Benetan beharrezkoak dira gelako programazioak? Zenbateraino laguntzen du curriculum baten zehaztapenak gure ikasleen ikaskuntza prozesua benetakoa (autentikoa) eta esanguratsua izaten? Ikaskuntzaren sistematizazioa, ikaskuntza prozesua hain gauza konplexua izanik, benetan onuragarria da gure ikasleen ibilbide akademikoarentzat?
Galdera hauen eta antzekoen inguruan gabiltza bueltaka azkenaldian Mikel eta biok. Blog hau aspalditik jarraitzen baduzue pentsatuko duzue gutxi gorabehera biok antzeko iritzia daukagula gai hauei buruz. Uhmmmm, harritzeko bada ere, ez da guztiz horrela 😉 Tira, ez ditugu iritzi erabat kontrajarriak, ez ditugu muturretako ideiak defendatzen, esan daiteke gai hauen inguruan daukagun ikuspegi orokorra nahiko antzekoa dela baina hainbat puntutan iritzi kontrajarriak ditugu.
Aurrekoan aipatzen nuen bezala, denboralditxo bat daramat ikastolako irakasleentzat lagungarria izan daitekeen material bat prestatzen. Egia esanda, curriculumaren zehaztapen maila desberdinak eta hauen ezaugarriak, gelako programazioak eta sekuentzia didaktikoak nire lanbidearen alderdi astun, aspergarri eta, kasu gehienetan, denbora galerari lotutako zereginekin erlazionatu izan ditut. Halaxe da. Baina hori esanda, egia da ere, ikasleek nire ikastolan egingo duten bidai akademiko luzean, bidai horren iparra markatuko duen gida edo dokumentazio minimo bat beharrezkoa dela, iparra adierazteaz gain, bidaiari koherentzia eta zentzua ematen lagunduko diona. Dokumentazio horren ardatza gure ICPa izan behar duela uste dut eta irakasleok zehaztuko ditugun sekuentziak ardatz nagusi horren itzalean egon beharko direla uste dut. Garrantzizkotzat jotzen dut gure ICPa gurea izatea, ez izatea kanpotik eginda datorkigun “totxo” ulergaitz eta erabiltezin baten kopia&pega zuzen bat. Zerbait praktikoa izan behar du, irakasleentzat benetako tresna izango dena, erabilgarria eta denbora aurrezten lagunduko diona.
Tira, honaino uste dut Mikel eta biok nahiko ados gaudela. Kontua da, zenbateko zorroztasunez diseinatu behar dugun curriculuma eta aplikatu behar dugun gero, gelara sartzen garenean. Mikelek askotan aipatzen didan moduan berak planifikazio gutxiago eta akzio gehiago nahi du; ebaluatu, ebaluatu eta ebaluatu baina gero benetako ebaluazio prozesu batek eskatzen dituen hobekuntzak ikasleekin gela barruan eraman ez; inora eramaten ez duen burokrazia lana alde batera utzi eta benetan irakasleok egin behar dugun lanari gure arreta, energia eta denbora eskaintzea. Horrela zioen berak aurrekoan idatzi zuen bidalketa interesgarri honetan:
Horregatik, gainontzekoa (metodologia, baliabideak…) akzesorioa egin zaio. Berarentzat nahikoa izan da bere ikas prozesuaren jabea dela eta prozesu horretan “lagun” batzuk aldamenean izango dituela sentitzea. Eta horixe da hemen, gure hezkuntza sisteman, inoiz sentitu ez duena.
Horregatik, kezka bat datorkit burura; gure artean, bukaezinak diren gogoeta “sasipedagogikoetan” sartuta gabiltzan bitartean, gure ikasleek eskatzen digutena beste zerbait da. Sinpleagoa eta egingarriagoa.
Zertarako konplikatu horrenbeste? Zergatik horrenbeste eztabaida gure artean? Zergatik ez dugu entzuten ikasleen ahotsa?
Mikelen artikulua Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Berriztatzeko Zuzendari ohiari “redukzionista baino redukzionistagoa” iruditu bazitzaion ere (ondo daki, berak bai, zer den hori; entzutea besterik ez dago zenbat topiko tipiko erabili zituen sakontasun gehiago eskatzen zuen egoera baten aurrean), niri zer pentsatua eman zidan, irakaslea naizelako, alde batetik, eta fisikako irakaslea naizelako bestetik.
Gaur bertan Jordi Adellen artikulu berri bikain bat irakurtzerakoan (denbora luze batean bloga bakarrik utzi ondoren badirudi berriro hasi dela gogotsu, artikulu interesgarriak argitaratzen), berriro etorri zaizkit Mikelena irakurri ondoren izandako ideiak. Aro digitalerako diseinatutako sekuentzien ebaluazioari buruz idatzi du Adellek, konkretuki jarduera mota hauen ebaluazioa burutzeko matrize baten berri eman du. Honen inguruan luze eta sakon aritu ondoren, horrela amaitzen du bere artikulua:
Lo que si estoy seguro es que este debate es necesario: debemos hablar más sobre didáctica en la era de la información porque aquí está la clave de todo el invento. No se si las taxonomías son el camino adecuado. Por mi formación y mis maestros, me “crié” anti-taxonómico y anti-objetivos operativos expresados en términos de conducta (Pepe Gimeno fue mi maestro 🙂 ). Me dan miedo los estándares, y la ultra-programación rígida de actividades, porque en manos de los tontos uniformizan el aprendizaje, definiendo qué debe saber y saber hacer todo alumno en todo momento hasta el detalle más nimio, algo que es antinatural (ayer en Manresa, en la tercera jornada Espurna, me decía un amigo “¿Por qué tengo que esperar al año que viene para explicar los terremotos cuando mis alumnos quieren comprender ahora qué ha ocurrido en Japón y por qué?”).
Azken paragrafo hori irakurri ondoren galdera desberdinak etorri zaizkit burura: Zegatik dira beharrezkoak estandarrak edo helburu didaktikoak? Ez ote dira hauek, azken finean, ikaskuntzaren uniformizazioaren eragile nagusienak? Zenbateraino da beharrezkoa edukien mailakatze bat? Zergatik ezin dugu aurrera eraman ikasleek bizi duten uneko errealitatearen inguruan diseinatutako ikaskuntza prozesu bat?
Ez da Adell bakarra Mikelek botatako ideiekin bat egiten duena. Duela aste batzuk niretzat beste erreferente bat den Anibal De La Torrek, artikulu mamitsu baten amaieran, horrelako zerbait zioen:
Es verdad que el proceso educativo de una persona es extremadamente complejo y no debería dejarse en manos del azar, pero “el acto educativo” en sí, en un momento y lugar determinado es algo muy sencillo y personal que no deberíamos complicar más de lo preciso.
Mikel, Jordi eta Anibalen hitzen kontra egiteko argudiorik ez daukat, nire esperientzia profesionalean izandako bizipen askorekin bat egiten dutelako. Baina bestetik, ezin dut burutik kendu, oinarrizko planifikazio bat, oinarrizko helburuen zehaztapen minimo bat, oinarrizko eragite ardatzak definitzea… beharrezkoak direla. Gehiegi konplikatzen al gara curriculumaren diseinu eta gelako programazioekin? Noraino dira lagungarriak gure lanbidean (Mikelek dioen moduan “Irakasleak irakasten saiatzen gara”)? Zer leku daukagu ikastolan inprobisaziorako, curriculumak askotan suposatzen duen kortsetik askatzeko? Non dago oreka beharrezkoa den planifikazio eta irakaskuntza prozesuek suposatzen duten akzioaren artean?
Norbaitek pistarik eman dezake?
