Sekuentzia didaktiko baten diseinurako gida: erabaki curricularrak (I)

Laster sartuko gara ikasturte honen azkeneko txanpan eta honekin pasa den ikasturtean hasiera eman nion ekimen berriari amaiera eman beharko diot. Konturatzerako ia bi ikasturte oso pasa dira!.

Abentura berri honetan hasi nintzenean irakasle hobeagoa izateko prozesuan aukera paregabea izan zitekeela esan nuen. Nire buruari ezarri nizkion eginkizun eta helburuen artean honako hauek aipatzen nituen:

…konpetentzietan oinarritutako hezkuntza ereduaren oinarriak ulertu, sekuentzia didaktiko baten diseinuaren ardatz nagusienak aztertu eta deskribatu, gizarte modernoaren exijentziekin bat egiten duten metodologia aktibo berriak ezagutu eta zerrendatu…

Irakasle bezala nituen hutsune desberdinen artean, nagusienak didaktikaren esparruan nituela uste nuen (eta oraindik ere, horrela da). Sekuentzia didaktiko berriak imajinatu, diseinatu eta aplikatzen ikasi behar nuela pentsatu nuen. Baina behin aipatu nuen moduan, kontu honi beti izan diot halako alergia moduko bat. Eskuartean izan ditudan unitate didaktikoek beti eragin didate halako ezerosotasun sentsazio bat. Txosten horietan agertzen diren taula kilometriko horiek, helburu didaktiko konplexuz eta, erabilitako hiztegiaren aldetik, erabateko aldrebesez betetako unitate horiei heltzeko beti izan dut nagikeria puntu bat. Hori gutxi balitz, beti pentsatu izan dut irakaskuntza (eta hezkuntza oro har) taula horietan jasotzen dena baina zerbait sinpleagoa dela eta, aldi berean, taula horietako gelaxketako lau paretetan jasotzen dena baina askoz ere zabalagoa dela.

Bestetik, teknologia digitalaren tsunamiaren inguruan sortu diren sasi-berrikuntza didaktikoekin ere, nahiko kezkatuta ibili naiz. Ikaskuntza eredu berriak (konektibismoa, nagusiki), ikas-ingurune pertsonalak eta ikaskuntza informala (hedatua, rizomatikoa… eta antzeko milonga guztiak), bitarteko digitalen erabilera miragarriak (sare sozialak, batez ere)… ez nekien oso ondo nola uztartu gela barruan burutu nahi nuen lanketan. Teorian, eredu eta proposamen horiek ikasleen ikaskuntza prozesuan lagungarriak izan behar ziren baina nik ez nuen oso garbi ikusten nola. Eta gela barruan aurrera eraman ezin daitezkeen berrikuntza guztiak, proposamen teoriko hutsalak dira, besterik ez. Irizpide hori erabili nuen, balio duten proposamenak ezertarako balio ez dutenengandik bereizteko.

Testuinguru horretan, nondik hasi orduan? Nola berritu nire praktika, nola egokitu nire metodologia egungo eskola modernoak behar duen egoera berrira, modu sistematiko, antolatu eta koherente batean? Nondik hasi hezkuntza arloan indarrean dauden teoria pedagogikoak aplikatu, curriculumean datorrenarekin uztartu, konpetentzia digitalaren garapena bermatu eta, gainera, hori guztia gutxi balitz, unitatearen diseinua eta aplikazioa zerbait sinplea izan behar zuen zerbait prestatzeko? Ezaugarri guzti horiei erantzuten zion eredu interesgarriena TPACK eredua izan zitekeela erabaki nuen. Eta horrelaxe, egin nuen. Eredu horren oinarriak erreferentziatzat hartuta, hasi nintzen nire sekuentziak diseinatzen.

Ikas-prozesu pertsonal guztietan gertatzen den bezala helburu horren mesedean hasieran emandako urratsak eta hartutako erabakiak, denborarekin aldatzen joan dira, nik esango nuke pixkanaka-pixkanaka hobetzen joan direla eta, nire ustez, gaur egun, sekuentzia bat diseinatzeko prozesua nahiko sistematizatuta dudala esan dezaket. Nire asmoa, hurrengo lerroetan, jarraitzen dudan prozesu horren deskribapena egitea da; agian norbaitentzat baliagarria izango da.

TPACK ereduan oinarrituta sekuentziaren diseinua egitea niri erosoa egiten zaidan prozesu bat da, gauzak modu antolatu eta txukun batean zehazten lagungarria da eta sekuentziaren diseinua amaitu ondoren, gauza gutxi geratzen dira pendiente gida didaktikoaren osatzeko. Alderdi horretatik, erosoa izateaz gain, ez zait batere pisua egiten jarduera zerrenda zehaztea eta gainera, gelara eramaterakoan uste dut benetan eraginkorra dela eta ikasleen garapen akademiko nahiz pertsonalerako oso baliagarria dela. Dena den, baliteke irakasle batzuentzat hau horrela ez izatea. Tira, ez noa pontifikatzea honi buruz. Bakoitzak ikusiko du, bere testuinguru eta konpetentzia profesional eta pertsonalen arabera, zein den bere eredurik egokiena sekuentzia edo unitate didaktikoak diseinatzerakoan.

Ez da sarrera honen helburua TPACK ereduaren xehetasun guztiak azaltzea. Nahikoa da sarean bilaketa sinple bat egitea eredu honen oinarrizko ezaugarriak ulertzeko. Duela hilabete batzuk argitaratutako sarrera honetan ereduaren zertzelada batzuk agertzen ziren. TPACK-aren oinarrizko kontzeptuak ulertzeko hoberena, bertan zetorren Jordi Adell-en bideo hau ikustea izan daiteke:

Bideoa ikusi ondoren, sekuentzia diseinatzeko jarraitzen dudan hiru urratsetako protokoloa azalduko dizuet:

1. Erabaki Curricularrak

Erabaki Curricularrak

  • PROIEKTUA DEFINITU: hementxe dago prozesu osoaren gakoa niretzat. Proiektua definitzerakoan txinpartak salto egiten badu, bonbilla pizten bada, nik esango nuke sekuentziaren arrakastarako aldagairik garrantzitsuena lotuta geratzen dela. Atazak konplexutasun minimo bat izan behar du, ezin da bai/ez erantzuna izango duen galdera bat planteatu edota Google-en bilatutako informazio zuzenarekin ekoiztuko den produktu bat eskatu, logikoa den bezala. Konplexutasun puntu hori behar duelako, batzuetan pentsatzen da ataza erakargarri bat planteatzea konplikatua dela. Egia da egoera originalak deskribatzeko, imajinazioa eta izpiritu sortzailea behar izaten direla; niri ikaragarri gustatzen zaidan gauza bat da, egia esan. Atazaren zehazte prozesua, dena den, neurri batean sistematizatu daitekeen prozesu bat da. Eta lan horretan ohitura pixka bat hartzen denean, hasierako konplikazioa neurri batean desagertzen da. Hementxe nik erabili izan ditudan jarraibide batzuk:
    1. Askotan txinparta gutxien espero izaten dugun egoeretan sortzen da: egunkari eta teleberrietako albisteetan, lagunarteko edo familiarekin izandako solasaldietan, ikasleei eurei entzundako eztabaidetan… Azken bide honetatik sortu ziren, adibidez, iaz egile eskubideen inguruan burutu genuen webquest-a edota aurten jendaurrean hitz egiten ikasteko egindakoa.
    2. Herriko egoera sozio-kulturala (elkarteak, lantegiak, kulturguneak, zerbitzuak…) abiapuntu baliagarria izaten da ideia interesgarri eta motibagarriak aurkitzeko. Ikasleek inguruan bizi duten errealitateari lotutako gatazkak, eztabaidak, arazoak ere aprobetxa ditzakegu euren interesa piztuko duten atazak diseinatzeko. Horixe izan zen Ordiziako Azokaren inguruan burutu genuen infografiaren proiektuaren jatorria, adibidez.
    3. Atzari forma ematea bakarrik egin daitekeen lan bat bada ere, prozesua askoz ere emankorragoa izaten da taldean egiten bada, beste irakasleekin batera (zer esanik ez, ataza multidiziplinarra izatea nahi bada). Nire kasuan, oso lagungarriak izan dira inguruko lankideek (Amaia&Amaia, Idoia eta Mikelek, batez ere) eman dizkidaten aholku eta proposamen berriak, ataza desberdinei forma ematerakoan.
    4. Hala eta guztiz ere, zerbait originalarekin ematea kosta egiten bada, beti kontsulta daitezke proiektu mota desberdinak zerrendatzen dituzten guneak sarean: CRPR Pablo de Olavide ikastetxeko irakasleek proposatutako zerrenda, Edutekan agertzen den beste hau, Educ.ar atarian aurkitu daitezkeenak…
    5. Azkenerako uzti dut niretzat punturik garrantzitsuenetakoa dena. Niretzat kritikoa da sarean, han-hemenka topatzen ditugun ideia eta proposamenetara begiak eta belarriak ondo irekita edukitzea. Puntu honetan konkretuki, berebiziko garrantzia dauka gure PLEa behar bezala antolatuta edukitzea eta era berean, berrantolatua izateko malgutasuna izatea. Izan ere, bat-batean leku ezezagun batean aurkitu dugun ideia original bat gorde, honen inguruko informazio osagarria biltzeko mekanismoak ezarri eta jasotakoa gordetzen joan, poliki-poliki ideiari forma ematen joateko, niretzat benetan kablea da. Horrela, denborarekin ideien inkubategi txiki bat osatzen joaten naiz; inkubategi hori Evernoten eraikitzen joaten naiz. Hortik sortzen dira orain arte egin ditudan proiektu originalenak: tenis pilotak jaurtitzen dituen kanoia (bideo hau izan zen guztiaren abiapuntua), baratza hidroponikoa (leihoetan jartzen diren lorontzi hauetan oinarrituta) edota heliozko globoekin ateratako argazkiena (The Public Laboratory erakundearen webgunean aurkitutako ideia honetan oinarrituta dagoena).

    Tira, guzti hau konplikatua iruditzen bazaizue (benetan esaten dizuet ez dela hainbesterako), Jesus Fernandez-en aurkezpen bat ipintzen dizuet azpian. Bertan datoz orain arte aipatutako gauza asko modu laburragoan adierazita:

  • HELBURUAK ETA KONPETENTZIAK DEFINITU: Atazaren formulazio prozesuan gure buruari egin behar diogun beste galdera bat hauxe da: zer zeregin edo zer lan mota burututa lor dezakete gure ikasleek curriculumak eurentzat zehazten dituen helburuak?. Izan ere, ezin ditugu atazak curriculumaren periferian eraiki; egoeren ebazpenak curriculumak zehazten dituen edukiak ikasi eta helburuak barneratzeko baliagarriak izan behar dira. Komeni da, beraz, atazaren ebazpenak jokoan ipintzen dituen arlo desberdinen eduki, konpetentzia, helburu eta ebaluazio irizpideak eskura izatea. Dena den, kontu honekin irakasleak oso larrituta ikusten ditut askotan, batzuentzat gauza konplikatua izaten da. Tira, kontu hauek nik pertsonalki ola ulertzen ditudan azaldu nahiko nuke:
    1. Lehen esan dut eta berriro esaten dut orain, curriculuma gehiegi estutzen duen kortse batean bihurtzen dugula askotan. Edukiz eta bestelako osagai didaktikoez puztuegia dagoela iruditzen zait. Denbora behar da, kontzeptuzko edukiak lantzeko, baina denbora behar da ere, hauek jokoan ipiniko dituzten prozesuak aurrera eramateko. Curriculumak zehazten dituen eduki kontzeptual guztiak jorratzen ikasturtea pasatzen duen irakasle batek, curriculumaren egokitzapena aplikatzen da bere gelan (Dibertsifikazio Curricularreko talde batekin egiten den modu berdinean), izan ere, prozedura eta jarrerari buruz curriculumak zehazten dituen eduki eta helburu asko kanpoan uten ari da. Eta okerrena dena, curriculumak zehazten dituen konpetentziak landu gabe uzten ari da. Horregatik, atazaren lehen zehaztapen fase batean, eduki eta helburu gutxi batzuk aukeratzen ditut, denbora izateko gero curriculumaren alderdi guztiak jorratzeko. Jarraian, jarduera sekuentzia definitzen hasten naizenean, eduki eta helburu zerrenda hori poliki-poliki hazten joaten da. Eta hoberena dena oraindik: batzuetan, sekuentziaren garapenean, aurretik zehaztu ez diren eduki eta helburuak lantzeko aukera berriak sortzen dira. Lan egiteko modu honekin, ikasleak autonomia dauka jarduera desberdinei irtenbidea modu autonomo batean emateko, eta batzuetan, espero ez diren alderdiak ere lantzen dira. Baratza hidroponikoaren proiektuan, adibidez, ikasleei baratzaren krokis bat eskuz egitea eskatu nien. Hori egiteko, 2D-rako aplikazioak ere bazeudela esan nien baina ez nien programa horiek erabiltzea behartu. Ikasle batek horietako aplikazio bat gomendatzeko eskatu zidan, bere kabuz, etxean erabiltzen ahaleginduko zela esan zidan. Nik Draftsight proposatu nion. Bere denbora librean eta nigandik inongo obligaziorik jaso gabe, baratzaren eskema hau diseinatu zuen. Berak bakarrik, inongo laguntzarik gabe, DBH4an daukagun hautazko batean lantzen diren CAD diseinuko eduki asko ikasi eta helburu pilo bat eskuratu zituen.
    2. Edukien lanketa eta helburuen lorpena ez da kronologikoki antolatu daitekeen zerbait. Ez nago ados curriculumaren eredu linealarekin, ez behintzat metodologia aktiboak bultzatu nahi ditugunean gelan. Nik neuk egiaztatu dut, posiblea dela ziklo osorako zehaztutako helburuak edozein unetan jorratzea gela barruan. Irakaslearen azalpenetan oinarritutako metodologia batean, edukien transmisioa lineala izan beharra dauka derrigorrez, testu-liburua gure klasen ardatza bihurtzen dugunean gertatzen den bezala. Baina metodologia aktiboetan, curriculuma interpretatzeko modu horrek ez dauka zentzurik.
    3. Atazaren definizioarekin amaitzeko, bere “egokitasuna” baloratzeko interesgarria izan daiteke indikatzaile zerrendatxo bat eskura izatea. Hauen helburua gure atazaren deskribapena egokia den edo hobekuntzak behar dituen jakitea izango litzateke, beti ere konpetentzietan oinarritutako ikuspegi batetik. Indikatzaile hauetako batzuk aurkitu daitezke Guida Al-lés-ek prestatutako taula honetan:
      • Atazak galdera bati erantzutea/arazo bati irtenbidea ematea du helburu bezala? Arazoa “benetakoa” da, ikaslearentzat zentzua du eta esanguratsua da?
      • Produktu baten elaborazioa du emaitza bezala? Produktua aipagarria da ikaslearen testuinguru sozialarentzat?
      • Sarrera erakargarria da?
      • Pentsamenduari dagozkion eduki, galdera eta gaitasunak atazaren inguruan egituratzen dira?
      • Planteatutako egoerak arloko edukiekiko harremanik/garrantziarik ba ote du?
      • Globalizazioa eta interdisplinaritatea: beste jakintzagai edo arloekiko erlaziorik gordetzen al du?
      • Globalizazioa eta interdisziplinaritatea: konpetenzia desberdinak mobilizatzeko balio du? (irakurritakoaren ulermena, ahoz nahiz idatzizko adierazpena, ikus-entzunezkoen bitarteko komunikazioa, IKTak, baloretan oinarritutako hezkuntza…)
      • >Atazaren ebazpenetik jasotako ikaskuntzak ikaslearen eguneroko bizitzan aplika daitezke?
      • Atazaren ebazpenerako baliabide mota desberdinak beharrezkoak dira? (pertsonalak-kognitiboak, trebetasunak, baliabide materialak…)

Jarraituko du…

Ball Shooter: talde kooperatiboak DBHko fisika eta matematikaren ikaskuntzaren oinarri bezala

Amaitu berri den ikasturte honetan aurrera eraman ditugun hainbat proiektuen berri ematen joan naiz azkeneko hilabetetan blog honetan. Ikasturte hasieran talde kohesioa bilatzen zuten hainbat dinamika eraman genituen aurrera, benetako ikaskuntza kooperatiborako aurretiko ezinbesteko baldintza bezala.

Aurretik ere azaldu nuen  Ordiziako azokari buruz egin genuen infografiaren inguruko sekuentzia didaktikoa, banan-bana jarduera guztien deskribapen zehatzekin. Oraingoan hirugarrenarekin nator, aipatutako bi proiektu horien artean burutu genuena, hain zuzen ere. Niretzat garrantzitsua da hau azpimarratzea, izan ere, ikasturteak aurrera egin duen heinean, ikasten joan naizen bitartean, ikasleei planteatzen joan naizen erronka berriek bilakaera bat izan dute, nire ikaskuntza prozesua garatzen joan den heinean.

Aipatutako hasierako talde-kohesiorako dinamika haiekin amaitu bezain pronto, Ball Shooter izeneko nire lehenengo sekuentzia didaktiko “ofizialarekin” hasi ginen. Honen bitartez, nire asmo nagusia arlo zientifiko/teknologikoan curriculumean zehaztutako fisika eta matematikako hainbat helburu jorratzea zen, beti ere, ikaskuntza kooperatiboan oinarritutako metodologi aktibo batean oinarrituta (eta ondorioz, honi lotutako helburuak ere, sekuentziaren helburuen artean agertuz, noski).

Irakurrita neukan ez zela komenigarria gehiegi konplikatzea helburuekin proiektuari forma ematen hasterakoan; egokiena helburu bi edo hiru lantzeko baliagarria izango den ataza baten deskribapenarekin hastea zela. Nire lehenengo proiektua zela kontutan hartuta, gehiegi ez konplikatzea erabaki nuen. Horrela, batxilergoko lehenengo mailarako tiro parabolikoa lantzeko buruan neukan ideiari heltzea erabaki nuen. Higidura mota hau aztertzea pentsatuta neukan halako kanoi moduko bat diseinatzea eta honekin benetako jaurtiketak eginez, higiduraren ezaugarriak “sobre el terreno” ikasleekin frogatzea. Pentsatu nuen egokitzapen txiki batzuk eginda, posiblea izango nuela ideia hau nire DBH3ko ikasleekin aurrera eramatea. Eta halaxe egin nuen.

Printzipioz nire asmoa ondorengo edukiak jorratzea zen:

  • Trigonometriaren oinarriak: arrazoi trigonometrikoen esanahia eta hauen aplikagarritasuna
  • Higikari baten higidura uniformea eta uniformeki azeleratua
  • Aurreko bien konposaketatik sortzen den higidura paraboliko berria

Gero, proiektuak aurrera egin zuen heinean jabetu nintzen uste baino eduki eta helburu curricular gehiago landu genituela: Tales-en teorema, triangeluen antzekotasuna, bigarren mailako ekuazioak, bigarren mailako funtzioen irudikapen grafikoa… Eta hori sekuentzia oso oso bideratuta zegoela aurretik. Izan ere, geroago konturatu naiz (hau ere ikaskuntza bat izan da niretzako) ikasleak motibatuta ditugunean gela barruan eta planteatzen zaizkien erronkak irekiagoak direnean, ikasleak berak eskuratzen dituela, modu autonomo eta informalean, aurretik zehaztu gabe zeuden ezagutza berriak. Gai hau, dena den, beste baterako utziko dugu.

Ikasleei zehaztu nien erronka, modu laburrean, hauxe izan zen:

Erregai gaseosoa erabiltzen duen kanoi bat eraiki eta honekin tenis pilota bat saskibaloiko kanasta baten uztaitik igarotzea

Jarraian dituzue sekuentzia osatzen duten sei jardueren deskribapen laburra eta hauetatik ateratako hainbat ondorio pertsonal (amaieran daukazue sekuentzia osoa pdf formatuan):

1. JARDUERA: Jaurtigailuaren tutua eraiki”

Kanoiaren eraikuntza bi zatitan banatu nuen. Ikasleek, lehenik, tutua eraiki behar izan zuten eta jarraian, tutua modu egokian eusteko oinarri bat. Aztertu nituen kanoi eredu posible guztien artean, jaurtiketa mekanismoa gasen errekuntzan oinarritutakoa (eztanda kanoia) egokiena izan zitekeela pentsatu nuen. Izan ere, kanoi  mota hori eraikitzeko behar genuen materiala nahiko merkea zen eta lortzea gauza erraza. Gainera tutuaren eraikuntzak ez zuen konplikazio gehiegirik suposatzen.

Erabili genuen materiala azpiko irudian daukazue:

Muntatze prozesua oso sinplea zen. Interneten horrelako kanoiak muntatzeko jarraibideak ematen dituzten web orri ugari aurki ditzakezue. Nik azpiko bideoa eman nien ikasleei prozesua zein zen uler zezaten:

BALORAZIO PERTSONALA:

Eztanda bitarteko kanoia ez da egokiena horrelako saiakuntza baterako. Izan ere:

  • Erabilitako erregairen bolumena zehaztasun handiz neurtuta ere, eztanda bakoitzarekin lortzen ziren helmenak oso desberdinak ziren saiakera bakoitzean. Jaurtiketa guztien potentzia uniformeagoa ematen duen mekanismo batean pentsatu beharko dut hurrengorako.
  • Gasen errekuntzari behin trankiloa hartuta, eztanda bortitzak lortzen ziren kasu gehienetan. Horrela, zazpi edo zortzi bat jaurtiketen ondoren, eztanda kamera puskatu egiten zen eta kanoi berria eraiki behar izan genuen. Ez dakizue zenbat Pringles patata pote jan zituzten nire ikasleek saikauntza hau aurrera ateratzeko!! 😉

2. JARDUERA: Jaurtigailuaren oinarria diseinatu eta eraiki

Bigarren jarduera honetan ikasleei kanoiaren oinarria diseinatzea eskatu nien lehendabizi. Diseinua librea zen baina euskarriak baldintza batzuk bete behar zituen:

  • Tutua erabat horizontala izatetik, lur-gainazalarekiko elkarzuta izatera pasatzeko aukera eman behar zuen (tutuaren inklinazioa 0º-tik 90º-ra izan behar zuen)
  • Euskarriak sendotasun nahikoa izan behar zuen eztanda bakoitzean gertatutako atzerakada indarra saihesteko.
  • Kanoia ezin zen zulatu.

Oinarriaren diseinua modu kooperatiboan erabakitzea nahi nuen, taldeko kide guztien partaidetza beharrezkoa izatea nahi nuen. 1-2-4 bezalako egitura kooperatiboa oso egokia ikusten nuen horretarako. Bakoitzak etxetik oinarriaren diseinu propio bat eginda ekartzea eskatu nien ikasleei. Jarraian bikoteka jarri behar ziren eta, elkarri norberak bere diseinua aurkeztu ondoren, bien artean adostutako diseinu berri batera heldu behar ziren. Amaitzeko gauza bera errepikatu behar zuten taldeko bi bikoteek, modu honetara talde osorako diseinu bakar bat erabaki arte (prozeduraren xehetasun gehiago daude azpiko pdf dokumentuan). Behin behin betiko diseinua aukeratutakoan, teknologiako gelan guztion artean muntatu beharko lukete.

BALORAZIO PERTSONALA:

Nire lehenengo aldia zen ikasleak egitura kooperatibo baten inguruan lanean ipintzen nituela eta nire ikasleentzako ere lehenengo aldia zen horrelako ariketa baten aurrean jartzen zirela. Beraz, litekeena zen emaitzak ez izatea espero nituenak. Eta halaxe gertatu zen. Ikasleek dena oso azaletik egin zuten, elkarri entzuteko denborarik ere ez zuten hartu. Jasotako proposamenekin kritikoak izatea eskatu nien baina, klaro, nola egin hori inoiz landu ez badute horrelakorik? Aurtengo ikasturte arte ohituta zeuden moduan, batek botatzen zuen ideia bat eta horixe zen aurrera ateratzen zena, inongo hausnarketa edo planifikazio minimorik gabe. Eta noski, planifikazio minimorik gabeko proiektuek gauzatze fasean porrot egiteko boleto asko izaten dituzte.

Bidegabekoa izango litzateke porrota ikasleei atxikitzea. Akatsa egitura kooperatiboa planteatzeko mdouan egon zen, errua nirea izan zen. Helduok ez gara gai horrelako dinamikak aurrera ateratzeko, nola demontre izango dira gai ikasleak inongo jarraibiderik eta laguntzarik gabe? Nola ba!

  • Ikasturte hasiera hartan (zorionez, orain desberdina da) ikasleak ez ziren euren aurre-ezagutzak baloratu eta hauek asetzeko prozedurak definitu eta abian jartzeko gai.  Irakasleok hainbestetan aipatzen dugun autorregulazio hori oraindik kimera bat da DBHko ikasle askorengan. Nire ustez DBH3ko ikasle bat gai izan beharko litzateke metakognizio saiakera autonomo bat egin ahal izateko. Baina egun eskolak funtzionatzen duen moduan hau oraindik kimera bat da. Hurrengo proiektuetan prozesu hau menperatzen joateko ariketa eta teknika desberdinak probatu ditut eta gauzak askoz ere hobeto joan dira. Dena den, diseinatutako bi euskarriak nahiko kaxkarrak izan baziren ere uste dut ikasleek hemendik ondorio positiboak ateratzeko gai izan zirela. Ikasleak eurak jabetu ziren zeinen garrantzitsua den fase honetan denbora hartzea eta gauzak ondo analizatu eta ebaluatzea. Uste dut gai izan zirela egindakoaz ondorio positiboak ateratzeko. Ez al da hori, azken finean, ikastea?
  • 1-2-4 teknika oso interesgarria iruditzen zait erabakiak taldean hartzeko. Baina ikasleei oso garbi adierazi behar zaie nola eraman aurrera eta zeintzuk diren teknika horren helburuak. Eta nik ez nuen hori egin. Geroago izan da, Ibon Burgoaren sarrera interesgarri hau irakurri nuenean, konturatu naizenean horrelako egitura kooperatibo batean entzute aktiboa, analisi kritikoa eta feedback-a klabeak direla teknikak aurretik espero diren emaitzak emateko. Eta hori helduok oraidnik ez bagar gai egiteko, nola demontre egingo dute ikasleek bakarrik inongo laguntza eta gidaritzarik gabe? Hurrengo baterako Ibonek berak proposatzen duen taula hau erabiltzea erabaki dut. Hurrengo batean ikasleei aurretik azalduko dizkiet helburuak eta taulatxo horren laguntzarekin, espero dut 1-2-4 teknikari ahalik eta zuku gehien ateratzen. Hortxe aurten atera dudan beste ikaskuntza berri bat.

3. JARDUERA: Jaurtigai eta erregai egokiak aukeratu

Azken jarduera honekin bukatzen genuen eekuentziaren lehen fasea. Amaitzeko jaurtiketan erabiliko genuen gas nahasketa egokia aukeratzea zuten helburu ikasleek. Proba/errorea metodoa jarraituz, kostata baina azkenean eman genuen nahasketa egokiarekin (nahasketa baino gehiago, likidoa gas bihurtzeko beharrezkoa zen denbora tartearekin).

Hiru jarduera hauen laburpen moduan azpian ipintzen dizuet ikasleek buruturiko lanaren bideo txikia. Amaieran daukazue atazaren definizioan datorren erronakren gauzatzea. Ez genuen erronka gainditu baina oso gertu geratu ginen!!

Puntu honetara helduta, pentsatu nuen egindakoaz hausnarketa egiteko unea zela. kontutan hartuta hiru jarduera hauetan talde-lanak garrantzia berezia zuela, norberak taldean hartutako rol eta arduren inguruan koebaluazio eta autoebaluazio ariketa bi garatzea erabaki nuen. Alde batetik, talde dinamikan norberak hartutako protagonismoaren inguruan ahusnartzea nahi nuen. Eta bestetik bakoitzaren balorazio pertsonala taldekideek zuten iritziarekin parekatu nahi nuen. Lehena burutzeko checklist bat prestatu nuen eta bigarrenerako rubrika edo balorazio matrize bat. Azpian dituzue biak:

Jaitsi rubrika (PDF) – Jaitsi checklista (PDF)

BALORAZIO PERTSONALA:

Oso esperientzia polita izan zen eta irakasle bezala oso emankorra. Nik neuk, behaketa bitartez, ikusitako gauza asko islatzen ziren ikasleek betetako tauletan. Beldur izaten gara askotan ikasleek euren lanari buruz egiten duten balorazioaz, bai pertsonala baita gurutzatua ere. Baina nire kasuan esan beharra daukat ikasleek heldutasun maila altuarekin egin zituztela euren balorazioak, bai pertsonalak baita beraien taldekideenak ere. Horrelako baliabideak oso garrantzitsuak iruditzen zaizkit goian aipatu dugun autoregulazio prozesuetan ikasleei laguntzeko.

Agian hobekuntza txiki bezala, gauza bi:

  • Hurrengo baterako dokumentu biak sinplifikatzea egokia izan daiteke. Gauza gehiegi jasotzen dira bi tauletan eta uste dut sinpleagoa bihurtuta, arinagoa egingo zaiela ikasleei eta, era berean, checklista batez ere, behin baino gehiagotan erabiltzeko aukera izango dut.
  • Taulak berandu prestatu nituen eta ez nien ikasleei aukerarik eman lanean hasi baino lehen zer ebaluatuko zitzaien jakiteko. Hurrengo baterako, sekuentziarekin hasi bezain pronto banatuko diet taula biak.

4. JARDUERA: Triangeluen antzekotasuna: distantziak zeharka neurtzeko teknika interesgarria

Behin kanoia martxan genuela honekin hainbat magnitude neurtu behar izan genituen, hauekin beharrezkoak ziren hainbat datu eratorrien kalkulua egin ahal izateko. Azken hauetako lehenengoa pilotak kanoitik irteterakoan zuen abiadura zen. Datu hau kalkulatu ahal izateko beharrezkoa zen aurretik pilotak lortzen zuen altuera maximoa neurtzea. Nola neurtu ordea ahalik eta zehaztasun gehienarekin balio hori kanoiak pilota hain altu botata?

Hortxe agertzen zen triangeluen antzekotasunaren kontzeptua eta triangelu zuzenen arrazoi trigonometrikoak. Garai batean, DBHko 2. zikloko matematikako irakasle nintzenean, hilabete luzea joaten zitzaidan kontzeptu hauek lantzen gela barruan “ohiko metodologiarekin”. Beti pentsatu izan dut oinarrizko kontzeptuak ulertzea eta behar bezala aplikatzea gauza sinpleagoa eta errazagoa dela. Horrela, jarduera honetarako zehaztutako helburuak bost ariketaz osatutako ariketa kate batekin lortzeko erronka jarri nion nire buruari.

Ariketa hauek ikasle bakoitzak bakarka burutu zituen. Emandako jarraibideak irakurri ondoren, ikasleak bere kabuz egin behar zuen aurrera, printzipioz irakaslearen azalpen gehigarririk gabe. Ariketa bakoitzak printzipio edo propietate matematiko batera eramaten zuen. Prozesua amaitutakoan deduzitutako ondorio hori behar bezala ulertzea eta idatziz azaltzea ezinbesteko baldintza zen ariketa sekuentzian aurrera egin ahal izateko. Ikasle batek barneratu beharreko kontzeptuarekin jotzen zuenean, kolorezko kartulina zati bat jasotzen zuen nik idatzitako propietate matematikoaren definizio zehatzarekin. Horrela, jarduera honetako ariketa zerrendak Trivial jokoaren ukitua hartzen zuen. Helburua kolorezko kartulinak lortzea zen; kartulina bakoitzak hurrengoa lortzeko aukera ematen zuen. Katearen azkeneko kartulinan jasotzen ziren hiru arrazoi trigonometrikoen definizioak. Esan beharrik ez dago guztiak heldu zirela azken kartulinara, batzuk lehenago eta beste batzuk beranduago baina bederatziak izan ziren gai arrazoi trigonometrikoen definizioak euren eskuz idazteko.

Azpian daukazue ikasleei proposatutako ariketa katea eta hauen erantzunak jasotzen dituzten dokumentu biak:

Jaitsi Ariketa Katea (PDF) – Jaitsi Ondorioak (PDF)

BALORAZIO PERTSONALA:

Sekula probatu gabe nengoen ariketak egiteko modu hau eta esan beharra daukat oso esperientzia polita izan zela. Ikasturte hasiera zen eta oraindik askoren buruan zegoen matematikako ariketak egiteko zeuzkaten ohiko zailtasunak. Batzuk ez zuten oso garbi ikusten nola zitekeen irakasleak inongo azalpenik eman gabe horrelako ariketa batzuk planteatzea. Horrela, batzuk halako blokeo mentala izan zuten ariketekin hasi ginenean. Beste batzuk berriz motibazio puntu estra batekin heldu zioten ariketei; kolorezko kartulinatxoak irabaztea halako erronka berezi ukitua ematen zion ariketa hauek egiteari.

Hasierako azalpenik ez ematea ez du esan nahi ikasleak gidatzen ez nituenik. Zalantza edo blokeo baten ondoren laguntza eske etortzen ziren eta noski nik halako pista edo gomendioak ematen nizkien aurrera egin zezaten. Ariketak egiteko modu honekin, adibidez, konturatu nintzen nortzuk zuten autonomia nahikoa euren arazoei bakarrik aurre egiteko eta nortzuk, zailtasun txikienaren aurrean, gehiegi sakondu gabe, etortzen ziren niregana “ondo ari ote ziren” galdetzea.

Esan dudan moduan, IKASLE GUZTIAK heldu ziren hiru arrazoi trigonometrikoen definizioak euren hitzekin adieraztea. Bakoitzak bere modura egin zuen, bakoitzak bere hitzak erabili zituen baina guztiak heldu ziren jardueran zehaztuta zeukaten helburuetara.

Fitxak eta kartulinak eskuan zituztela, froga idatzi txiki bat ipintzea pentsatu nuen, ohiko kontrol moduan, helburuen barneratze maila modu kuantitatiboan neurtzeko. Baina azkenean atzera egin nuen. Orduan (azaro ingurua zen oraindik) ikastea azterketak gainditzea zela burutik kendu nahian nenbilen. Ikasle batzuk oso barneratuta zeukaten ideia hau; azterketetan gaizki ibiltzea ezer ez zekitela adierazi nahi zuela ulertzen zuten batzuk. Horren kontra egin behar izan nuen denbora luzez eta pentsatu nuen, une honetan froga idatzi bat egitea, hainbeste kostatzen ari zitzaidan mentalitate aldaketa horretarako kaltegarria izan zitekeela. Nahiago izan nuen jardueraren alderdi positiboarekin geratu, alegia, ikasle guztiek ikasi zituztela hiru arrazoi trigonometrikoen esanahia.

5. JARDUERA: Jaurtigaiaren irtete abiadura kalkulatu

Jarduera honetan aurrekoan ikasitakoa aplikatu behar izan zuten, izan ere, pilotak lortzen zuen altuera kalkulatzeko erabili behar zuten arrazoi trigonometrikoa zein zen beraiek erabaki behar izan zuten. Pilotak lortzen zuen altuera zeharka kalkulatu behar zuten, kanoitik distantzia zehatz batera jarriz eta pilotak, altuera maximoa lortzen zuenean, begi-lerroak horizontalarekin osatzen zuen angelua neurtuz.

Angelua neurtzeko XClinometer izeneko Androiderako aplikazioa erabiltzea proposatu nien ikasleei. Ordurako batek Android bat bazuen eta nirearekin bi egiten genuen, talde bakoitzerako bana. Mugikorra doitu ondoren, proba batzuk egin genituen lehendabizi angelua ondo neurtzeko oinarrizko trebakuntza minimo bat lortu arte.

Angelua neurtuta eta kanoirainoko distantzia ezagututa, angeluaren tangenteak eman zigun altuera maximoaren balioa. Bi taldeek arazorik gabe lortu zituzten balio biak.

Bukatzeko, eta datu hori erabiliz, higidura bertikaletarako zinematikako oinarrizko erlazio matematikoak erabiliz, pilota kanoitik irteterakoan zuen abiadura kalkulatu ahal izan zuten. Kalkulu hauetan laguntzearren, ondorengo txostena banatu nien:

Jaitsi txostena (PDF)

BALORAZIO PERTSONALA:

Jarduerak ez zuen misterio handirik izan. Mugikorra erabiltzea pilotaren altuera deduzitzeko puntazo bat izan zen eta uste dut, ikasleak jarduerarekin engantxatuta edukitzeko puntu garrantzitsu bat izan zela. Arazoa ez zen hainbeste gailua izan, arazoa beste leku batetik zetorren. Kanoi batek pilota sekulako indarrarekin jaurtitzen zuen. Horrela altuera horietarako inklinazio angelua hain handia zen ze gradu bat gora, gradu bat behera, ondorioa metro kopuruan oso handia zen. Talde bat konkretuki hemen ataskatu zen, izan ere, lortu zuten hasierako abiadurarentzat kanoia ikastolako patiotik kanpo jarri beharra zeukaten pilota kanastaren uztaitik pasatzea nahi bazuten.

6. JARDUERA: Kanoiaren irismen maximoa kalkulatu

Hemen amaitu zen guztia. Ez zen nire asmoa DBH3ko ikasleekin tiro parabolikoaren oinarriak lantzea. Bai ordea jabetzea higidura honentzat zehaztutako erlazio matematikoak erabiliz, gai izan gintezkeela benetan gertatuko zena aurretik jakiteko (uste dut fisikaren enfoke hau oso garrantzitsua dela ikasleekin lantzea). Horrela tiro parabolikoaren irismen maximoa kalkulatzeko erlazio matematikoa zuzenean eman nien. Formularen itxurarekin bakarrik beldurtu nituen. Baina gero, jabetu zirenean ekuazioko parametro bakoitza dagoeneko kalkulatuta eta neurtuta genuela, ekuazioak hartu zuen itxura berriarekin lasaitu egin ziren.

Bigarren mailako ekuazio bat lortu zuten, gure mailan oraindik jorratu gabe genuena. Dagoeneko proiektua luze zihoan et batzuk amaitzeko gogoz zeuden. Beraz, Wolfram Alpha (matematikako irakasleok daukagun “navaja suiza” bikaina) erabiltzea erabaki nuen. Lortutako ekuazioa “solve” parametroaren jarraian idatzi genuen eta Wolfram Alphak bi soluzio bueltatu zizkigun. Soluzioekin batera, funtzio koadratikoaren irudikapen grafikoa ere jaso genuen. Bertan zetozen gainera bi soluzioak markatuta. Irudia ikusita berehala jabetu ziren distantzia laburrena diskriminatu beharra zegoela. Horrela, azken jaurtiketa, definitiboa, balio zuena kanoia kanastatik 26,5 metrotara egin behar genuela jakin genuen, ia ia saskibaloiko zelaiaren mutur batetik bestera.

Distantzia ikusita ikasle gehienek ezinezkoa ikusten zuten pilota uztaitik igarotzea. Eta egia esan gauza konplikatua zen, ez bakarrik distantziaren balioan egon zitekeen errorearengatik, baizik eta beste faktore batzuk ere eragin zuzena konturatu zirenean zutelako azken helburuaren lorpenean.

Jaurtiketa egin genuen eta huts egin genuen. Baina ikasleak erabat harrituta geratu ziren konturatu zirenean zeinen gertu ibili ginen. Kanoia uztairantz hobe zuzenduta jarri izango bagenu (albo batean erori zen) hortxe hortzx ibiliko ginateke.

BALORAZIO PERTSONALA:

Irakasleok eguneroko lanerako kalkulagailua edota kalkulu orriak erabiltzen ditugun bezala, uste dut hainbat egoeretarako oso baliagarria izan daitekeela Wolfram Alpha bezalako web aplikazioa. Gure kasuan genuen arazo bati (denbora) irtenbide azkarra emateko baliagarria izan zen eta nahiz eta bigarren mailako ekuazioak ebazteko ohiko algoritmoa ez erakutsi nire ikasleei, uste dut grafikoaren interpretazioa egitea bakarrik, zerbait positiboa bezala kontsideratu behar dudala.

Artikulu luze honekin amaitzeko bakarrik esan metodologia berri hauen inguruan ikasi dudana eginez egin dudala. Alegia, marko teoriko soiletik praktikara pasa naizenean joan naizela ikasten. Eta sekuentzia honek asko lagundu dit zein hobekuntza ezarri behar dizkiodan nire praktikari hurrengo proiektuetan. Urteak daramat nire inguruan entzuten aldaketarekin hasi baino lehen ondo lotuta eraman behar ditugula ideia eta jarduera guztiak gelara. Eta hori ezer egiten ez hasteko aitzakia bat besterik ez da, izan ere, planteamendu hori erabat utopikoa da. Gauzak lotuta nahi baditugu praktikatzen hasi beharra daukagu eta esperientzia horrek emango digu gero taldearen eta testuinguruaren ezaugarri propioetara gure praktika moldatzeko behar dugun abilezia.

Sekuentzia osoa azpiko botoian sakatuz jaitsi ahal izango duzue:

Jaitsi sekuentzia didaktiko osoa (PDF)

Elkar Hobeto Ezagutzen: talde-kohesioa sendotzeko jarduera sorta

Aurreko batean aipatu nuen bezala, Curriculuma esku artean hartu bezain pronto nagikeria nagusitzen zaion horietako bat naiz ni. Hamabost urte daramat hezkuntzan eta, lotsa apur batekin bada ere, onartu behar dut ez naizela sekula jarri unitate didaktiko baten diseinua egiten. Zertarako bada? DBHn aritu naizenean beti izan ditut eskura Ikastolen Elkartetik “prefabrikatuta” etorri diren materialak. Ingurukoek ziotenaren arabera, hortxe neukan behar nuen guztia klaseak “emateko”. Zertarako konplikatu bizitza curriculumean datorrena ulertzen? Eta batxilergoan klase eman behar izan dudanean, handik eta hemendik kontsultatutako testu-liburuekin egindako entresakarekin, prest neuzkan irakasleok hainbeste apreziatzen ditugun apunteak.

Askotan esan dudan moduan nahiko frustrantea den errutina honetatik ihes egin nahi dut, nire garapen profesionala mugatzen duen testuinguru horretatik alde egin nahi dut. Nekatuta nago nire inguruan entzutez “ez garela konpetenteak” curriculumak zehazten dituen ardatz nagusien inguruan sekuentzia didaktikoak diseinatzeko. Horrelako planteamenduen aurrean errebelatzen naiz, bere garaian IKTen inplementazioan kanpotik zehaztuta zetozen irizipide askoren aurrean oso kritiko azaldu nintzen bezala. Bide berriak urratzeko gai sentitzen naiz eta, kontzientea izanda erronka berrietan hasteak bere arriskuak dituela, sinesten dut zerotik hasita bada ere, diseinatuz, planifikatuz, eginez, eta egindakoa ebaluatuz profesional hobeagoa izatea lortuko dudala.

Baina egun daukagun eskola egiturarekin (guztiz zatitua, bai eduki, denbora baita espazioan ere), onartu beharra dago ez dela erraza ohikotasunetik urruntzea, lan egiteko modu berriak erraztuko duten baldintza egokiak aurkitzea. Denboratxo bat pasa ondoren kontu hauei buelta batzuk ematen esperientzia berriak bizitzeko Aniztasun Curricularreko taldearekin lanean hastea aukera egokiena zela erabaki nuen. Curriculum ofizialaren inplementazioan “krak” egiten duten ikasle talde hauekin elkarlanean aritzea aukera bikaina zen bide berriak urratzeko, izan ere, hauekin eduki prefabrikatuek ezer gutxirako balio dute, ohiko material didaktikoak “fusilatzea” ezer gutxirako balio du. Dena egiteke nuen, beraz.

Irailaren lehenengo astean izan nintzen nire ikasle berriekin aurrez-aurre lehenengoz, zortzi neska eta mutiko bakarra. Ideia asko nituen buruan elkarrekin aurrera eramateko. Garbi neukan metodologia aktiboak bultzatuko nituela gelan eta honen oinarrian lanketa kooperatiboa egongo zela. Ez neukan oso garbi, ordea, nondik hasi. Amaiak, ikastolako orientatzaileak, talde-kohesioa sendotzeko jarduera batzuekin hasteko gomendatu zidan. Nire ikasle gehienak aspalditik ezagutzen ziren elkar baina niretzat guztiak ziren ikasle berriak. Beraz, lan-talde kooperatiboak (homogeneoak zein heterogeneoak) ondo aukeratzeko ezinbestekoa nuen elkar hobeto ezagutzearen aldeko jarduera batzuk diseinatzea.

Hasieran esan dudan bezala, lehenengo aldia zen zerotik jarduera sekuentzia baten diseinua egiten nuela, helburuak definitzen nituela, landutako konpetentzien deskribapena egiten nuela, elementu curricularrak zehazten (modu orokorrean behintzat) saiatzen nintzela. Horrela “Elkar Hobeto Ezagutzen” izeneko sekuentzia prestatu nuen.

Dagoeneko zazpi hilabete luze pasa dira hartatik. Beste hiru sekuentzia didaktiko berri prestatzeko aukera izan dut eta, eginez bakarrik ikasten dela kontutan izanik, baliteke gaur sekuentzia honetako jarduerak beste modu batera prestatu izana.

Edonola ere, kontentu geratu nintzen egindakoaz. Nire ikasleak hobeto ezagutzeko aukera bikaina izan zen baita beraiek ni ezagutzen joateko ere. Horrelakorik inoiz egin gabe nengoen (lan-taldeak diseinatzeko beharik ez dut inoiz eduki eta) baina uste dut ezinbestekoak direla kohesio jarduera hauek ikaskuntza kooperatiboa bultzatu nahi badugu behintzat.

Azpian daukzue lau jardueren deskribapen laburra:

1. JARDUERA: Ni eta gu, gu eta ni: izena, argazkia eta beste kontu batzuk

Lehenengo jarduera honetan taldekide bakoitzaren datu pertsonalak aurkeztea eskatzen zen, gero taldeko gunean bakoitzaren fitxa pertsonala osatzeko. Gainera taldearen identifikatzaile nagusia izango zen talde-izena aukeratzea eskatu nien. Agian hemen egon daiteke jardueraren alderdirik “berritzaileena”, izan ere, taldearen izena aukeratzeko ideia-jasaren teknika erabili genuen. Ariketarekin hasi aurretik txosten txiki bat banatu nien teknikaren oinarriak azalduz.

Jaitsi PDF dokumentua

Tira, onartu behar dut esperientzia ez zela oso aberatsa izan. Ikasleak ez daude ohituta horrelako tekniketara. Orain arte dena mamituta eman zaie, zer egin behar duten esan egin zaie; ez dute iniziatibarako aukera gehiegirik izan. Beraz, egun batetik bestera horrelako jardueretara egokitzea ez da gauza erraza.

2. JARDUERA: Nire gelakidea aurkezten

Bigarren jarduera honetan taldekide bakoitzaren inguruan informazioa lortzea zen helburu nagusiena. Baina norberak bere burua aurkeztu beharrean, bere kide batek egingo du lan hori. Horretarako bikoteka jarri nituen eta denbora tarte bat eman nien euren bikotekidearen inguruan informazioa biltzen joateko. Jaso beharreko informazioaren inguruan, erabil zezaketen galdera sorta labur bat eman nien gida moduan.

  • Bere izen-abizenak, ez-izena, detaile bereziak aipagarriak izan daitezkeenak laguna hobeto ezagutzeko…
  • Zeintzuk dira bere afizioak?
  • Zer egiten du gelako orduetatik kanpo?
  • Zeintzuk dira bere indarguneak eta ahuleziak?
  • Zein ekarpen egin diezaieke gelako beste kideei?

Jarduera honetan informazioaren kalitatea baloratzea baino gehiago, honen komunikazioa ebaluatu nahi zen. Horretarako ikasleei ahozko komunikazioaren inguruko balorazio matrize hau pasa nien:

Jaitsi PDF dokumentua

Aurkezten guztiak sekuentziaren ataza izango zen bideo batean bildu genituen

3. JARDUERA: Zer dut ikaragarri gogoko?

Aurreko jardueraren ondoren, banekien zerbait gehiago nire ikasleen inguruan eta beraiek ere, aurretik ezagutzen ez zituzten euren gelakideen inguruko hainbat ezaugarrien berri ere izan zuten. Baina oraindik gauza gehiago ikasi nahi genituen.

Hainbeste urtetan klixe jakin baten menpe egon diren ikasle hauek jaberarazi nahi nituen eurak ere gai zirela gauza asko ondo egiteko. Horien berri ematea eskatu nien, bakoitzak dituen alderdi positiboen inguruan hausnarraraziz. Hemen ere denbora tarte bat eman nien euren aurkezpen pertsonala egiteko eta gida bezala, beste galdera zerrenda txiki bat ere pasa nien.

  • Zer da nire jakin-mina pizten duena?
  • Zeintzu arazo edo egoeren ditut gustuko?
  • Zertaz dut gustuko ikertzea?
  • Nola ikasten dut eta norekin?
  • Noiz sentitu naiz harro zerbait ikasteaz?
  • Noiz sentitu naiz gustura ikastolan? Kontatu esperientzia bat.
  • Zer da zuretzat zailena eta errazena ikastolan zaudenean?
  • Irakasle bezala zer 3 gauza egin ditzaket ikasketak atseginagoak egiteko?
  • Zeintzu ekarpen iruditzen zaizu egin ditzakezula gelako beste kideei

Aurrekoan bezala, hemen ere bideoan grabatu nien aurkezpen guztiak eta balorazio matrize berberaren inguruko ebaluazioa egin nuen.

4. JARDUERA: Zer espero dut ikasturte honetaz?

Azken jarduera honetan nire ikasleen espektatibak ezagutu nahi nituen. Abentura berri honetatik zer jasotzea espero zuten jakin nahi nuen. Aurrekoetan bezala, jarduera honetan ere ikasleen hausnarketa bideratzeko galdera zerrenda bat eskaini nien:

  • Zer espero dut ikasturte honetaz?
  • Nola gustatuko litzaidake izatea nire ikastola?
  • Zertaz gustatuko litzaidake ikastea?
  • Zerk motibatzen nau?
  • Zer egingo dut desanimatzen naizenean?

Hausnarketaren ondoren, ikasle bakoitzak bere asmo, nahi, ideia edo ilusioak hiru esalditan laburbildu behar zituen. Guztiak gelan daukagun azulejuz betetako paretan jaso genituen, halako “wallwisher” moduko bat sortuz.

Jarduera honen emaitzak ez ziren oso onak izan. Ekarpen gehienak topikoz josita egon ziren; gehienak “nota hobeagoak atera” edo “gai guztiak aprobatu” bezalakoak izan ere. Gaur errepikatuko banu jarduera ziur nago ikasleen ekarpenak beste mota batekoak izango zirela. Tira, erroreengandik ikasten omen da; hurrengorako beste modu batean planteatuko du jarduera hau.

Goran ipini dizuet taldearen argazkia. Bigarren eta hirugarren jardueretan jasotako ekarpenekin egindako bideoa ipintzen dizuet azpian.

Ni eta nire ikasleentzat esperientzia berria izan da hau. Sekulan ez dut horrelako jarduerarik burutu nire ikasleekin baina onartu beharrean nago talde-kooperatiboetan oinarritutako lanketa aurrera eraman nahi bada gelan, beharrezkoak direla horrelakoak. Oso esperientzia aberasgarria izan zen eta hobekuntzak non aplikatu behar ditudan ikasi ondoren, ziur nago ez dela azkeneko aldia izango horrelako jarduerak aurrera eramaten ditudala.

Azpian uzten dizuet sekuentziaren deskribapen osoa. Google Sites batetik zuzenean inprimatutako txostena da eta kalitatea nahiko kaxkarra da.

Jaitsi PDF dokumentua

Konpetentzia espezifikoetaz gain uste dut garrantzitsua dela sekuentziaren garapenean ikasleek jokoan jartzen dituzten konpetentzia eta azpikonpetentzia orokorren deskribapena egitea. Horretarako halako txantiloia sortu dugu ikastolan non bertan jarduera desberdinetan mobilizatzen diren azpikonpetentziak zehaztu daitezkeen.

Bideoa ikusi baduzue konturatuko zineten ikasleek taldearentzat aukeratutako izena Tin-Team izan zela. Egia esatea nahi baduzue, ez dakit zein izan zen izen hori jartzearen arrazoia, baliteke hitzak ahoskatzerakoan sortzen den doinua izatea edo nik ezagutzen ez dudan bestelako arrazoi ezkuturen bat egotea tartean. Kontua da hilabete hauetan izen honi esanahi bat bilatzen aritu naizela eta orain konturatu naiz taldeari ezin geniola izen hobeagorik ipini 😉

Mapa Mentalen oinarrizko ikastaroa

Konpetentzien garapena bilatu nahi duen sekuentzia didaktiko egoki baten diseinuan hasierako fasean kokatu beharko genuke “Pentsatzen eta Ikasten ikasi” konpetentziaren inguruko lanketa nagusia. Planifikazio fase horretan bereziki garrantzitsua da ikasleak eurak izatea euren ezagutzaren autorregulazioaren arduradun nagusiak. Horretarako teknika eta baliabide desberdinak erabil ditzakegu, mapa mentalak interesgarrienetakoak izanik.

Planifikazio fasearen deskribapen zehatzagoa aurreragorako utziko dut. Oraingoan Gipuzkoako Foru Aldundiko Berrikuntzako eta Jakintzaren Gizarteko Departamenduak argitaratu berri duen Mapa Mentalen inguruko webgunearen berri eman nahi dizuet bakarrik. Azpian daukazue intro moduan ipinitako bideoa:

Mapa Mentalen oinarrizko ikastaro sakon eta erakargarria aurkituko duzue, baliabide ugariz hornitua: bideo ugari, pdf formatuan argitaratutako eskuliburua, galdetegiak… Oso baliagarria iruditu zait gure lankideei aurkezteko baita gure ikasleekin gela barruan erabiltzeko ere.

Osagarri moduan Iñaki Calvok, duela urte batzuk, bere blogean argitaratu zuen artikulu hau ere uzten dizuet.

Sekuentzia didaktikoa: kontzeptuak antolatzen

Datozen asteetan, Jakintza ikastolako DBH3 eta DBH4ko irakasleek Ikastolen Elkarteak diseinaturiko esperimentazio fase baten barruan, sekuentzia didaktiko desberdinen garapenari ekingo diote. Irakasleak testuinguru berrietan lanean jartzeko aukera bikaina izango da.

Aurretik diseinatuta datorren sekuentzia batekin probatzea garrantzitsua bada ere, benetako erronka irakasleok sekuentzia baten diseinuari heltzea izango da. Izan ere, irudipena daukat Bigarren Hezkuntzako irakasle gehienok, orain arte zeregin hori argitaletxeei “azpikontratatu” diegun zerbait dela, testu-liburuetan datozen jarduerak eta ariketak aurrera eramatera soilik dedikatu garela, eta uste dut ez gaudela oso ohituta lan hori egitera.

Horregatik, esperimentazio faseak behar-beharrezkoak direla onartuta ere, besteen esperientziak erreferentziatzat hartzea garrantzitsua dela onartuta ere, beharrezkoa ikusten dut irakasleei, sekuentzia baten diseinuaren gauzatze prozesuan, lagungarria izango zaien baliabideak eskura ipintzea. Behar hori ikusita, ikasturte honen hasieran ni neu sekuentzia baten diseinuarekin hasteko erabakia hartu nuen. Esperientzia gehiegi ez nuela kontutan izanik, ikasteko modurik eraginkorrena sekuentzia baten diseinuari heltzea zela erabaki nuen.

Hasteko, nituen informazio pilula guztiak modu egokian antolatu eta erlazionatzea erabaki nuen. Egia esan lan horretan denbora asko pasa dut baina egia da ere, oso emankorra izan dela; oso baliagarria suertatu zait ideiak argitu eta kontzeptuak barneratzeko. Sekuentzia bat osatzen duten faseak eta hauetako bakoitzaren esanahia eta ezaugarriak zehazten ahalegindu naiz. Poliki-poliki forma hartzen joan da eta azkenean, nire lankideekin partekatzeko modukoa den zerbait prestatu dudala iruditzen zait.

Dena den, kontzientea izanda zeinen luze eta astunak izaten diren azalpenak kasu gehienetan, ez dut nahi lankideak aspertzea nire disertazio amaigabeekin. Horrela, bildutako informazio guztia modu eskematikoan antolatzea behartu nuen nire burua, irakasleentzat benetan baliagarria izan daitekeen zerbait sortzeko asmoz. Zeregin honetan, oso baliagarriak izan dira aurrekoan itzuli nituen lau fitxak. Lehenengo biak abiapuntutzat hartuz, eta gordeta nituen bestelako notatxoekin, sekuentziaren diseinua azaltzen duen azpiko eskema eraiki dut sekuentzia didaktikoaren diseinuaren abiapuntu bezala. Uste dut fitxa hau ondo etor daitekeela sekuentziaren inguruko ideia orokorra izateko.

Sekuentzia didaktikoaren faseak

Orain, poliki-poliki goiko eskeman agertzen den fase bakoitzaren definizio eta ezaugarrien zehaztapenarekin ari naiz. Atal bakoitzari dagokion informazio guztia ikastolan sortuta daukagun “txoko” (horrelaxe deitzen diegu guk Google Sites-en sortutako gune bakoitzari) batean biltzen ari naiz eta gero informazio hori modu labur eta sinplean azaltzen duten fitxak sortzen ari naiz. Gauzak aurrera egiten duen heinean, hementxe joango naiz ipintzen ekoiztutako lan guztia. Hasteko hementxe uzten dizuet goiko irudia pdf formatuan (bektoriala), kalitate hobeagoan ikus dezazuen eskema osoa.