urria 2008 – 3 orrialdea

Interneten plagioa saihesteko bideak

Informazioaren digitalizazioa XX. mende amaieran izandako ekarpen teknologiko garrantzitsuenetako bat izan dela ukaezina da. Analogikotik digitalerako salto horretan dena onura izan ez bada (bideo eta musikazale aditu askok nahiko kritiko agertzen dira digitalizazioak dakarren kalitate galeraren ondorioz), euskarri digitalean dagoen informazioa elkarbanatzea hain gauza erraza izanik, hau munduko mutur guztietara internet bidez zabaltzeko aukera izatea gizarte modernoan gertatu den aurrerapauso handienetako bat dela esango nuke. Informazioa lortu, kopiatu eta zabaltzea gauza erraza bihurtu da digitalizazioari esker.

Ez naiz sartuko lege kontuetan, ez dut hitz egingo SGAE eta antzekoen inguruan. Alde batera utziko dut, baita ere, ordaindu beharreko softwarea kopiatzearen alderdi etikoak. Gure ikasleekin jorratu beharreko gaiak direla garbi daukat; sexu eta drogaz hitz egiten dugun bezala, euskarri digitalean datorren informazioaren inguruan gure ikasleak hezi behar ditugula garbi daukat. Gaurkoan gaia beste bat da. Gaurkoan euskarri digitalean gordetzen den testua kopiatzeaz hitz egin nahi dut, alegia interneten topa dezakegun edozein testu “fusilatu” eta gurea izango balitz bezala aurkeztearen inguruan. Izan ere, gure ikasleek internet erabiltzen dutenetik informazio iturri nagusi bezala, oso erraza bihurtu da besteen idatziak “kopipasteatzea”, Ziur aski gure irakurleetako asko aurkitu dira internetetik zuzenean kopiatutako testu baten aurrean, euren ikasleen etxerako lanak zuzentzerakoan. Egoera hau aspaldiko kontua bada ere (ikasleek euren etxerako lanak paperean entregatu behar zuteneko garaietatik gertatzen da), ikasleak sarera bidali ditugunetik euren lanak ekoiztea (blog, wiki edota bestelako euskarrietan) tranpa egitea oraindik errazagoa bihurtu da.

Horrelako iruzurrak saihesteko lehentasuna emango nioke iksupegi hezitzaileari. Alegia, aurrean aipatutako adibideetan bezala, hemen ere horrelako jokabideen alderdi etikoetaz hitz egin nuke eurekin, zilegia ote den edo ez horrela jokatzea sarean besteen ekarpenekin, edukien lizentzien inguruan hitz egingo nuke, iturriak aipatu eta abar. Dena den, denok dakigu beti izango dugula ikasleen artean “espabilaturen” bat guzti horren gainetik ziria sartzen ahaleginduko dena. Zer egin horrelakoetan? Ba al daukagu irakasleok, gure ikasleek edukiak plagiatu dituzten egiaztatzeko biderik?

Bada bai, zorionez gure ikasleek sarean aurkitu dituzten edukiak plagiatu dituzten jakiteko aukera dezente dauzkagu. Hauetako batzuk (Compilatio.net eta Turnitin, adibidez), ordaindu beharreko aplikazioak badira ere, badaude dohaineko aukerak ere gure ikasleek tranpa egin ote duten antzemateko. Hona hemen hiru aukera:

Copyscape: aspalditik erabiltzen dugu gure ikastolan. Dohaineko bertsioaren erabilera oso sinplea da. Nahikoa da gure ikasleak sarean ipini duen lanaren URL-a txertatzea bilaketa koadroan eta “Search” sakatzea. Segundo batzuen ondoren, gure ikasleak bere lana osorik edota zati bat bakarrik kopiatu badu, Copyscapek eduki horien jatorrizko guneen zerrenda eskainiko digu. Gune horietako batean klik eginez, jatorrizko gunea bistaratu ahal izango dugu, bertan kolore ezberdinez azpimarratuta agertuko direlarik kopiatutako zatiak. Tresna bikaina da baina bere oinarrizko bertsioan muga batzuk ditu: asko jota hamar dira, bilaketaren ondoren bueltatzen dituen erreferentziak. Gainera, eguneko tresna erabil zitekeen aldi kopurua mugatua zen; dena den, gaur bertan probatzen aritu naiz eta ez dut inondik inora aurkitu lehen zegoen murrizketa hori. Zerbitzu zabalagoa behar izanez gero, ordaindu beharreko Premium zerbitzua eskaintzen dute. Azkenik, aukera dago, baita ere, Copysentry izeneko zerbitzua alokatzeko. Honen bitartez sarea etengabe arakatzen da plagioen bila.
CopyrightSpot: aurrekoaren antzekoa baina aukera gutxiagorekin. Emaitza gutxiago bueltatzen ditu eta kopiatutako testu zatiak ez ditu bereizten. Dena de, egin daitekeen emaitza kopurua ez dago mugatuta.
Antiplagio Educared: ekipoan instalatu beharreko aplikazioa. Tamalez Windows-pean erabil daiteke bakarrik. Plagiatutako edukiak bilatzeko aukera ugari ematen ditu: ekipoan ditugun bi dokumentu alderatzeko gai da, interneteko edukiak arakatzen ditu plagioen bila eta hori gutxi balitz, aurkitutako plagioen datu-basea bat osatzeko aukera ematen du. Aplikazioa dohainekoa da eta hemendik jaitsi daiteke.

Lehen esan dudan bezala guk Copyscape erabiltzen dugu aspalditik. Ordutik hona, ikasle batzuk besteen edukiak plagiatu dutela antzeman dugu. Duela urte batzuk, Maitek bere ikasle batek egindako lan bat, Zientzia.net-etik zuzenean kopiatuta zegoela antzeman zuen. Nik neuk, iaz izan nuen ikasle batek aktoreen biografiak idazteko zuen gaitasun harrigarria ikusi ondoren, hauetako gehienak sarean zehar kopiatutakoak zirela egiaztatu nuen. Gehienak borratu bazituen ere, oraindik plagioaren arrastoa ikus daiteke Marylin Monroe-ren inguruan “idatzi(?)” zuen artikuluan.

Konpetentzia ala gaitasuna?

Irakaskuntzaz asko dakitenek, antza denez, jabetu dira eskola munduan aldaketa esanguratsuak eman direla azken urteotan, gizartea berak ere aldaketa sakonak bizi izan dituela eta gaur egungo gaztetxoak oso ezberdinak direla irakasleok, euren adina genuenean, ginenarekiko. Ondorioa? Lege berriak, erreforma sakonak eta curriculum berriak. Bai Euskal Curriculuma baita Curriculum Ofizial berria ere kalean dira duela dezentetik. Asko dira ordutik hona egindako bilerak, irakurritako artikuluak eta sortutako erantzunik gabeko galderak. Baina erreparatu gabe nengoen aurrean aipatutako bi curriculumetan terminologia desberdina erabiltzen dela erdarazko “competencia” hitza erabiltzerakoan. Bi curriculumak irakurri ondoren, irudipena daukat bietan kontzeptu beraren inguruan hitz egiten dela; alegia, funtsean gauza berdinetaz ari dira biak baina curriculum ofizialean “gaitasun” hitza erabiltzen den bezala “competencia” hitzaren ordez, Euskal Curriculumean “konpetentzia” hitza erabiltzen da.

Duela hamar bat egun edo, Gorka Azkarate irakasleak gai honen inguruko eztabaida bat ireki zuen Zirikteroen txokoan. Berak, “gaitasun” hitza proposatzen du beste hizkuntzetan “capacidad/competencia” bikotearen parekoa bezala euskaraz. Hona hemen bere argudioak:

EHAAko itzultzaile profesionalek, gaitasun hitza erabiltzen dute behin eta berriz.

Euskaltzaindiak ez du bere zerrendan *konpetentzia hitza jaso… Beharrezkoa ez dugun neologismoa iruditu zaielakoan nago.

Euskalterm begiratzearekin, nik uste, nahikoa gaitasun hitza konplexurik gabe erabiltzen hasteko. (Sartu gaztelaniazko competencia eta ikusi bere euskarazko pareko guztiak: eskuduntza, konkurrentzia, gaitasuna, lehia…)

Magic-ek “konpetentzia” bezalako neologismo bat erabiltzeko Xabier Garagorrik ematen dituen argudioa bota du jarraian:

Gaitasun eta ahalmenak eta konpetentziak elkarri lotuta daude, izan ere, konpetentea izateko gaitasunak izatea ezinbestekoa baita. Baina konpetentea izateko ez da nahikoa gaitasunak izatea, izan ere, gaitasunek aukera adierazten baitute, eta gaitasunak izateak ez baitu esan nahi egoki jardutea; konpetentziek, aldiz, egoki jardutea adierazten dute, probabilitate maila handi batekin (ez ziurtasuna). Halaber, ezagutzen, prozeduren, abilezien, trebetasunen, jarreren eta abarren eta konpetentzien artean erlazio bat badago, horiek guztiak konpetentziarako behar-beharrezko baliabideak baitira. Baina konpetenteak izateko ez dira nahikoa ezagutzak, edota abileziak, bakoitza bere aldetik eta bereizita; aitzitik, egoera eta testuinguru batean arazoak konpontzeko, modu bateratu eta koordinatuan erabiltzen jakitea eskatzen dute. Laburbilduz, konpetentziak gaitasun potentzialak direla esan daiteke (motorrak, kognitiboak, komunikatiboak, sozialak, afektiboak, ekintzailetza), eta hauek ikaskuntza-prozesuen bidez ahalmen erabilgarri bihurtuta (kontzeptuzko ezagutzak, prozedurazkoak, abileziak, trebetasunak, jarrerak, gaitasunei buruzkoak), modu bateratu eta koordinatuan aplikatzen dira zeregin bat testuinguru zehatz batean modu egokian betetzeko (estrategien erabilera).

Nik neuk ez dut egokia ikusten “gaitasun” termino bakarra “capacidad” eta “competencia” hitzak ordezkatzeko, izan ere, kontzeptu desberdinak direla garbi daukat eta beste hizkuntzetan (katalana beste adibide bat da), termino desberdinak erabiltzen dituzten moduan esanahi desberdina duten bi kontzeptu horiek identifikatzeko, euskaraz ere desberdintzeko beharra daukagula uste dut. Ez dakit “konpetentzia” neologismoa onartu beharrean gauden edota beste termino propio egokiagoa dugun hori azaltzeko baina biak desberdindu beharrean gaudela pentsatzen dut.

Tira, eztabaida interesgarria sortu da denon artean eta ez dakit nik gauzak gehiegi argitzeko balioko duen. Ea zuen ekarpenekin lortzen dugun gauzak garbiago azaltzen. Zein da zuen iritzia gai honen inguruan? Zein da zuek proposatzen duzuen/dituzuen terminoa/ak?

Denok Irurara!!!

logoa

Informazio osoa Berria egunkaritik hartuta.

Inoiz Kilometroak jaia antolatu duen herririk txikiena bihurtuko da Irura (Gipuzkoa) urriaren 5ean. 1.400 biztanle dituen Tolosaldeko herria euskaltzaleen topaleku bihurtuko da egun horretan. Bi helburu nagusi izango ditu Eraikitzen lelopean antolatu den festak: inauguratu berri duten Lehen Hezkuntzako eraikina finantzatzeko Irurako Ikastolari sostengu ekonomikoa ematea, eta eskualdean euskararen erabilera bultzatzea eta zabaltzea.

1977an sortu zen Irurako Ikastola, eta egun herrian dagoen ikastetxe bakarra da. Josune Aiestaran zuzendariak azaldu duenez, «herriarekin bat» hazi da ikastola. «13 haurrekin hasi ginen, eta orain 163 ditugu». 2000. urtera arte, ordea, haurrek soilik Haur Hezkuntza egin zezaketen bertan. Ordutik, Lehen Hezkuntza ere ematen ari dira. Orain arte, ordea, ez zuten horretarako eraikin propiorik.

Egitarau betea prestatu dute antolatzaileek egun horretarako. Ibilbideak 6,5 kilometro izango ditu, eta Iruratik eta Anoetatik igaroko da. «Ia bere osotasunean laua da. Bi aldapa baino ez ditu, eta oso xamurrak dira», jakinarazi du Joxe Mendizabalek, jaiaren koordinatzaileetako batek.

Era berean ibilbidean bost gune izango dira, eta askotariko ekitaldiak egingo dira horietan. «Kale animazioak garrantzi berezia izango du, eskualdeak oso lotura estua baitu txarangekin». Berrikuntzen artean, laugarren eta bosgarren gunean edoskitzerako lekuak izango dira. «Haur txikiek dituzten beharrak asetzeko guneak izango dira». Horrekin batera, Renfeko geltokiaren sarreran eta 5. gunean bluetooth txokoak izango dira. Hara biltzen direnek jaiaren inguruko informazioa ekarri ahal izango dute sakelakora. SMS bidez ere eskura daiteke informazio hori.

Trena, autobusa eta bizikleta

Jana eta edana ere ez dira faltako. Hala, jantokiak atonduko dituzte Irurako frontoian, Anoetako frontoian eta Anoetako kiroldegian. Sagardotegi menua, KmK menua eta Eraikitzen menua (zeliakoentzat egokia) emango dituzte jantoki horietan, hurrenez hurren. 24, 15 eta 12 euroko prezioa izango dute, eta txartelak han bertan eskuratu ahal izango dira. Guneetan jarriko diren tabernetan, bestalde, ogitartekoak salduko dira. Ingurumenarekiko konpromisoagatik eta ahalik eta zabor gutxien sortzeko, berriz erabil daitezkeen edalontziak erabiliko dituzte aurten ere. Edalontziak euro baten truke eskuratu ahal izango dira, eta hartutako lekuan utziz gero dirua itzuliko da.

Zortzi aparkaleku-horietako bi Villabonan eta Tolosan-egongo dira . «Dena den, antolakuntzatik garraio publikoa erabiltzeko deia egiten dugu». Renfek aldiriko trenen zerbitzua indartuko du 06:00etatik 23:00ak arte. Tren txartelak astelehenetik aurrera eskuratu ahal izango dira geltokietan. Txartelak aldez aurretik hartzegatik beherapenak izango dira. Donostia eta Tolosa arteko ibilbidea egiten duen autobus konpainiak ere ohi baino zerbitzu zabalagoa eskainiko du. Horrekin batera, bizikletentzako aparkalekua ere izango da, zaindua.

Egitaraua

1.gunea (Irurako Ikastola). Hasierako ekitaldia hor egingo da. Bertsolariak, pailazoak, Txan magoa eta Betizu karaokea izango dira bertan.
2.gunea (Kateategi). Musika izango da nagusi bertan. Zea Mays, Deabruak Teilatuetan, Obrint Pas, Trikizio eta Betagarriren kontzertuak izango dira.
3.gunea (Anoetako plaza). Familian egiteko jolasak egingo dituzte bertan. Alurr dantza taldearen emanaldia eta Jone, Desordutan, Che Sudaka eta Tapia eta Leturiaren kontzertuak izango dira gune horretan.
4.gunea (Anoetako ikastola). Mamba Beat, Amaiur eta MAK taldeen emanaldiekin gozatu ahal izango da bertan. ESAITek euskal jokoak egingo ditu.
5.gunea (Irura herria). Udaberri dantza taldea, Xurdin, Hipo eta Tomax, Smar, DJ Makala eta Laket ariko dira bertan.

Zeitgeist

Dokumental hau 2007an Peter Joseph produktorearen eskutik iritsi zitzaigun eta oso intersgarria zela irakurrita nuen arren, ia bi orduko iraupena zuela eta ingelesez zegoela jakinda, ez nintzen ikustera animatzen. Gero, gatzelerako azpitituluekin bertsio bat jarrita zegoela jakin dudanean, animatu eta ikusi egin dut. Berehala ohartu naiz dokumental honek irakaskuntzarako duen ahalmenaz.

Dokumentala hiru zatitan banatuta dago:

“Inoiz kontatutako istorirorik handiena” Kristautasunaren jatorria aztertu ondoren, Jeucristoren benetako esistentzia ukatu egiten da.
“Mundua, eszenategi globala” 9/11ko atentatuak, Irak, Afganistan… EEBBetako interes talde batzuen ekimena?
“Ez kasurik egin gortienen atzean daudenei” EEBBetako Erretserba Federala, hedabideen rola, hezkuntzaren rola, gizartearen kontrola…

Ikus daitekeenez, oso gai mamitsuak eztabaidak sortzeko, iritzi kritikoa lantzeko, ikerketa lanak burutzeko, gai horien inguruan gure iritzia plazaratzeko… Zalantzarik gabe, oso material interesgarria DBH eta Batxilergoko irakasleentzat, ikasleen nagiak kentzen laguntzeko, bizi garen gizartearekiko ikuspegi kritikoa sustatzeko, zarpailtzen gaituzten hedabideen aurrean horren otzanak ez izateko…

Irakasleontzat ere oso interesgarria izan daiteke gure jardunaren inguruko gogoeta egiten hasteko. Izan ere, ezartzen diren “erreforma” guztien aurrean nahiko sumisoak gara eta ez dakit interes talde horien borondatea ez ote garen betetzen ari, makinaria erraldoi horren beste pieza bat bihurtu ez ote garen…

Zuei zer iruditzen zaizue?

Espainiako Ministerioaren soluzioa

Nik ez dakit zahartzen ari naizelako, irakaskuntzaren inguruan dauden erakundeen jokabidea geroz eta ulergaitza egiten zaidalako edo erabat pitzatuta nagoelako den, baina zenbait gauza ikustean, “malaletxean” jartzen naiz eta ia egunero erabat ozpinduta oheratzen naiz. Oraintxe bertan, Espainiako Hezkuntza Ministerioak eta beste erakunde batzuek (Eusko Jaurlaritza ere agertzen da) sortutako Agrega Proiektuaren gunean sartu naiz eta azpiko bideoa ikusi dut. Erraiak nahastu zaizkit.

Badirudi, irakaskuntzaren arazorik nagusiena ikasleen asperraldiak direla eta hori sahiesteko irtenbidea flash animazio batzuk jartzea dela. Hori bai, ahal bada, arbela digital batetan.

Baina zer arraio ari dira administrazioak, alde batetik, Konpetentzietan Oinarritutako Hezkuntza ezarri nahian eta, bestetik, gisa honetako mezuak zabalduz? Eredu horrek ez al du errepikatzen betiko eredu magistrala? Norbaitek esango lidake nola arraio lortzen da flash animazio horiekin ikasleen autonomia, iritzi kritikoa, ikasle sortzaileak, ekintzailetza, IKT konpetentziak, ikasten ikastea… ? Oraindik sinistarazi nahi digute baliabide digitalak erabiltzeagatik metologian eragiten ari garela edo etorkizunerako prestatzen ari garela?

Bada, jakin dezatela geroz eta irakasle gehiago garela horrekin amaitzeko prest gaudenak, geroz eta garbiago daukagula IKT baliabideak ez ditugula erabili nahi betiko ereduak errepikatzeko, gure eginkizuna saio magistraletatik oso urrun ikusten dugula, ikasgelen lau hormak hausten ari garela, eduki eta formatu irekien aldeko apustu garbia egiten dugula, ikasleak egiten eta ekiten jarri nahi ditugula, industrializazio aroko ikastetxe eredu zaharkituarekin amaitzeko prest gaudela, ezagutza kolektiboa eraikitzen jardun nahi dugula, hezkuntza eragile guztion esperientziak partekatu nahi ditugula…

Mesedez, bideoa ikusi eta esaidazue oker nagoen eta iparra erabat galdu dudan, edo administrazio erakundeak dira mezu kontrajarriak zabaltzen ari direnak.