2013 – 5 orrialdea

Sekuentzia didaktiko baten diseinurako gida: erabaki curricularrak (I)

Laster sartuko gara ikasturte honen azkeneko txanpan eta honekin pasa den ikasturtean hasiera eman nion ekimen berriari amaiera eman beharko diot. Konturatzerako ia bi ikasturte oso pasa dira!.

Abentura berri honetan hasi nintzenean irakasle hobeagoa izateko prozesuan aukera paregabea izan zitekeela esan nuen. Nire buruari ezarri nizkion eginkizun eta helburuen artean honako hauek aipatzen nituen:

…konpetentzietan oinarritutako hezkuntza ereduaren oinarriak ulertu, sekuentzia didaktiko baten diseinuaren ardatz nagusienak aztertu eta deskribatu, gizarte modernoaren exijentziekin bat egiten duten metodologia aktibo berriak ezagutu eta zerrendatu…

Irakasle bezala nituen hutsune desberdinen artean, nagusienak didaktikaren esparruan nituela uste nuen (eta oraindik ere, horrela da). Sekuentzia didaktiko berriak imajinatu, diseinatu eta aplikatzen ikasi behar nuela pentsatu nuen. Baina behin aipatu nuen moduan, kontu honi beti izan diot halako alergia moduko bat. Eskuartean izan ditudan unitate didaktikoek beti eragin didate halako ezerosotasun sentsazio bat. Txosten horietan agertzen diren taula kilometriko horiek, helburu didaktiko konplexuz eta, erabilitako hiztegiaren aldetik, erabateko aldrebesez betetako unitate horiei heltzeko beti izan dut nagikeria puntu bat. Hori gutxi balitz, beti pentsatu izan dut irakaskuntza (eta hezkuntza oro har) taula horietan jasotzen dena baina zerbait sinpleagoa dela eta, aldi berean, taula horietako gelaxketako lau paretetan jasotzen dena baina askoz ere zabalagoa dela.

Bestetik, teknologia digitalaren tsunamiaren inguruan sortu diren sasi-berrikuntza didaktikoekin ere, nahiko kezkatuta ibili naiz. Ikaskuntza eredu berriak (konektibismoa, nagusiki), ikas-ingurune pertsonalak eta ikaskuntza informala (hedatua, rizomatikoa… eta antzeko milonga guztiak), bitarteko digitalen erabilera miragarriak (sare sozialak, batez ere)… ez nekien oso ondo nola uztartu gela barruan burutu nahi nuen lanketan. Teorian, eredu eta proposamen horiek ikasleen ikaskuntza prozesuan lagungarriak izan behar ziren baina nik ez nuen oso garbi ikusten nola. Eta gela barruan aurrera eraman ezin daitezkeen berrikuntza guztiak, proposamen teoriko hutsalak dira, besterik ez. Irizpide hori erabili nuen, balio duten proposamenak ezertarako balio ez dutenengandik bereizteko.

Testuinguru horretan, nondik hasi orduan? Nola berritu nire praktika, nola egokitu nire metodologia egungo eskola modernoak behar duen egoera berrira, modu sistematiko, antolatu eta koherente batean? Nondik hasi hezkuntza arloan indarrean dauden teoria pedagogikoak aplikatu, curriculumean datorrenarekin uztartu, konpetentzia digitalaren garapena bermatu eta, gainera, hori guztia gutxi balitz, unitatearen diseinua eta aplikazioa zerbait sinplea izan behar zuen zerbait prestatzeko? Ezaugarri guzti horiei erantzuten zion eredu interesgarriena TPACK eredua izan zitekeela erabaki nuen. Eta horrelaxe, egin nuen. Eredu horren oinarriak erreferentziatzat hartuta, hasi nintzen nire sekuentziak diseinatzen.

Ikas-prozesu pertsonal guztietan gertatzen den bezala helburu horren mesedean hasieran emandako urratsak eta hartutako erabakiak, denborarekin aldatzen joan dira, nik esango nuke pixkanaka-pixkanaka hobetzen joan direla eta, nire ustez, gaur egun, sekuentzia bat diseinatzeko prozesua nahiko sistematizatuta dudala esan dezaket. Nire asmoa, hurrengo lerroetan, jarraitzen dudan prozesu horren deskribapena egitea da; agian norbaitentzat baliagarria izango da.

TPACK ereduan oinarrituta sekuentziaren diseinua egitea niri erosoa egiten zaidan prozesu bat da, gauzak modu antolatu eta txukun batean zehazten lagungarria da eta sekuentziaren diseinua amaitu ondoren, gauza gutxi geratzen dira pendiente gida didaktikoaren osatzeko. Alderdi horretatik, erosoa izateaz gain, ez zait batere pisua egiten jarduera zerrenda zehaztea eta gainera, gelara eramaterakoan uste dut benetan eraginkorra dela eta ikasleen garapen akademiko nahiz pertsonalerako oso baliagarria dela. Dena den, baliteke irakasle batzuentzat hau horrela ez izatea. Tira, ez noa pontifikatzea honi buruz. Bakoitzak ikusiko du, bere testuinguru eta konpetentzia profesional eta pertsonalen arabera, zein den bere eredurik egokiena sekuentzia edo unitate didaktikoak diseinatzerakoan.

Ez da sarrera honen helburua TPACK ereduaren xehetasun guztiak azaltzea. Nahikoa da sarean bilaketa sinple bat egitea eredu honen oinarrizko ezaugarriak ulertzeko. Duela hilabete batzuk argitaratutako sarrera honetan ereduaren zertzelada batzuk agertzen ziren. TPACK-aren oinarrizko kontzeptuak ulertzeko hoberena, bertan zetorren Jordi Adell-en bideo hau ikustea izan daiteke:

Bideoa ikusi ondoren, sekuentzia diseinatzeko jarraitzen dudan hiru urratsetako protokoloa azalduko dizuet:

1. Erabaki Curricularrak

PROIEKTUA DEFINITU: hementxe dago prozesu osoaren gakoa niretzat. Proiektua definitzerakoan txinpartak salto egiten badu, bonbilla pizten bada, nik esango nuke sekuentziaren arrakastarako aldagairik garrantzitsuena lotuta geratzen dela. Atazak konplexutasun minimo bat izan behar du, ezin da bai/ez erantzuna izango duen galdera bat planteatu edota Google-en bilatutako informazio zuzenarekin ekoiztuko den produktu bat eskatu, logikoa den bezala. Konplexutasun puntu hori behar duelako, batzuetan pentsatzen da ataza erakargarri bat planteatzea konplikatua dela. Egia da egoera originalak deskribatzeko, imajinazioa eta izpiritu sortzailea behar izaten direla; niri ikaragarri gustatzen zaidan gauza bat da, egia esan. Atazaren zehazte prozesua, dena den, neurri batean sistematizatu daitekeen prozesu bat da. Eta lan horretan ohitura pixka bat hartzen denean, hasierako konplikazioa neurri batean desagertzen da. Hementxe nik erabili izan ditudan jarraibide batzuk:
1. Askotan txinparta gutxien espero izaten dugun egoeretan sortzen da: egunkari eta teleberrietako albisteetan, lagunarteko edo familiarekin izandako solasaldietan, ikasleei eurei entzundako eztabaidetan… Azken bide honetatik sortu ziren, adibidez, iaz egile eskubideen inguruan burutu genuen webquest-a edota aurten jendaurrean hitz egiten ikasteko egindakoa.
2. Herriko egoera sozio-kulturala (elkarteak, lantegiak, kulturguneak, zerbitzuak…) abiapuntu baliagarria izaten da ideia interesgarri eta motibagarriak aurkitzeko. Ikasleek inguruan bizi duten errealitateari lotutako gatazkak, eztabaidak, arazoak ere aprobetxa ditzakegu euren interesa piztuko duten atazak diseinatzeko. Horixe izan zen Ordiziako Azokaren inguruan burutu genuen infografiaren proiektuaren jatorria, adibidez.
3. Atzari forma ematea bakarrik egin daitekeen lan bat bada ere, prozesua askoz ere emankorragoa izaten da taldean egiten bada, beste irakasleekin batera (zer esanik ez, ataza multidiziplinarra izatea nahi bada). Nire kasuan, oso lagungarriak izan dira inguruko lankideek (Amaia&Amaia, Idoia eta Mikelek, batez ere) eman dizkidaten aholku eta proposamen berriak, ataza desberdinei forma ematerakoan.
4. Hala eta guztiz ere, zerbait originalarekin ematea kosta egiten bada, beti kontsulta daitezke proiektu mota desberdinak zerrendatzen dituzten guneak sarean: CRPR Pablo de Olavide ikastetxeko irakasleek proposatutako zerrenda, Edutekan agertzen den beste hau, Educ.ar atarian aurkitu daitezkeenak…
5. Azkenerako uzti dut niretzat punturik garrantzitsuenetakoa dena. Niretzat kritikoa da sarean, han-hemenka topatzen ditugun ideia eta proposamenetara begiak eta belarriak ondo irekita edukitzea. Puntu honetan konkretuki, berebiziko garrantzia dauka gure PLEa behar bezala antolatuta edukitzea eta era berean, berrantolatua izateko malgutasuna izatea. Izan ere, bat-batean leku ezezagun batean aurkitu dugun ideia original bat gorde, honen inguruko informazio osagarria biltzeko mekanismoak ezarri eta jasotakoa gordetzen joan, poliki-poliki ideiari forma ematen joateko, niretzat benetan kablea da. Horrela, denborarekin ideien inkubategi txiki bat osatzen joaten naiz; inkubategi hori Evernoten eraikitzen joaten naiz. Hortik sortzen dira orain arte egin ditudan proiektu originalenak: tenis pilotak jaurtitzen dituen kanoia (bideo hau izan zen guztiaren abiapuntua), baratza hidroponikoa (leihoetan jartzen diren lorontzi hauetan oinarrituta) edota heliozko globoekin ateratako argazkiena (The Public Laboratory erakundearen webgunean aurkitutako ideia honetan oinarrituta dagoena).
Tira, guzti hau konplikatua iruditzen bazaizue (benetan esaten dizuet ez dela hainbesterako), Jesus Fernandez-en aurkezpen bat ipintzen dizuet azpian. Bertan datoz orain arte aipatutako gauza asko modu laburragoan adierazita:

Cómo crear una buena tarea from Jesús Fernández
HELBURUAK ETA KONPETENTZIAK DEFINITU: Atazaren formulazio prozesuan gure buruari egin behar diogun beste galdera bat hauxe da: zer zeregin edo zer lan mota burututa lor dezakete gure ikasleek curriculumak eurentzat zehazten dituen helburuak?. Izan ere, ezin ditugu atazak curriculumaren periferian eraiki; egoeren ebazpenak curriculumak zehazten dituen edukiak ikasi eta helburuak barneratzeko baliagarriak izan behar dira. Komeni da, beraz, atazaren ebazpenak jokoan ipintzen dituen arlo desberdinen eduki, konpetentzia, helburu eta ebaluazio irizpideak eskura izatea. Dena den, kontu honekin irakasleak oso larrituta ikusten ditut askotan, batzuentzat gauza konplikatua izaten da. Tira, kontu hauek nik pertsonalki ola ulertzen ditudan azaldu nahiko nuke:
1. Lehen esan dut eta berriro esaten dut orain, curriculuma gehiegi estutzen duen kortse batean bihurtzen dugula askotan. Edukiz eta bestelako osagai didaktikoez puztuegia dagoela iruditzen zait. Denbora behar da, kontzeptuzko edukiak lantzeko, baina denbora behar da ere, hauek jokoan ipiniko dituzten prozesuak aurrera eramateko. Curriculumak zehazten dituen eduki kontzeptual guztiak jorratzen ikasturtea pasatzen duen irakasle batek, curriculumaren egokitzapena aplikatzen da bere gelan (Dibertsifikazio Curricularreko talde batekin egiten den modu berdinean), izan ere, prozedura eta jarrerari buruz curriculumak zehazten dituen eduki eta helburu asko kanpoan uten ari da. Eta okerrena dena, curriculumak zehazten dituen konpetentziak landu gabe uzten ari da. Horregatik, atazaren lehen zehaztapen fase batean, eduki eta helburu gutxi batzuk aukeratzen ditut, denbora izateko gero curriculumaren alderdi guztiak jorratzeko. Jarraian, jarduera sekuentzia definitzen hasten naizenean, eduki eta helburu zerrenda hori poliki-poliki hazten joaten da. Eta hoberena dena oraindik: batzuetan, sekuentziaren garapenean, aurretik zehaztu ez diren eduki eta helburuak lantzeko aukera berriak sortzen dira. Lan egiteko modu honekin, ikasleak autonomia dauka jarduera desberdinei irtenbidea modu autonomo batean emateko, eta batzuetan, espero ez diren alderdiak ere lantzen dira. Baratza hidroponikoaren proiektuan, adibidez, ikasleei baratzaren krokis bat eskuz egitea eskatu nien. Hori egiteko, 2D-rako aplikazioak ere bazeudela esan nien baina ez nien programa horiek erabiltzea behartu. Ikasle batek horietako aplikazio bat gomendatzeko eskatu zidan, bere kabuz, etxean erabiltzen ahaleginduko zela esan zidan. Nik Draftsight proposatu nion. Bere denbora librean eta nigandik inongo obligaziorik jaso gabe, baratzaren eskema hau diseinatu zuen. Berak bakarrik, inongo laguntzarik gabe, DBH4an daukagun hautazko batean lantzen diren CAD diseinuko eduki asko ikasi eta helburu pilo bat eskuratu zituen.
2. Edukien lanketa eta helburuen lorpena ez da kronologikoki antolatu daitekeen zerbait. Ez nago ados curriculumaren eredu linealarekin, ez behintzat metodologia aktiboak bultzatu nahi ditugunean gelan. Nik neuk egiaztatu dut, posiblea dela ziklo osorako zehaztutako helburuak edozein unetan jorratzea gela barruan. Irakaslearen azalpenetan oinarritutako metodologia batean, edukien transmisioa lineala izan beharra dauka derrigorrez, testu-liburua gure klasen ardatza bihurtzen dugunean gertatzen den bezala. Baina metodologia aktiboetan, curriculuma interpretatzeko modu horrek ez dauka zentzurik.
3. Atazaren definizioarekin amaitzeko, bere “egokitasuna” baloratzeko interesgarria izan daiteke indikatzaile zerrendatxo bat eskura izatea. Hauen helburua gure atazaren deskribapena egokia den edo hobekuntzak behar dituen jakitea izango litzateke, beti ere konpetentzietan oinarritutako ikuspegi batetik. Indikatzaile hauetako batzuk aurkitu daitezke Guida Al-lés-ek prestatutako taula honetan:
  - Atazak galdera bati erantzutea/arazo bati irtenbidea ematea du helburu bezala? Arazoa “benetakoa” da, ikaslearentzat zentzua du eta esanguratsua da?
  - Produktu baten elaborazioa du emaitza bezala? Produktua aipagarria da ikaslearen testuinguru sozialarentzat?
  - Sarrera erakargarria da?
  - Pentsamenduari dagozkion eduki, galdera eta gaitasunak atazaren inguruan egituratzen dira?
  - Planteatutako egoerak arloko edukiekiko harremanik/garrantziarik ba ote du?
  - Globalizazioa eta interdisplinaritatea: beste jakintzagai edo arloekiko erlaziorik gordetzen al du?
  - Globalizazioa eta interdisziplinaritatea: konpetenzia desberdinak mobilizatzeko balio du? (irakurritakoaren ulermena, ahoz nahiz idatzizko adierazpena, ikus-entzunezkoen bitarteko komunikazioa, IKTak, baloretan oinarritutako hezkuntza…)
  - >Atazaren ebazpenetik jasotako ikaskuntzak ikaslearen eguneroko bizitzan aplika daitezke?
  - Atazaren ebazpenerako baliabide mota desberdinak beharrezkoak dira? (pertsonalak-kognitiboak, trebetasunak, baliabide materialak…)

Jarraituko du…

Fondoko korrikalaria

Bazen bahin atleta bat. Berdin dio nongoa zen, bere adinak ez du axolarik, neska ala mutila zen gutxienekoa da. Kontua da atleta zela.

Atleta hau talde xume bezain eraginkor bateko kidea zen. Elkarrekin entrenatzen zuten, norberak bere gaitasunak jorratzen zituen eta lehiatzerakoan, batera aritzen ziren, helburu zehatz baten atzetik zeudelako.

Urteak pasa ahala, atleta horrek beste maila altuagoko talde baten gonbidapena jaso zuen. Gure protagonistak ez zuen birritan pentsatu: aldaketa baten beharra zuen eta erronka berriei aurre egiteak izugarri erakartzen zuen. Beraz, baiezkoa eman zuen.

Baina, esaerak dioen bezala, urrutiko intxaurrak… Kontua da entrenamenduak planteatzeko moduak ezberdinak zirela eta kide berri batzuen egitekoarekin talka egin zuen. Giroa, apurka-apurka, petraltzen joan zen eta azkenean taldetik kanpo utzi zuten kide berria. Erabat traizionatua sentitu zen.

Atletismoa bere pasioa izanda, aurreko taldera itzuli zen. Baina gauzak ez ziren berdin suertatu. Urrundu zenean, benetan urrundu zela nabaritu zuen. Ez zuen tokirik aurkitu eta, bakardade horretan, disziplina berri bati ekin zion: fondoko lasterketak. Geroztik, etengabe ari da luze korrika, nora ote doan jakin gabe, zertarako egiten duen korrika ulertu gabe. Orain, fondoko korrikalariaren bakardadea deitzen dioten hori ezagutu du.

Irakasleon elkarlanaz

Aurreko mezu batean irakasleen eta ikasleen arteko konexioak duen garrantziaz mintzatu ginen eta ahazten ez diren irakasle horiek dituzten ezaugarri batzuk iradoki genituen. Bada, gaurkoan, irakasleok gure kolegekin konektatuta egoteko zer egiten dugun, nolako jokabideak ikusten diren eta gure jardunerako horren garrantzitsua den atal hori hobetzeko ideia batzuk proposatu nahi ditugu.

Izan ere, behin baino gehiagotan aipatu dugu ikastetxeak irakasleok eraikitako irla sorta ezberdinen multzo bat bihurtu direla. Koordinazioaz, proiektu bateratuaz, hezkuntza integralaz, elkarlanaz… asko hitz egiten bada ere, errealitatea da irakasle bakoitza bere gelan sartzen denean, bere erresumaren errege-erregina bihurtzen dela eta hor zer egiten duen edo nola egiten duen ia ezertxo ere ez dakigula. Ez dago ezer ezarrita gure jarduna aztertzeko, ez dago ezer gure geletan burutzen duguna baloratuko duena, ez dugu lankide bat “mentore” baten lana burutuko diguna… Horretaz gain, gelan sartu aurretik saio lektiboak prestatzeko prozesuan bakardadea izaten da nagusi. “Cada maestrillo tiene su librillo” esaerak oraindik ere oso ondo islatzen du ikastetxe gehienetan bizi den errealitatea.

Baina ez gaitezen inozoak izan. Hori ez da kasualitatez sortzen den fenomeno bat. Alde batetik, tradizioak edo ohiturak egundoko pisua dauka eta, bestetik, hezkuntza erakundeek ezer gutxi egiten dute horrekin amaitzeko. Aitzitik, askotan, irakasleen arteko konpetibitatea sustatu besterik ez dute egiten, elkarlanerako kulturaren kalterako.

Bestalde, eta beste muturrean, Interneten garapenarekin batera, beste motako irakasleak sortzen joan dira. Etengabe partekatzeaz mintzatzen direnak, elkarlanaren onurak goratzen dituztenak, sarean lan egitera animatzen dutenak… Horien arteko azterketa txiki bat eginda, berehala agerian gelditzen da sarea euren irudia zabaltzeko eta euren egoa elikatzeko bide bat bihurtu dela, baina oso gutxi dira euren ikastetxeetan esaten duten hori aurrera daramatenak. Boris Mir-en mezu honek pornografiarekin parekatzen du hauen jarduna:

Se podría llamar pedagogía de salón, pero en realidad es pornografía. Demasiados pronógrafos que presentan innovaciones musculosas, aplicaciones erectas, conceptos enormes. A menudo a base de amplificar tímidos intentos, prácticas tangenciales, contextos irrelevantes. Propuestas asépticas y vacías en un mundo atemporal, escenográfico, artificial de blogs, tweets, congresos, conferencias y publicaciones. Bien lejos del sexo diario de aulas y pupitres.

Azkenik, ikastetxeetan ikus daitezkeen irakasleen artean ia beti topatzen dugun “outsider” moduko irakasleren bat edo beste. Euren diskurtsoaren bidez lortu ez duten lankideen atxikimendua, ekintzen bidez lortzen ahalegintzen dira. Ia beti, bere kaxa funtzionatzen dute eta gainontzeko irakasleentzat “ero” batzuk besterik ez dira. Oso gutxitan lortzen dute gainontzeko irakasleak “engantxatzea” eta beste irla berri batean bihurtuta bukatzen dute.

Panorama horren aurrean, ulertzekoak dira irakasleok elkarlanerako dugun kultura falta dela eta entzuten diren kritikak. Eta zer egin dezakegu errealitate hori aldatzeko? Bada, nik ez daukat inongo soluzio magikorik, baina mezu honetan topatu ditudan 25 aholku edo proposamenak hona ekartzea erabaki dut, ea bonbilla pizten zaigun.

1. Ikuspegi berean egon

Irakasleon konexiorako oztopo handienetakoa ikuspegi berean ez egoteagatik dator. Denek jakin beharko lukete zer den beraiengandik espero dena eta taldeko kide garrantzitsua direla sentitu behar dute. Hortik abiatuta, askoz ere errazagoa da harremanak eraikitzea eta ikasleen hezkuntza hobetzeko eman beharreko lehen urratsak ematen hastea.

2. Elkarrengandik ikasi

Denok ditugu besteengandik bereizten gaituzten trebetasunak, hori dela eta, oso aberasgarria da gauza horiek beste kideekin partekatzea.

3. Hezkuntza planen diseinuan parte hartu

Planen diseinuan elkarrekin lan egiteak aukera paregabea eskaintzen digu lankideak hobeto ezagutzeko eta, gainera, gure ikasleentzat plan hobeak diseinatzeko.

4. Funtzionatzen duena partekatu

Zure ikasleekin egiten duzun ekintza edo jardueraren batek arrakasta handia badu, ez dago inongo arrazoirik zure teknika edo esperientziak lankideekin ez partekatzeko.

5. Blog bat hasi

Zure esperientziak partekatu eta zure lankideak gonbidatu euren esperientziekin gauza bera egin dezaten taldeko blog batean. Lanean partekatzeko aukera ez duzunean, aukera hori emateaz gain, kanpoko beste irakasleekin partekatzeko aukera eskaintzen dizu.

6. Zure sare soziala eraiki

Eskolan hitz egiteko astirik ez baduzu, zergatik ez sarean foro bat sortzea irakasleek hitz egin dezaten?

7. Proiektu handiei aurre egin

Zure kaxa maneiatzeko gai ez zaren proiektu handi batean murgiltzen bazara, aitzakia perfektua duzu eskolako beste irakasleekin elkarlanean aritzeko.

8. Informazioa lortu

Zure jardunari buruzko kritikaren bat entzutea zaila izan daiteke, baina oso lagungarria izan daiteke zure jarduna hobetzeko. Zenbait lekutan irakasleen arteko behaketa saioak antolatzen dituzte, baina iruzkin informal bat ere baliagarria izan daiteke.

9. Ikas komunitate pertsonala sortu

Gaur egungo irakasle askok bakardadearen sentsazioari aurre egiteko, sarean topatzen dituzten beste irakasleekin ikas komunitateak sortzen dituzte. Bertan, hezkuntzaz eta beste gaiaz mintzatzeaz gain, ideiak eta proiektuak partekatzen dituzte.

10. Noizbehinkako topaketak antolatu

Irakasle askok arazo larriak dituzte eguneroko lanean elkarlanean aritzeko denborarik ez dutelako. Arazo hori saihesteko, ikastetxe batzuetan asteburuko topaketak antolatzen dituzte. Bertan elkarlanean aritzeko aukera izateaz gain, irakasleen arteko harremana sendotzeko aukera oso interesgarriak sortzen dira.

11. Arazoak ebazteko, elkarlanean aritu

Ez dago inongo arrazoirik eskolako arazo bati aurre egiteko zu bakarrik aurkitzeko. Beste irakasleak bilatu eta, denen artean, soluzio egokiagoak eta iraunkorragoak bilatzen saiatu.

12. Irakasle liderra bihurtu zaitez

Batzuetan, lidergoa bilatu gabe iristen da, baina beste batzuetan, bilatu beharreko zerbait da. Zure eskolako irakasleekin konexioa hobetzeko ahaleginetan ari bazara, lortzeko bide bat liderra bihurtzea izan daiteke. Lagundu besteei, proposamenak luzatu, adibideak eman…

13. Atea zabalduta mantendu

Ate itxiek ez dute laguntzen. Ez itxi zure munduan eta besteekin egoteko prest agertu uneoro.

14. Taldeko mentalitatea hartu

Zenbait lekutan elkarlanaren espiritua sustatzeko ezer gutxi egiten bada ere, taldearen sentsazio hori areagotzeko zuk zertxobait egin dezakezu: hitz egin beste irakasleekin, bilerak antolatu… Gogoan izan elkarrekin ari garela lanean gure ikasleei kalitatezko hezkuntza eskaintzeko eta inork ezin duela bakarrik egin.

15. Hitz egiteko tarte bat hartu

Beste irakasleekin solasalditxoak izatea ezinbestekoa da eta zaindu beharra dago. Beti lanpetuta bazabiltza, saiatu eskolara lehenago joaten eta, besterik ez bada, agurtu zure lankideak lanean hasi baino lehenago.

16. Laguntza eskatu

Zure lankideekin konektatzeko biderik errazena laguntza eskatzea da. Planifikazio edo arazo bati buruz aholku bila joateak, zuretzat lagungarria izateaz gain, eskolako beste irakasleekin harremanak sendotzeko lagunduko dizu.

17. Atsedena ez utzi

Oso lanpetuta zabiltzanean, atsedeneko tartea saltatzeko tentazioa izan dezakezu, baina tarte hori hoberena da lankideekin solasean aritzeko eta ez zenuke utzi beharko.

18. Gelak konbinatu

Ahal baduzu, beste irakasle batekin elkartu zuen ikastaldeak saio batzuetarako. Ikasleei aukera ematen zaie bi irakasleekin aritzeko eta irakasleei lankideak ezagutzeko aukera. Konbinazio hori gauzatzeko espazio egokirik ez badago, trukaketak egin daitezke.

19. Koheziketa saiatu

Irakasle bat ona bada, bi askoz hobeto! Erabil ezazu zure tarte libreren bat zure lankide bat laguntzeko.

20. Elkarrekin ikasi

Zure ikaskuntza prozesuak irakasle hobe bat izaten lagunduko dizu, baina ez ahaztu ikaskuntza hori zure lankideekin burutzea harremanak sendotzeko aukera paregabe bat dela. Animatu zure kolegak formazio saioetara elkarrekin joateko.

21. Aholkulari bat bilatu

Konexio sendoak eraikitzeko biderik egokienetako bat aholkulariak izendatzea da. Honela, irakasleek aholkuak parteka ditzakete, orientazioa topa dezakete eta, gainera, irakasle guztiak (beteranoenak eta gazteenak) gusturago sentitzen direla berma daiteke.

22. Ezkortasuna alboan utzi

Irakaskuntzan oso erraza da ezkortasunean erortzea, baina jarrera horrek ez du elkarlana laguntzen ezta benetako aldaketak egiteko ere. Horregatik, oso inportantea da jarrera baikorra izatea eta alde positiboetan kontzentratzea.

23. Ez itxaron besteek lehen pausua noiz emango

Besteak zure bila noiz joango diren zain geldituz gero, bizitza osoa zain gelditu zaitezke, batez ere zure eskolan elkarlanerako kulturarik ez badago. Kolegekin konektatzeko gogoa baduzu, eman lehen urratsa.

24. Ideia berrietara irekita egon

Gure erosotasun eremutik ateratzen gaituzten ideiak entzutean, ezin dugu ez ikusiarena egin. Gure ikuspegia zabaltzen ahalegindu behar dugu gure lankideekin elkarlanean aritzeko. Denek dute zeresana eta ez beldur izan ideia edo teknika berrien aurrean.

25. Hezkuntza komunitatearengana iritsi

Zure kolegak ez dira zure ikastetxeko irakasleak soilik. Ikuspegi zabalagoa nahi baduzu, saia zaitez beste ikastetxeetako irakasleekin eta administrazioko kideekin harremanak izaten. Inoiz ez baitago soberan besteengandik ikastea eta beste ikastetxeetan erabiltzen ari diren teknika eta metodologiak ezagutzea.

Sormena Botín Fundazioaren eskutik

Botín ez da sentsazio oso atseginak gogorarazten dizkidan abizena, baina aitortu beharra daukat bere Fundazioak Hezkuntza alorrean egiten duten lana estimatzen eta eskertzen dudala.

Azaroan, “Buenos días creatividad” dokuentua ezagutzera eman zuten eta ostegunean, dokumentuaren aurkezpenerako antolatutako ekitaldian grabatutako bideo guztiak argitaratu dituzte.

Dokumentua irakurrita nuen arren, gaur goizean, gustura aritu naiz bideo guztiak ikusten. Izan ere, gure testuinguruan “saltzen” dizkiguten berrikuntza guztiak materialak saltzeko eta funtsezko ezer ez aldatzeko bideratuta daudela ikusteak sortarazten didan frustrazioa leuntzeko, “haize fresko” hau asko eskertzen da eta itxaropena ez dugula galdu behar pentsarazten dit.

Jarraian, dokumentua eta aurkezpen ekitaldi horretatik nabarmenduko nituzke bideoekin uzten zaituztet:

Dokumentua jaitsi:

“Buenos días creatividad” (PDF 6 Mb).

Dokumentua ikusi:

Bideoak:

Ana Cutler, Learning zuzendaria, TATE

Paul Jackson, Gallions Primary School-eko zuzendaria

Martina Leibovici, ARGE Erziehungsberatung und Forbildung GmbH-eko CEO, Austria

Francesc Posas, Pompeu Fabra Unibertsitateko katedraduna, Barcelona

Ikastolatik kanpoko ikaskuntza: Erizaintza Fakultatea eta Basque Culinary Center-era bisita

Proiektuen inguruan lan egiterakoan, niretzat garrantzitsua da ikasleak egiten ari direnari zentzua bilatzea. Eta askotan, gelako lau pareten barruan gertatzen dena, hain zuzen ere, lau pareta horien artean gertatzen delako, deskafeinatu samar geratzen da alderdi horretatik. Alegia, ikasleak egoera errealen aurrean jartzea ez da hain “erreala” euren jarduna ohiko espazioan eta ohiko protagonistekin burutu behar dutenean. Proiektuak gizarteratzea ezinbestekoa ikusten dut hauek izan dezaketen artifizialtasun puntu hori saihestu nahi bada.

Beraz, ikasleak kalera ateratzea, aliatuen laguntza bilatzea eta adituen aholkuak jarraitzea ezinbestekoa dela iruditzen zait, proiektuak autentikoak izan daitezen. Egun daukagun eskola antolaketa zurrunarekin (bai ordutegian, bai irakasleen banaketan baita espazioen erabileran ere) ez da erraza izaten kontu hori. Dena den, orain arte burutu ditugun hainbat proiektutan hori bilatzen ahalegindu naiz. Azokaren infografia egin genuenean, ikasle batzuk nirekin etorri ziren udaletxera gure asmoaren berri ematera eta ondoren, kalera atera ziren azokara etortzen ziren bezeroen datuak biltzera. Baina baliteke Bertigarden proiektua izatea aurrean aipatutako helburu horiek intentzio gehiagorekin bilatu eta lortu zirenekoa, batez ere, mentoring-arekin lotutakoak.

Iazko Goierriko Lanbide Eskolan izandako esperientzia aberatsaren ondoren, aurten ere ikasleak antzeko egoeren aurrean ipintzea nahi nuen. Azken proiektua oso aproposa ikusten nuen horretarako, beraz, aukera posibleak baloratzen hasi nintzen. Behin proiektuaren ataza zehaztu ondoren, hau jarduera zehatzetan banatu genuen. Hauetako bakoitzerako, helburuak zehaztu genituen, taldekatzeak eta zereginak banatu genituen, beharrezko informazioa nondik lortu eta teknologia nola erabiliko genuen aztertu genuen eta, azkenik, jarduera bakoitzarentzat epemugak zehaztu genituen. Azpian daukazue guztia irudi batean jasota (gorriz ebaluazio tresnak)

Ikasleek elikadura osasuntsuaren eta nutrizioaren inguruko bost saioko telesail bat prestatu behar dute. Telesailaren ardatza aipatutako gai horiek izango dira eta bertan azaldutakoa aurretik jorratutako edukien barneratze maila neurtzeko froga bezala kontsideratuko da. Proiektuaren abiapuntuak zerikusia zuen osasunarekin, osasuntsu egoteko baldintzekin eta, oro har, elikadurak osasunarekin gordetzen duen erlazioarekin. Konkretuki ikasleen lana azpiko bost galdera hauen inguruan joan beharko litzateke:

Zer esan nahi du osasuna izatea? Zer da osasuntsu egotea?
Zer harremana dago pertsona baten elikadura eta bere osasunaren artean?
Nola ezagutu daiteke pertsona baten egoera nutrizionala zein den?
Noiz agertzen da nutrizioarekin lotutako osasun arazo bat?
Nola konpondu daitezke osasun arazo desberdinak dieta egoki bat erabiliz?

Hau guztia egiten ari ginenerako, banekien nire ikasle baten ahizpa erizaintza ikasten ari zela Donostian. Karen-ek (halaxe du izena Oihaneren ahizpak) aurretik landuta zuen fakultatean gu lantzera gindoazen edukia eta pentsatu nuen, bera ni baino askoz ere egokiagoa izan zitekeela ikasleek behar zuten informazio hori emateko. Bide batez, ikastaro honek Karenentzat kredituren bat edo beste suposatzen bazuen, are eta hobeto oraindik.

Esan eta egin. Karenekin otsailaren 1erako geratu ginen, ostirala, arratsaldeko 15:00etan. Sinesgaitza egiten bazaizue ere, bisita klase ordutik kanpo eta asteburuaren atarian izanda ere, talde osoak eman zuen izena Donostiara joateko. Goiza aprobetxatu asmoz, Amaia nire lankideak, Basque Culinary Center (BCC) fakultatea bisitatzea ideia ona izan zitekeela komentatu zidan. Egia esan, jorratzen ari ginen gaiarekin erlazioa gordetzen zuen eta gainera, taldean nituen ikasle sukaldari batzuei banekien ilusioa egingo ziela BCCa bisitatzea. Tamalez, bisita egiteko nire eskaerak ez zuen erantzuna garaiz jaso eta goizeko zatiarentzako alternatiba bat bilatu beharra izan genuen. San Telmo Museora (STM) joan ginen Badu, Bada erakusketa ikusi eta jarraian, erakusketa iraunkorra bisitatzera. Ezusteko atsegina izan zen STMko bisita. Bai niri eta baita nire ikasleei ere, asko gustatu zitzaizkigun bi erakusketak, baina, batez ere, Badu, Bada. Bi ordu t’erdi egon ginen STMik irten gabe, hasieran bisita 60-90 minutukoa izango zela pentsatzen bagenuen ere.

Nautikoko eskaileretan bazkaldu eta Urgull bisitatu ondoren, Erizantza Fakultatera joan ginen. Han genuen Karen gure zain. Bisita bi zatitan banatu zituen Karenek; lehen zatian mamiari helduko genion eta, jarraian, fakultatea ezagutu bisitatuko genuke. Lehen zatiarentzako Karenek ondorengo aurkezpen dotorea prestatu zigun:

Azalpenak ematen zituen bitartean, ikasleek euren notak hartzen aritu ziren. Aurkezpenarekin batera, Karenek fotokopia batzuk banatu zizkigun, anamnesia egiteko jarraibideekin, obesitatearen maila zehazteko datu antropometriko desberdinekin eta ereduzko odol eta usuri analitika desberdin birekin. Datu horiek guztiak gehi ikasleek aurkezpenean bildutakoekin, nahikoa eta soberan eduki genuen lehenengo jarduerarako zehaztutako helburu eta zereginei erantzuna emateko.

Sorpresa txiki bat zuen gordeta Karenek, aurkezpenaren ondorengorako. Beraiek praktikak egiten dituzten gela batera eraman gintuen. Gelaren antolaketa edozein ospitalean dagoenaren berdina da. Bertan geundela, injekzio bat ipurdian jartzeko teknika erakutsi zigun. Horretarako benetako ipurdi bat zirudien ipurdi-simulagailu bat erabili zuen. Teknika erakutsi ondoren, hortxe ibili ginen guztiok orratza ipurdian nola zulatzen zen praktikatzen. Barre batzuk bota genituen sasi-ipurdiari ziztadak ematen eta, esango nuke, bokazioren bat edo beste ere, piztu zela ostiral arratsalde hartan 😉

Fakultatea bisitatu ondoren, Karenekin batera bueltatu ginen guztiok etxera. Egun bikaina izan zen otsailaren 1ekoa. Azpian dauzkazue egun horretako argazkiak.

Kontua da, Basque Culinary Center-a bisitatzeko asmoa bertan behera utzita genuenean, hara non gure eskaerak erantzuna jasotzen duen. Honen arabera, aukera genuen BCCa bisitatzeko nahi genuenean. Ikasleei komentatu nien eta aho batez erabaki zuten ezin zirela geratu sukaldaritza fakultatea bisitatu gabe. Alex Beitia, BCCko zuzendari akademikoarekin harremanetan jarri ginen, eta pasa den ostiral goizerako hitzartu genuen gure bisita.

Goizeko hamaiketarako BCCan ginen. Berehala agertu zen Alex. Agurtu ondoren, berak ekarritako bata zuriak jantzi genituen eta jarraian bisitari ekin genion. Lehenik eta behin areto gelara joan ginen. Bertan Alexek fakultatearen jatorria, izaera eta helburuen inguruko aurkezpen bat egin zigun. Graduko ikasketak konpetentzietan oinarritutako hezkuntza ereduan oinarritzen direla ere azaldu zigun. Jakitea bezain garrantzitsua kontsideratzen dute BCCn egiten jakitea eta izaten jakitea. Eta hori guztia, talde-lanaren bitartez bilatu eta bultzatzen dutela esan zigun. Poztu nintzen nire ikasleek bere ahotik entzutea niri hainbestetan entzun dizkidaten kontu berdinak. Oso inportantea izan zen ikasleek jabetzea, unibertsitatean ere balio handia ematen zaiola elkarlanari. Irudipena daukat hitz bitan azaldu zituen ideia horiek, nik hainbestetan errepikatu diedana baina askoz ere eraginkorragoak izan zirela.

Aurkezpenarekin amaitu ondoren, fakultatea bisitatu genuen. Lehenengo eta bigarren mailako ikasleak (promozio bakarrak, orain arte) lanean ikusi genituen, hamarreko taldeetan bilduta, batzuk haragia prestatzen, beste batzuk barazkiekin, edo postreak prestatzen ere. Bigarren mailakoak fakultateko sukalde nagusian eta jangelan ikusi genituen, eguneko menuari azkeneko ukituak ematen. Pasabide eta solairu desberdinetan, irakasle askorekin topatu ginen (batzuk ezagunak, telebistan askotan ateratakoak). Mota guztietako gelak eta sukaldeak erakutsi zizkigun Alexek. Egia esan, bisitaren amaierarako uste dut guztiori jarri zitzaigula sukaldaritzako goi-mailako ikasketak egiteko gogoa. 😉

Bisitarekin amaitu genuenean, Alex agurtu eta etxera bueltatu ginen. Azpian dituzue bisitaren argazkiak:

Iaz bezala, aurten ere, esperientzia eder bi izan dira. Jasotako ikaskuntza ez da bakarrik eduki curricularretara mugatu. Fakultate berri bi ezagutu ditugu, unibertsitate giroa ere nolakoa den ikusi dugu eta, gorago esaten nuen moduan, uste dut nire ikasleetako batzuen bokazio ezkutuak azaleratzeko ere balio izan dutela irteera biak. Ea hala den!

Amaitzeko eskerrak eman nahi dizkiet Karen eta Alex-i, beraien jarrera atsegin eta goxoarengatik eta, bide batez, emandako informazio guztiarengatik. Benetan oso emankorrak izan dira egindako bi bisitak. Eskerrik asko Karen eta Alex!