zitzaigun: infografia burutzeko datu iturriak lortzeko aukerarik izan ba ote genuen kontsultatzea. Horretarako, D’Elikatuz-eko arduraduna den Leire Arandiari bilera baterako hitzordua eskatu genion. Bilerara nire bi ikasle (Livia eta Andreea) eta hiruok joan ginen eta bertan Leireri eta udaletxeko zinegotzi eta teknikari desberdinei gure asmoen berri eman genien. Begi onez ikusi zuten gure proposamena eta laguntza eskaintzeko borondatea azaldu ziguten. Halere, aurretik garbi utzi ziguten ere, tamalez, azokaren inguruan ez zeudela erregistro edo datu gehiegirik baina zeudenak bidaliko zizkigutela. Esan eta egin; handik gutxira eskuartean genituen Leirek bidalitako txosten guztiak.

Horixe zen behar genuen guztia lanean hasteko! Jarraian dituzue burututako jardueren deskribapen orokorra:

1. JARDUERA: Infografiak, zer, zertarako eta nola

Nire ikasle gehienek, hasiera batean, ezer gutxi zekiten infografiei buruz; nik neuk, sarean askotan topatu baditut ere, sakondu gabe neukan gai bat zela onartu beharrean nago. Beraz, proiektuaren gauzatze fasean murgildu aurretik, beharrezkoa zen infografien inguruan genituen aurre-ezagutzak baloratu eta jarraian ezagutza horiek sendotzeko beharrezkoa zen informazioa kontsultatzea.

Webquestetan egiten denaren antzera, aurretik link sorta bat eskaini nien beharrezkoa zuten informazioa bertatik kontsulta zezaten. Binaka ipini ziren lanean eta amaitutakoan, infografien inguruko mapa kontzeptual edo eskema bat ekoiztea eskatu nien. Mapa horrek zera jaso behar zuen:

Zer dira infografiak? Zeintzuk dira euren ezaugarri nagusiak?
Zertarako erabiltzen dira eta zergatik dira baliagarriak? Zein erabilera ematen zaie?
Zein da infografia bat osatzeko jarraitu behar den prozedura? Zein prozesu jarraitzea komeniko litzaiguke itxurazko infografia bat lortzeko?

Azpiko irudi eta bideoan ikusten den moduan, ikasleak oso fin aritu ziren lanean:

Xmind erabili zuen talde bakoitzak bere mapa sortzeko. Amaitutakoan, zehaztutako ezaugarriak bilduko zituen mapa kontzeptual orokor bat sortu genuen, lau taldeek euren mapetan jasota zeukaten ezaugarri guztiak bilduko zituena. Mapa hau hurrengo jarduerak nondik nora joango ziren ulertzeko ere baliagarria izango zen. Mapa hori gelan daukagun pareta zurian jaso genuen eta azpian ikus dezakezue nola geratu zen:

2. JARDUERA: Infografia baten elementu bisualen oinarriak

Infografia bat datu multzoak modu sinple eta erakargarri batean aurkezteko modu bat dela ulertu genuen, beraz, bere diseinua, bere itxura, bere osagai bisualak ondo aztertzea beharrezkoa genuela erabaki genuen. Horrela lau atal konkretuen inguruan sakondu beharko genukeela erabaki genuen: tipografia, koloreak, irudien formatua eta grafiko motak.

Etapa hau bi zatitan burutu genuen: lehenengoa, bilaketa libre batekin hasi zen. Gutako bakoitza bere ordenagailuarekin lau elementu hauen inguruko informazioa bilatzeari ekin genion. Aurkitutako orriak baliagarriak izan zitezkeela egiaztatu ondoren (arretaz irakurri behar zuten aurkitutakoa eta ezinbestekoa zen bertan zetorrena guztiontzat ulergarria izan zitekeela kontutan izatea), Delicious-en gordetzea erabaki genuen.

Web orriak gordetzerakoan bi baldintza zehaztu genituen:

Guztion artean gordetako webguneak besteengandik bereizteko “tt11” etiketa propioa erabiliko genuke.
Bigarren etiketa bat erabiltzea erabaki genuen, jasotako webguneak lau elementu horietatik zeinen ingurukoa zen argitzeko. Bi etiketa hauetaz gain beste edozein erabiltzeko aukera librea genuen.

Etapa honen bigarren zatian, hiru hirukotetan banatu ziren ikasleak. Bakoitzari jorratu beharreko lau ataletako bat esleitu zitzaion. Talde bakoitzak guztion artean Delicious-en gordetako informazioa kontsultatu behar zuen (horregatik bi etiketa erabiltzearena) eta, bertan jasota zegoenarekin, aurkezpen bana prestatu, bata tipografiaren ingurukoa, bestea koloreena eta hirugarrena irudien formatuen ingurukoa. Nik grafiko moten atala prestatu nuen, etaparako zehaztutako matematikako edukiekin lotura gehien gordetzen zuena zelako.

Talde bakoitzak hogeita hamar minutuko tartea izan zuen bere aurkezpenean jasotakoa beste taldekideei aurkezteko.

3. JARDUERA: Infografia bat disekzionatzen

Hirugarren jarduera honetan ikasleak, aurreko bietan ikasitakoa aplikatzeko zenbateraino ziren gai egiaztatzea nahi nuen. Horretarako bakoitzari infografia bana eskaini nien (bakoitzak berea) eta aurretik eskainitako gidoi bati jarraituz, infografia bakoitzaren analisia egitea eskatu nien. Gidoia hementxe azpian ipintzen dizuet:

Irudi artxiboaren formatua, neurria (pixeletan) eta pisua (Kb edo Mb-tan). (Horretarako, infografia behin ireki ondoren, egizu eskuin klika bere gainean eta hautatu “Ikusi irudiaren informazioa” esteka agertuko zaizun menuan.)
Infografian erabilitako kolore paleta (erabili horretarako Colorzillaizeneko Firefox-erako gehigarria):
- Kolore kopurua
- Bakoitzaren HEX identifikatzailea
- Koloreen arteko konbinazioa nolakoa den, zein motatakoak diren konbinatu direnak eta zergatik iruditzen zaizun zuri aukeratu direla kolore horiek.
- Kolore konbinazio horren inguruan zure iritzia; gustatu zaizun edo ez eta zergatik.
Tipografia:
- Letra mota desberdinak: kopurua eta serif-a duten edo ez
- Letra mota bakoitzarekin erabili den nabarmentze mota (baldin badago): lodia, etzana, kolore desberdina erabili, itzaldura, letra tipo desberdinen konbinazioa… edo bestelakorik
- Testu paragrafoetan erabili den lerrokatze mota.
- Letra mota bakoitzak infografian duen lekua: izenburua, atal desberdinak bereizteko, paragrafoetan datorren testuan erabiltzeko…
- Infografian erabilitako letra motak gaiarekin erlaziorik ba ote duen analizatu.
- Erabilitako letra moten inguruan zure balorazio pertsonala
Datuak adierazteko ikusten dituzun grafiko desberdinak bereiztu. Zein den bakoitzean adierazten den datu mota.
Iritzi eta balorazio pertsonala: Infografiak eskaintzen duen informazioa argia dela iruditzen zaizu? Ondo transmititzen du informazioa? Ulerkorra da? Zein kalifikazio emango zenioke infografiari?

Aukeratu nituen bederatzi infografietan lantzen ziren gaiak ikasleentzat gertukoak izaten ahalegindu nintzen (uste dut guztiekin ez nuela helburu hau lortu), analisi estetikoaz gain, bertako informazioa eurentzat esanguratsua izan zedin. Hauxe adibide bat:

4. JARDUERA: Datuak lortu, iragazi eta tauletan antolatu

Dagoeneko prest ginen infografia ekoizteko prozesuan murgiltzeko prest. Aurretik amaituta genituen zereginekin eta egiteke genituenekin, zerrenda bat idatzi genuen gure arbel zurian. Pendiente genituenei amaiera data ipintzen ere ahalegindu ginen (beheko argazkian agertzen den lerro horizontalak eguberrietako oporra bitarterako egin beharreko zereginen muga adierazi nahi zuen, adibidez):

Datuen analisi eta antolaketa fase hau, hiru zatitan banatu genuen:

Datu iturriak identifikatu eta eskuratu. Gure kasuan hiru ziren iturri nagusienak: Leirek eskainitako txosten eta informeak, Ordiziako azokak interneten duen webgunea eta, beharren arabera, kalean egindako galdeketa baten ondoren gure kabuz lortutakoak. Beranduago, Goimen elkartetik ere jaso genituen datu zerrenda gehiago (Eskerrik asko, Manex!).
Jarraian esku artean genituen datuak iragaztea tokatzen zen, balio duena ez duenarekiko bereiztu eta aipagarriak izan zitezkeenak azpimarratu, infografian agertzea merezi zutenak, nabarmendu. Analisi fase honen ondoren, datu guztiak hiru multzo handitan banatuta aurkeztea erabaki genuen: ekoizleenak, saldutako produktuenak eta bezeroenak.
Bukatzeko, datuak kalkulu orrietan jaso eta modu antolatuan gordetzea falta zitzaigun. Datuak modu egokian antolatzeko irizpide bi eman nien ikasleei: lerro eta zutabeetan izendegi egokia erabiltzea eta gelaxketako balioak, zenbakizkoak soilik izatea, bestelako hizki edo ikurrik gabe.

Lan gogor eta astuna izan zen, ordu asko eraman zituena eta pisu samar egin zitzaiguna (dena esan beharra dago :). Baina ikasleak, beste behin, fin eta arduratsu aritu ziren lanean, eta azkenean espero genituen datuak baino gehiago jaso genituen. Azpian dituzue lanean, orri eta txostenez inguratuta:

5. JARDUERA: Infografia diseinatu

Behin datuak antolatuta genituela, infografia eraikitzen hasteko unea zen. Prozesu hau lau fasetan banatu genuen:

Alde batetik infografia egiteko erabiliko genuen tresna aukeratu behar genuen. Aukera desberdinak baloratu genituen: Powerpoint (ikasle gehienek etxean dutelako eta erabiltzen ohituta daudelako, ez du ikaskuntza prozesu gehiegirik eskatzen), Inkscape (irudi bektorialekin lan egiteko eta diseinu profesionalak egiteko tresna aparta baina erabiltzeko konplikatua izan daitekeena)… Azkenean, Google Draw erabiltzea erabaki genuen. Tresna bezala oso sinplea da, erraza erabiltzeko eta gainera modu kolaboratiboan lanean aritzeko aukera eskaintzen duena. Alde negatiboan, beste tresna batzuk eskaintzen dituzten aukera asko faltan botatzen dira, hala nola, gidak eta erregelak, kaxen neurria zehazteko aukera, svg-ak inportatzeko aukera… Hala eta guztiz ere, imajinazio pixkarekin arazo guzti horiei berehala eman genien buelta.
Bestetik, tipografia eta erabiliko genituzkeen kolore konbinazioak esleitu beharra genuen. Tipografia aldetik, ez genituen aukera gehiegirik, izan ere, Googel Draw-k letra mota gutxi eskaintzen ditu eta gehienak nahiko tipikoak. Kolore konbinazioei dagokionez, ikasle bakoitzak bere kolore sorta proposatu zuen, batzuk oso originalak gainera. Azkenean, V. mendeurrenerako sortutako logoak zuen kolore konbinazioa oinarri bezala erabiltzea egokiena zela pentsatu genuen: beltza, zuria eta berdea. Hauekin batera, kolore laguntzaile bezala, Ordiziako Azokaren webgunean ere aurki daitekeen marroia aukeratu genuen (bai berdea baita marroia ere, sinbolismoz betetako koloreak direla pentsatu genuen). Color Scheme Designer tresna erabiliz, berde eta marroien kontraste handiko eskala kromatiko biak atera genituen.
Jarraian, ikasleak hirunaka elkartu ziren eta talde bakoitzak ekoizle, produktu eta bezeroen balio tauletatik, grafikoak sortzeko ardura hartu zuen. Aurretik azaldutako irizpideen arabera, lerro-diagramak, sektore-diagramak, barra-diagramak… noiz erabiltzea komeni zen erabaki behar zuten eta ondoren, kalkulu orriarekin sortu. Grafiko hauek oinarrizko edizio bat behar zuten aukeratutako diseinuarekin koherenteak izan zitezen. Oso baliagarria suertatu zitzaigun, era berean, Google Docs-en aurkitutako txantiloi hau. Bertan diseinatuta zetozen elementu asko modu errazean berrerabiltzeko aukera eskaini zigun.
Azkenik, bloke eta modulu desberdinen antolaketa izan zitekeenaren zirriborroa prestatzeari ekin genion. Antolaketa nolakoa izan zitekeen erabakitzeko prozesu ez zen batere erraza izan. Blokeatuta geundela, Oihanek zera proposatu zuen: Tagxedorekin egindako hitz lainoa (Ordiziako Azokako gunetik zurrupatutako hitzekin osatuko lainoa) izatea infografiaren bihotza. Hortxe genuen hiru blokeak erlazionatzeko modua! Beste behin, gelako arbel zuriaz baliatu ginen lehen zirriborroa pretatzeko:

Hemendik aurrerako guztia bakarrik etorri zen. Ordu dezente joan zaigu diseinua ematen baina azkenean esfortzuak merezi izan duela uste dugu. Infografia pasa den astean amaitu genuen, aurreikuspenetan zehaztu genuen amaiera-epea baina astebete beranduago. Tira, uste dut denbora tarte onargarria dela kontutan izanik, abenduko oporren aurreko azken egunetan espero ez genituen klase ordu dezente galdu genituela.

Sekuentzia burutzeak guztira sei asteko lana suposatu digu (oporrak kanpo), agian luzeegia, izan ere, azken bi asteak, batez ere, astun samarrak egin zaizkigu. Halere, egun hauetan egindakoa errepasatzen aritu gara, eta harrituta geratu gara guztiok pilatutako ezagutza eta esperientzia guztiekin.

Azpian daukazue infografiaren bereizmen baxuko kopia bat eta bere azpian, kalitate handiko pdf-a jaisteko botoia. Ea gustatzen zaizuen!

Jaitsi infografia (12Mb)

Amaitu aurretik, egun hauetan nire ikasleak lanean ari zirela atera dizkiedan argazkien bildumatxo batekin uzten zaituztet. Hementxe onartzen dizuet irakasle bezala oso harro sentitu naizela beraietaz,ikaragarri disfrutatu dut beraiekin lanean eta irakasle lanetan aritu naizen hamalau urte hauetan oso gutxitan sentitu naizela profesional bezala hain asetuta. Eskerrik asko ekipo! 😉

Gehiago konpetentzia digitalaren inguruan

Jakintza Ikastolaren Hezkuntza Proiektuaren berritze prozesuarekin hasi gara aurten. Ikastola proiektuari zuzenean lotuta doaz gure Curriculum Proiektua baita Gestio/Antolaketa Proiektua ere.

Urte batzuk pasa dira gure Hezkuntza Proiektua diseinatu genuenetik eta bitarte horretan aldaketa ugari gertatu dira, bai curriculumean baita antolaketa mailan ere. Hauek guztiak bildu eta sakondu beharko ditugu ekoiztuko dugun dokumentu berrian.

Curriculum proiektu berriaren garapenean garbi dago gure erreferentzi nagusietako bat Euskal Curriculuma izango dela. Beti esan dut Euskal Curriculuma dokumentu aurrerakoia izan zela aurkeztu zen unean (eta oraindik horrela da puntu askotan). Nire ustez hainbat alderdietan, halere, behar ditu eguneratze batzuk. Horietako bat izan daiteke Irakaskuntzarako eta Komunikaziorako Teknologiena eta zehazkiago, Konpetentzia Digitalarena. Eguneratze horiek datozen bitartean, handik eta hemendik topatzen dudan informazioa jaso, antolatu eta nire apuntetxoak sortzen ari naiz, gure ikastolako curriculum proiektu propioan txertatzeko helburuarekin.

Duela hilabete batzuk blog honetan bertan argitaratu nuen nire iritziz zer den konpetentzia digitalaren inguruan ulertu behar duguna. Ekarpen honetan konpetentzia digitalaren ikuspegi osagarri biak aurkezten nituen: alde batetik, konpetentzia digitalaren dimentsio edo azpikonpetentzia bakoitzari lotutako helburuen zerrenda eta, bestetik, konpetentzia digitala alfabetizazio multimediala bezala ulertuta.

Bada gaurkoan, bi ideia horiekin jarraituz, ekarpen berriekin nator. Hasteko, La Lagunako Unibertsitateko Manuel Arearen bideo bat ipintzen dizuet azpian. Bideoan, Manuel Areak gaurko eskola ereduaren jatorriaz hitz egiten du hasieran (gizarte industrialean sortutako eredu zaharkitua). Boriz Mir-ek planteatzen dituen bost dimentsio horien ordez, Manuel Areak lau bakarrik planteatzen ditu (beste leku batzuetan ere horrela egiten dute). Amaitzeko konpetentzia digitala lantzeko hainbat ideia edo proposamen botatzen ditu. Hauxe da niretzat bere aurkezpenaren zatirik kaxkarrena. Ez dut esan nahi blog, wiki… edo Web2.0-ren garaiko baliabide digitalek zaharkituta geratu direnik, ezta gutxiagorik ere. Nire iritziz tresna baino gehiago proposatzen dituen erabilerak edo jarduerak daude zaharkituta eta faltan botatzen ditut, adibidez, teknologia mugikorrari lotutako proposamenak.

Manuel Arearen aurkezpenaren lehenengo zatiak duela urte luze bat ikastolako gurasoei Mikelek eta biok eskaini genien aurkezpena ekarri dit gogora. Orduan ere gure ikastolako gurasoei antzeko kontuak aipatu genizkien:

Belaunaldi digitalaren hezkuntza

View more presentations from Jokin Lacalle

Aurkezpen horren amaieran eskola eredua aldatzeko lau eragite-ardatz proposatzen genituen:

Alderdi metodologikoaren aldaketa beharrezkoa ikusten genuen (“Jakitearen logikatik egitearen logikara pasatu”)
Ikaslean oinarritutako hezkuntza eredu baten garapena beharrezkoa zela uste genuen (“Ikaslea bere ikaskuntza prozesuaren jabe bihurtu”)
Gestio/antolaketaren aldaketa bultzatu behar genuela intuitzen genuen (“Ikastolako aldaketaren kudeaketarekin hasi”)
Konpetentzia digitalaren garapenari garrantzia berezia eman behar geniola iruditzen zitzaigun (“Digitalki alfabetatuak diren hiritarrak sortu”)

Gaur bertan irakurri dut beti interesgarriak diren Guida Al-lés-en azkeneko ekarpena. Eskola hobe baten bila nondik hasi behar dugun planteatzen du berak. Tira, positiboki harrituta geratu naiz ikusi dudanean berak aipatzen dituen autore desberdinen proposamenak, gutxi gorabehera goran aipatutako lau ardatz horien inguruan doazela. Gauza batzuk moldatu beharrean gaudela garbi dago baina uste dut orduan egindako hausnarketa baliagarria dela oraindik eta, nola edo hala. garatuko dugun IHP berrian jaso beharko ditugu.

Konpetentzia digitalaren gaira bueltatuz, otsaileko artikuluan azaltzen nituen bi alderdi horiek oso modu garbian islatuta ikusi ditut gaur Fernando Santamariak ekoiztu dituen bi mapa kontzeptual interesgarrietan. Bi mapa horien arteko lotura garbia da: “La competencia digital se adquiere mediante la alfabetización mediática”. Hortxe dago kontua. Uste dut, bi mapa kontzeptual hauekin, konpetentzia digitalaren inguruan jakin beharreko guztiak modu garbi eta txukunean jasota geratzen dela.

Competencia Digital

Alfabetización Mediática

EGUNERAKETA 2011-10-25, 21:18: Duela lau hilabete Futurelab-ek konpetentzia digitalaren inguruan argitaratutako bi txostenen berri ematen nuen nire “beste” koaderno digitalean. Bada oraintxe irakurri dut El Camarote blogak argitaratu berri duen azken artikuluan, bi dokumentu horietatik lehena erdara itzultzen ari direla. Ikusi dudanagatik ia amaituta dago itzulpena. Benetan txosten interesgarria da, konpetentzia digitalaz zer ulertzen den azaltzeaz gain adibide praktiko ugari proposatzen baititu. Ingelesezko bertsioa ez bazenuten irakurri bere garaian, orain aukera paregabea daukazue erdarazko bertsioa irakurtzeko. Merezi du, benetan.

Pentsamedu kritikoa

Batxilergoko irakaslea izanik, urtero esan behar izaten diet agur ikastolako ibilbidea amaitu duen ikasle promozio bati. Urtero pentsamendu berdina izaten dut: etorkizunerako ondo prestatuta irtengo ote dira? Lehen ikasleak zakuan gordeta zeramatzan edukiak aurrerantzean behar bezala moldatzeko nahikoak izango ote ziren galdetzen nion nire buruari. Duela urte batzuetatik hona beste gauza batzuk kezkatzen naute gehiago.

Gure Hezkuntza Proiektuaren 1.3 atalean zera esaten dugu:

Ikasle erantzule eta arduratsuak izan daitezen arduratzen da ikastola.

Eta zinez horretan ahalegintzen garela baina bada zerbait erabat ondo egiten ez duguna, edo hala iruditzen zait niri behintzat. Badakit goiko notatxoan agertzen den helburu hori ezin dela utzi bakarrik ikastolaren esku, familak eta gizarteak zer esan handia daukala horretan ere. Baina, gure ikasleek ikastolan 30 ordu baino gehiago egin ondoren, itxuarena egitea izango litzateke gai hortan gure erantzukizuna onartuko ez bagenu.

Arazo global honen atzean badago bereziki puntu bat kezkatuta naukana, izenburuan idatzita datorrena, hain zuzen ere. Uste dut ez diogula gai horri behar bezala heltzen. Ikastolako eremuan ikasleek jasotzen duten informazioa oso bideratuta dator: ikastolako lau pareten barruan ikasleek kontsumituko duten informazioa “latan” sartuta dago eta “jan” ere irakaslearen goilaratik jaten dute. Tira, errealitate hori ez da bakarrik gurea, nik neuk ere horrela “jaten” nuen herriko institutura joan nintzenean eta garbi dago, hezkuntza eredua horrelakoa izan dela aspalditik. Gure ikastolan internetera irtetzea librea da, ez daukagu iragazirik jarrita, ez daukagu debekatutako webgunerik ezarrita. Nohizbehinka, ikasleak kanpora irten nahi izaten dute, ikastolako lau pareten artetik mundu birtual askera eta hortxe ibiltzen gara, irakasle eta zaintzaileak non eta zertan dabiltzan jarraitzen eta, beharrezkoa denean, gure hezitzaile lana aurrera eramaten. Baina, egia esan, orain arte behintzat, nahiko gauza anekdotikoa izaten da.

Baina ikastolako ateetatik ikasleak atera bezain pronto, egoera zeharo aldatzen da. Ez dut denbora gehiegi behar izaten bazkaldu edo etxekolanak egin eta ordenagailua pizteko. Eta hortxe ditugu bederatzi, hamar… urtetik gorako ikasleak interneteko maremagnumean murgilduta, etengabeko informazio uholde baten aurrean, batzuetan bakarrik, gehienetan ondoan eserita dauden beste lagunekin, ia beti pantailaren beste aldean dituzten lagun birtualekin. Gurasook badakigu zer gai diren gure haurrak informaziora heltzeko, harrotu egiten gara askotan aurkitzeko gai ez garen gauza asko gure seme-alabek aurkitzen dutenean. Lagunen arteko informazio fluxua etengabekoa izaten da; honek hari YouTuben aurkitu duen azkeneko bideoa, hark honi ikastolako ikasle bati egindako iseka jasotzen duen argazkia.

Nola interpretatzen du hamar urteko haur batek sarean aurkitutako bideo pornografiko bat? Zer ulertzen du, zer imajinatzen du?
Nola interpretatzen du hamabi urteko ume batek sare-sozial bat? Nola jokatzen du bertan jasotzen dituen informazio eta hauek sortzen dioten estimuluen aurrean? Nola ulertzen du lagun kontzeptua sareetan? Zer imajinatzen du sareko timeline-a etengabe korritzen iksuetn duenean?
Nola interpretatzen dute nire hamazazpi urteko ikasleek Sinde legea eta honek euren bizitza digitalean duen eragina? Zer ulertzen dute pirateriari buruz? Zer imajinatzen dute dela kanona? Inporta al zaie?

Eta nola interpretatzen dugu irakasleok hori guztia? Zer ulertzen dugu hori ikusten dugunean? Nola jokatzen dugu honen aurrean?

Ikastola ezin da egon ikasleak ikastetxetik kanpo bizi duen errealitate horri bizkarra ematen, hori garbi dago. Baina, tamalez, akziora bakarrik pasatzen gara arautegia aplikatu eta disziplina neurriak hartzeko. Ez gaude prestatuta informazio uholde horren aurrean ikasleek behar duten kritikotasun eta heldutasunarekin hezteko. Kanpotik barrura datozkigu arazoak baina ez gara gai irtenbide hezitzaileak barutik kanpora eskaintzeko, ikastolatik gizarteram gure funtzio sozialak eskatzen duen bezala.

Gure ikasleen pentsamendu krtikoa garatzea gure ardura da. Informazioaren maremagnumean bidea bilatzen erakustea gure ardura da. Eredu zaharrek ez dute balio dagoeneko (oker ez banago, gure ikasleek iruzkin kritikoak batxilergoan egiten dituzte lehenik), modu berriak imajinatu/martxan ipini behar ditugu.

Azpian uzten dizuet pentsamendu kritikoa zer den azaltzen duen bideo bat. Azpitituluak erdaraz ditu. Azpititulurik gabe nahi duenak, hemen dauka bertsio orijinala.