Hilabetea: martxoa 2011

Prosumer-aren gainbehera

Aurrekoan komentatzen nuen sentsazioa daukadala, nahiz eta inoiz baino informazio iturri gehiago izan, nahiz eta inoiz baino askatasun gehiago izan informazioa sortu eta partekatzeko, ez ote gabiltzan sartuta halako burbuila informatibo batean non barruan bueltaka dabiltzan informazio pilulak ez ote diren guk uste duguna baina homogeneoagoak, uniformeagoak eta bideratuagoak.

Aipatzen nuen orduan ere sentsazioa nuela ohiko hedabide tradizionalak geroz eta indartsuago eta hobe kokatuagoak ikusten nituela interneten orokorrean, baina sare-sozialetan bereziki. Interneten gertatu zen hasierako eztanda sozial hark lekuz kanpo harrapatu bazituen ere hedabide horietako bat baino gehiago, uste dut denborarekin jakin izan dutela egoerari buelta ematen, batez ere, sare sozialen garapenaren eskutik. Datu zehatzak ez baditut ere, inpresioa daukat ohiko hedabideetatik irteten diren artikuluen barreiaketak sareetan zehar gora egin duela azkenaldian.

Twitter eta telebista: geroz eta antzekoagoak?

Web 2.0ren eztanda blogen eztandaren eskutik etorri zen. Guztiok pasa ginen eduki kontsumitzaile pasibo izatetik eduki sortzaile izatera; informazio fresko, berri eta originala nonahi aurki zitekeen orduan. Prosumer bilakatu omen ginen guztiok. Baina idaztea lan nekeza da, denbora eskatzen du eta, askotan, ez da horretarako gogo gehiegirik izaten ohiko lanaldiarekin amaitu ondoren. Horrela, blog pertsonal askok pertsiana bota dute azkenaldi honetan. Bakarrik geratu dira betidanik erreferentetzat hartu izan diren blogak; hauenak izaten dira, baita ere, handik eta hemendik bueltaka ibiltzen diren artikuluetako asko.

Beste fenomeno bitxi baten garapena ere nabarmendu da azkenaldi honetan; blogarien elkarteak edo kolaborazioak marka baten inguruan. Hortxe ipini daitezke adibide bezala The Huffington Post Estatu Batuetan, edota Neumattic Espainian edo agian ZuZeu edo Sustatu bera ere, Euskal Herrian. Gune hauek guztiek ezaugarri nagusi bi dituzte: argitaratze maiztasun handia eta sare-sozialekin zuzeneko uztarketa, norantza bietan gainera, artikuluak zabaltzeko botoiak nonahi ipiniz baina baita ere sareetan egindako iruzkinak blogetara ekarriz. Sona handiko autoreak, informazio jario jarraia eta sareekin lotura zuzena, kontaktu edo lagunekin etengabeko komunikazioa bermatuz, euren edukien protagonismoa sarean goiko mailan mantentzea lortzen dute.

Prosumer-on aldetik egon den edukien ekoizpenaren beherakadarekin, alde batetik, eta aurrean aipatu diren fenomeno horien bilakaerarekin, irudipena daukat sarea ez dela duela urte batzuk bezain plurala, bezain heterogeneoa, bezain aberatsa. Susmoa daukat internetekin ere ez ari ote den gertatzen beste komunikabide guztiekin gertatutakoaren antzekoa: alegia, ez ote garen informazio kontsumitzaile pasiboak bihurtu, gure nahi, gogo edo gustuen “share”a neurtzeko “Atsegin dut” edo “RT” edo “Follow”, edo “Lagun egin” edo “bit.ly” edo “ow.ly”… edo beste edozein botoi edo esteka klikatu besterik egiten ez dugunok.

Informazioaren demokratizazioa aipatzen genuen internet berriaren ezaugarri nagusietako bat bezala duela zazpi urte; pluraltasuna, askatasuna, izpiritu kritikoa…. Benetan hainbesterako izan dela iruditzen zaizue?

OHARRA: kontu hauek aspalditik buruan bueltaka banituen ere, berriro hasi zaizkit bueltaka The Truth about Twitter: It’s The Evening News artikulua irakurri ondoren. Artikulu horretan agertzen den esaldi hau askotan pasa zait burutik azkenaldian:

Twitter is more like TV than you’d think

Zuzena eta zehatza, ezta?

Irakasleak irakasten saiatzen dira

Lagun baten semea Fisikako ikasketak egiten ari da. Oso emaitza onak lortu ditu orain arteko ikasturteetan eta, azkenekoa burutzeko, Finlandiara joan zen. Hango hezkuntza sistemak duen ospea zela eta, interes berezia nuen berarekin hitz egiteko eta zuzeneko inpresioak jasotzeko.

Ez naiz hasiko Finlandiako arrakastaren giltza zein den aztertzen. Horretarako, sarean arakatuz gero, milaka artikulu topatuko dituzue hango sistemaren bertuteak goraipatzen. Nire asmoa askoz ere xumeagoa da. Bertan dagoen ikasle baten bizipenen inguruko gogoeta txiki bat, besterik ez.

Berarekin hitz egiten eta hango bizipenen inguruko galderak egiten hasi bezain pronto, irakaskuntzan gabiltzanok eta perspektiba teknikoa ez dutenen arteko ikuspegi ezberdintasunaz ohartu nintzen. Ni metodologiaz, baliabidez, antolaketaz… mintzatzen nintzaion eta berak harriduraz begiratzen ninduen. Berak esaten zidan horrelakoetan ez zegoela alde handiegirik (nik pentsatzen dut aldea egonda ere, berak ez zuela horrelakoetan erreparatu bere interesetatik urrun gelditzen baitira gai horiek).

Bere aurpegia ikusita eta esaten zizkidan gauzak entzunda, ondorengo galdera egin nion:

– Zer izan da, bada, hango esperientziaz azpimarratuko zenukeena?

Bere erantzuna lakonikoa bezain biribila izan zen:

– Irakasleak!

Pentsa dezakezuenez, erantzun hori entzunda, nire jakin-mina piztu eta galdera gehiago egiteari ekin nion. Ez dut elkarrizketa osoa hemen aireratuko, baina transmititu zizkidan ideia garrantzitsuenak bai. Horra hor esan zizkidan gauza deigarrienak:

  • Finlandiara joan arte, Institutuan eta EHUn egokitu zitzaizkidan irakasleekin nahiko gustura nengoen, baina Finlandiakoak ezagututa, kolorerik ez dago.
  • Hango irakasleak irakasten saiatzen dira eta hori lortzearren, era guztietako ahaleginak egiten dituzte. Hemen, dakitena erakusten saiatzen dira, baina zuk ikasten duzuna bigarren planoan gelditzen da.
  • Hemengo irakasleek, baita jatorrenak ere, beti zure gainean daudela sentiarazten dizute, hangoek ez. Hangoak zure parean jartzen dira eta eguneroko jokabidean hori transmititzen dizute.
  • Hemengo irakasleek, autonomia sustatzeko, “búscate la vida” da gehien erabiltzen dutena. Hangoek, bidea egiten uzten dizute, baina beti aldamenean dituzula sentiarazten dizute. Bide horretan eginiko akatsak normaltasunez hartzen dituzte eta aurrera egiteko aitzakiatzat erabiltzen dituzte.
  • Askotan, zurekin batera ikasten ari direla demostratzen dute eta errealitate hori poztasunez komentatzen dute. Hemengoak, berriz, orojakileak direla demostratzen eta euren mugak ezkutatzen saiatzen dira.
  • Ikasleren bat, une batean, zailtasunak dituela ikusiz gero, duten guztia jartzen dute arazo horri buelta emateko. Askotan, irakasle ezberdinak elkartzen dira ikasleari behar duen laguntza eskaintzeko. Irakasleen jarrera hori ikusita, ikasleen erreakzioa ia beti oso ona izaten da. Hemengo institutu eta fakultateetan hori pentsaezina da.
  • Hemengo irakasleek bezala, hango irakasleek ordutegi bat dute, baina han hori ez da oztopo izaten beraiengana iristeko. Ohikoa da ordu horietatik at ikasleekin lanean aritzea, elkarrizketak burutzea…

Horiek guztiak eta beste batzuk entzun ondoren, burura etorri zitzaidan lehen ideia izan zen ikasle horrek kontatutakoa “Ikaslea hezkuntza prozesuen ardatz” kontzeptua irudikatu besterik ez zuela egin. Ikasle horrek hori bizi egin duela eta sentiarazi diotela. Horregatik, gainontzekoa (metodologia, baliabideak…) akzesorioa egin zaio. Berarentzat nahikoa izan da bere ikas prozesuaren jabea dela eta prozesu horretan “lagun” batzuk aldamenean izango dituela sentitzea. Eta horixe da hemen, gure hezkuntza sisteman, inoiz sentitu ez duena.

Horregatik, kezka bat datorkit burura; gure artean, bukaezinak diren gogoeta “sasipedagogikoetan” sartuta gabiltzan bitartean, gure ikasleek eskatzen digutena beste zerbait da. Sinpleagoa eta egingarriagoa.

Zertarako konplikatu horrenbeste? Zergatik horrenbeste eztabaida gure artean? Zergatik ez dugu entzuten ikasleen ahotsa?… Nik pentsatzen dut hori gertatzen dela irakasleok hezkuntzaren gunea garela sentitzen dugulako. Guk dakigu ikasleek zer behar duten, guk finkatzen ditugu euren helburuak, guk erabakitzen dugu zein metodologia erabiliko dugun… guk, guk, eta guk. Beti guk. Baina hori ez da okerrena, ez horixe. Askotan, hori ere ez dugu egiten eta besteen esku uzten dugu. Argitaletxe eta administrazioek finkaturikoak gureak egiten ditugu eta lasai asko gelditzen gara.

Horregatik, ikasle horrekin izan nuen elkarrizketak garbi utzi dit, sarritan eta modu erretorikoan, aipatzen dugun “ikaslea gure jardunaren ardatz” esaldiak izugarrizko garrantzia duela eta gure eguneroko lanera ondorio handiak dakartzala. Baina ez dakit denok jabetzen ote garen.

Ierarkizatutako erakundeak dira gure ikastetxeak non ikasleek eta irakasleok, oraindik orain, turuta baten agindupean hasten eta amaitzen ditugun gure saioak, non ikasle eta irakasleon jokabidea eta jarduna goitik behera araututa eta baldintzatuta dauden, non ikastaldeak osatzeko erabiltzen den irizpide bakarra adina den, non testuliburuek guztion jardunaren gidariak izaten jarraitzen duten, non partaidetza eta erabaki organoetan ikasleen rol dekoratiboa aldatzeko ezer gutxi egiten den… Benetan pentsa dezakegu gure ikastetxeetan ikasleak direla gure jardunaren ardatz?

Hori egia bihurtu nahi badugu, egiturazko aldaketak derrigorrezkoak ditugu, baina hori iragarri nuen mezurako utziko dugu.

Sekuentzia didaktikoa: kontzeptuak antolatzen

Datozen asteetan, Jakintza ikastolako DBH3 eta DBH4ko irakasleek Ikastolen Elkarteak diseinaturiko esperimentazio fase baten barruan, sekuentzia didaktiko desberdinen garapenari ekingo diote. Irakasleak testuinguru berrietan lanean jartzeko aukera bikaina izango da.

Aurretik diseinatuta datorren sekuentzia batekin probatzea garrantzitsua bada ere, benetako erronka irakasleok sekuentzia baten diseinuari heltzea izango da. Izan ere, irudipena daukat Bigarren Hezkuntzako irakasle gehienok, orain arte zeregin hori argitaletxeei “azpikontratatu” diegun zerbait dela, testu-liburuetan datozen jarduerak eta ariketak aurrera eramatera soilik dedikatu garela, eta uste dut ez gaudela oso ohituta lan hori egitera.

Horregatik, esperimentazio faseak behar-beharrezkoak direla onartuta ere, besteen esperientziak erreferentziatzat hartzea garrantzitsua dela onartuta ere, beharrezkoa ikusten dut irakasleei, sekuentzia baten diseinuaren gauzatze prozesuan, lagungarria izango zaien baliabideak eskura ipintzea. Behar hori ikusita, ikasturte honen hasieran ni neu sekuentzia baten diseinuarekin hasteko erabakia hartu nuen. Esperientzia gehiegi ez nuela kontutan izanik, ikasteko modurik eraginkorrena sekuentzia baten diseinuari heltzea zela erabaki nuen.

Hasteko, nituen informazio pilula guztiak modu egokian antolatu eta erlazionatzea erabaki nuen. Egia esan lan horretan denbora asko pasa dut baina egia da ere, oso emankorra izan dela; oso baliagarria suertatu zait ideiak argitu eta kontzeptuak barneratzeko. Sekuentzia bat osatzen duten faseak eta hauetako bakoitzaren esanahia eta ezaugarriak zehazten ahalegindu naiz. Poliki-poliki forma hartzen joan da eta azkenean, nire lankideekin partekatzeko modukoa den zerbait prestatu dudala iruditzen zait.

Dena den, kontzientea izanda zeinen luze eta astunak izaten diren azalpenak kasu gehienetan, ez dut nahi lankideak aspertzea nire disertazio amaigabeekin. Horrela, bildutako informazio guztia modu eskematikoan antolatzea behartu nuen nire burua, irakasleentzat benetan baliagarria izan daitekeen zerbait sortzeko asmoz. Zeregin honetan, oso baliagarriak izan dira aurrekoan itzuli nituen lau fitxak. Lehenengo biak abiapuntutzat hartuz, eta gordeta nituen bestelako notatxoekin, sekuentziaren diseinua azaltzen duen azpiko eskema eraiki dut sekuentzia didaktikoaren diseinuaren abiapuntu bezala. Uste dut fitxa hau ondo etor daitekeela sekuentziaren inguruko ideia orokorra izateko.

Sekuentzia didaktikoaren faseak

Orain, poliki-poliki goiko eskeman agertzen den fase bakoitzaren definizio eta ezaugarrien zehaztapenarekin ari naiz. Atal bakoitzari dagokion informazio guztia ikastolan sortuta daukagun “txoko” (horrelaxe deitzen diegu guk Google Sites-en sortutako gune bakoitzari) batean biltzen ari naiz eta gero informazio hori modu labur eta sinplean azaltzen duten fitxak sortzen ari naiz. Gauzak aurrera egiten duen heinean, hementxe joango naiz ipintzen ekoiztutako lan guztia. Hasteko hementxe uzten dizuet goiko irudia pdf formatuan (bektoriala), kalitate hobeagoan ikus dezazuen eskema osoa.