Etiketa: formazioa

Konpetentzia digitala eta ikasleen formazioa

Baliabideak menperatzea baino, jarrerak aldatzea da

Ostegun arratsaldean, DBH2ko ikasle batzuekin “Ikasten ikasi” konpetentziaren inguruan saiotxo bat antolatu nuen. Ordu pare bateko iraupena izan duen saioaren hasiera etengabeko ikaskuntza eta konpetentzia digitalaren inguruan aritu ginen. Horretarako duela urte batzuk prestatutako aurkezpen hau berreskuratu nuen:

Hasierako ordu erdiko “txaparen” ondoren, ikasleek ezagutzen ez zituzten hainbat aplikazio aurkezteari heldu nion: Feedly eta TalkWalker (Scoop.it eta Evernote hurrengo baterako utzi nituen). Ikasleek espero ez nuen kuriositate eta jakinmina adierazi zuten ikastaroaen hasieratik bukaeraraino. Oso kontentu geratu nintzen ikasleengandik jaso nuen feedback-arekin.

Baina geroxeago, etxera bueltatu ondoren, horrelako ikastaro bat antolatzeak izan ditzakeen ondorioetan pentsatzen hasi nintzen:

  • Ondo egin dut nik erabiltzen ditudan tresnak ikasleei azaltzen?
  • Ez al da egokiagoa, tresnak baino, konpetentzia digitalaren ikaskuntza eta informazioaren dimentsioek etengabeko ikaskuntza prozesuan duten garrantziaz ikasleei azaltzea?
  • Aurrekoarekin lotuta, ez al da zentzuzkoagoa dagoeneko ikasleek erabiltzen dituzten baliabide digital eta aplikazioak (Sare Sozialak, YouTube, Instagram, Whatsapp…) dimentsio horiek garatzeko beharrezkoa den enfoke berri batekin erabiltzen laguntzea?
  • Zenbateraino laguntzen diet ikasleei euren informazio iturriak librekin aukeratu eta kudeatzen nik nire aplikazioen berri badiet?
  • Nik erabiltzen ditudan baliabideak erabiltzera bultzatzen baditut, ikasleei nire informazioa kudeatzeko modua trasnmititzen ari naiz eta seguraski nire informazio iturrien antzekoak kontsultatzera bultzatzen ditut. Zenbat denbora pasa beharko da beraien iturriak eta nireak antzekoak izan arte?
  • Ikasleen pentsamendu dibergente eta kritikoa landu eta garatu nahi badut, ikasleek informazioaren kudeaketa askatasunez eta autonomiaz kudeatzeko gai izatea nahi badut, zenbaterainoko mesedea egiten diet guztiok erabiltzen ditugun tresna berdinak erabiltzen erakutsita?
  • Zenbateraino “pertsonala” izango da euren ikaskuntza prozesua?

Enpin, nire ikasleek erakutsi zidaten jarrerarekin pozez zoratzen egon beharrean ni berriro nabil PLE famosoaren inguruko kezka eta paranoiekin. Konpetentzia digitalaren garapenean uste dut bitartekoak baino, askoz ere baliagarriagoak eta garratzitsuagoak direla prozedurak eta jarrerak (batez ere, azken hauek) baliabide eta bitartekoak baino. Eta hori irakasleok jasotzen dugun formazio eredura ere zabalduko nuke.

Beste baterako agian, osteguneko saioaren enfokea eta antolaketa aldatu beharko nuke.

Baliabideak

Ikasten ikasteari buruz

Une honetan ez dut gogoratzen zehazki non izan zen baina nonbait irakurri nuen (uste dut Benitoren Atoanen izan zela, baina ez nago ziur) markatzen duen mezu sakon horietako bat. Ez naiz oroitzen zehatz-mehatz esaldiaz baina gutxi gorabehera horrelako zerbait esaten zuen:

Asko kostatzen zaie irakasleei onartzea ikasleek ez dutela eurek irakasten dietenetik ikasten. Baina askoz ere gehiago kostatzen zaie onartzea ikasleak euren laguntzarik gabe ikasteko gai direla.

Barruraino sartu zitzaidan mezu horrek transmititzen zuena, izan ere, nire ingurune profesionalean gertutik bizi dudan zerbait islatzen du. Esaldi horrek bete-betean egiten du topo, irakaskuntzara dedikatzen garenok, gure ikaskuntza prozesua ulertzeko dugun moduarekin. Gure formazioaz hitz egiten dugunean, irakasleok ez dugu ulertzen instrukziorik gabeko formaziorik, gu baino gehiago dakien aditu baten gidaritzarik gabe. Are gutxiago ulertzen da, berdinen arteko ikaskuntza (ikasleek naturaltasunez egiten duten zerbait, bestalde) eta utopiatzat hartzen da autoformazioaren kontua (“horretarako denbora asko behar da” adierazten dute batzuk, konturatu gabe, ikasleek eurek erabiltzen dituzten aitzakiak erabiltzen dituztela euren konpromiso falta estaltzeko). Irakasleok irakaskuntza menpekotasunetik ulertzen dugu, ikasleek askatasuna eta autonomiaren alderditik ulertzen duten bitartean. Deigarria.

Ideia hauek etorri zaizkit burura, azpiko bideoa ikusi ondoren. Apirilaren 4eko “Para Todos La 2” izeneko programa, “Ikasten ikastea” aukeratu zuten tertuliarako gai bezala eta bertan parte hartzera Ana Basterra gonbidatu zuten. Bideoa guztiz gomendagarria iruditu zait, batez ere, egun eskolak duen arazo potolo baten inguruan hausnartzeko: ikaste prozesua ulertzeko hain desberdinak diren bi ikuspegi horien artean ematen den gatazka.

Hemen bideoa:

Berdinen arteko ikaskuntzan sinesten ez dutenek (ikas-komunitateak edo erdaraz “comunidades de practica”) edota autoformazioa utopiatzat hartzen dutenek horretarako denborarik ez dagoelako, nekez lagunduko diete ikasleei euren kabuz ikasten ikasteko bidea.

Irakasleon garapen profesionala: Perrenoud-en orientabide batzuk

Onartu behar dut oso gustukoa dudala Philipe Perrenoud. Bere ekarpenak puntualki, ale soltetan, jasotzen joan naiz handik eta hemendik. Eskolak gizarte moderno honetan dituen erronkei buruz duen iritzia, ikasle nahiz irakasle konpetentea izatearen inguruan duen ikuspegia, irakasleon garapen profesionalari buruz dituen planteamenduak… oso interesgarriak iruditu zaizkit beti.

Kuriositatea nuen bere ekarpenetan sakontzeko. Udaberrian bere azken liburua erosi nuen (“Cuando la escuela pretende preparar para la vida: ¿Desarrollar competencias o enseñar otros saberes?”) eta udan irakurri nuen. Oso liburu interesgarria iruditu zitzaidan, planteamendu berritzailez josita, nahiz eta hainbat unetan etsipen puntu bat ere somatu (bere planteamenduak errealitate utopiko batean oinarritzen direla onartzen du liburuaren hasieran). Utopia horiek errealitate bihurtzea ere bada, neurri batean, hezkuntza munduan ardurak ditugunon zeregina, ala?

Perrenouden liburuaren aipamena ekarri dut hona, izan ere, gaur Jose Cuervaren Tumblr-ean, irakasleon garapen profesionalaren inguruan bere ekarpenak jasotzen dituen aurkezpen interesgarri hau aurkitu baitut:

Aurkezpenaren zati interesgarrienak bi iruditu zaizkit:

  • 1.8 azpiatalean (12. fitxa) egungo eskolan, irakasle moderno batek izan beharko lituzkeen konpetentzien zerrenda ematen du. Gai hauetan interesa duzuenok, baliteke hamar konpetentzia hauen berri aurretik izatea, izan ere, sarean zehar aspalditik dabiltza bueltaka. Nik neuk ere aspaldi zabaldu nituen, Elena Canok proposatzen dituen zazpi konpetentziekin batera. Hementxe Perrenouden proposamena:
    1. Organizar y animar situaciones de aprendizaje
    2. Gestionar la progresión de los aprendizajes
    3. Elaborar y hacer evolucionar dispositivos de diferenciación
    4. Implicar a los alumnos en sus aprendizajes de trabajo
    5. Trabajar en equipo
    6. Participar en la gestión de la escuela
    7. Informar e implicar a los padres
    8. Utilizar las nuevas tecnologías
    9. Afrontar los deberes y dilemas éticos de la profesión
    10. Organizar la propia formación continua

    EGUNERAKETA (2013-01-20):Azpian uzten dizuet goiko hamar konpetentzia horien inguruan xehetasun gehiago jasotzen dituen taula bat. Interesgarria iruditu zait Perrenouden proposamena hobeto ulertzeko:

    Competencias de Phillip Perrenoud by Ruben Lopez Pazos

  • Laugarren atala ere, “¿Cómo hacer para desarrollar competencias profesionales a lo largo de la vida?” izenburua duena, oso interesgarria iruditu zait. 30. eta 31. fitxekin oso identifikatua sentitu naiz. Hor agertzen diren hainbat planteamendu bultzatu nahian ibili ginen baina emaitza ez zen izan bilatu nahi izan genuena.

Irakasleon garapen profesionalaren inguruan baditut notatxo batzuk jasota nire beste blogan. Gaia interesatzen bazaizua, hementxe topatuko dituzue ekarpen interesgarri gehiago.

Irakasleon garapen profesionalari buruzko ideiak

Gaur arratsaldean duela hamar bat egun CITAk antolatutako kongresuan parte hartu duten hizlariek erabilitako aurkezpenak biltzen dituen artikulura heldu naiz. Eskaintzen diren lau aurkezpenetatik lehenengoak zer pentsatua eman dit eta nire ideiak hementxe jasotzea erabaki dut.

Aurkezpena Castellomgo Jaume I unibertsitateko irakasleak diren Jordi Adell eta Linda Castañedak prestatu dute eta azkenaldi honetan asko kezkatzen nauen gai bati buelta pare bat ematen dizkiote bertan: irakasleon garapen profesionalaren gaia.

Jordi Adell y Linda Castañeda: El desarrollo profesional de los docentes en la era Internet: entornos personales de aprendizaje (PLE)

Aurkezpena bi zatitan banatu dute. Bigarrena Ikas-ingurune Pertsonalen inguruan da eta IKT kontuetan gehiegi murgilduta ez dabilenak agian ez du gehiegi ulertuko. Lehenengoak ordea mami asko daukala iruditzen zait eta irakaskuntzan urte batzuk daramagunoi zer pentsatua eman beharko ligukeena.

Gogoratzen dut 97an ikastolan hasi nintzenean, nire kezkak nituela Ikastolen Elkarteak atera berri zituen Ostadarreko Matematikako testu liburuak erabiliko ote nituen edo ez erabkitzerakoan. Baliabide haien egokitasuna ez nuen garbi ikusten eta, nire ikuspegitik zituen gabeziak nire material propioekin osatuko nituela erabaki nuen azkenean. Gogoan dut orduan horrelako zerbait entzun nuela garai hartan ikastolan goi mailako ardurak zituzten batzuengandik:

baliabide hauen atzean asko dakiten profesionalak daude; nola ausar zaitezke zalantzan jartzea hau eta bestea

Tira, nik banekien gutxi gorabehera zeintzuk ziren nire arrazoiak erabai hura hartzeko baina egia da ere, zaila nuela argumentatzea nire jarrera, ez baitzen erraza orduan, argumentazio solido bat emateko behar nuen informazioa eskuratzea eta faltan botatzen nuen, baita ere, esperientziak ematen duen ezagutza. “Haiek nik baino informazio iturri aberatsagoak, eguneratuagoak, baliagarriagoak… dituzte” pentsatu nuen. “Nor naiz ni Ikastolen Elkartea bezalako “ezagutzaren tenpluan” lan egiten udtenen erabakiak zalantzan jartzeko” pentsatu nuen. Halere, jarraitzen nuen pentsatzen benetako profesionala izan nahi banuen, ezin nuela material hori besterik gabe erabili, inongo autonomiarik gabe nire lanean, inongo ardurarik gabe, inongo kritikotasunik gabe. Nola bestela izango nintzen gai garai berrietara egokitzeko behar nuen garapen profesionalari heltzeko?

Urteak pasatu dira eta, harrigarria badirudi ere, aurten berriro ere entzun ditut antzeko komentarioak nire inguruan. Nola liteke oraindik onartzea “irakasleok ez daukagu ezagutza nahikorik gure zeregin profesionalari behar bezala erantzuteko”? Irakasleok nola demontre jarraitzen dugu duela hamarkada batzuetako paradigma berdinetan lanean?

Gauzak gaur egun asko aldatu dira. Jordi eta Lindaren aurkezpenean inplizituki uler daitekeen moduan, internetek “ezagutza tenpluen” hormak puskatu egin ditu. Ikasten ikasteko grina duenak eta bere garapen profesionalean aurrera egin nahi duenak, aukerak ditu, hala nahi badu, tenpluan bizi direnek kontsultatzen dtuzten iturri berdinetatik edateko. Are gehiago oraindik, euren ikaskuntza praktikak apenas aldatu dutenen aurrean, euren ikas-ingurune profesionala txukun antolatu dutenek, etengabe ari dira egoera berriek eskatzen dituzten exijentzia berrietara egokitzen. Horrela, “ezagutza tenplu” horietako askok oso modu trakets eta motelean egokitzen ari dira, inguruan gertatzen ari diren aldaketetara. Adibide bat jartzearren, EEBBtan eta Espainia osoan liburu digitalak (orain ezagutzen ditugun moduan) kolokan jartzen dituzten iritziak hezkuntza munduan geroz eta nabarmenagoak diren une honetan, Ikastolen Elkarteak OKDa bezalakoak ipintzen ditu martxan edota ohiko materialen “refritoak” diren liburu-digitalak ipintzen dituzte kalean, berrikuntza barnize batez apainduta gainera. Berrikuntza bezala saldu nahi da, eskola komunitateak dagoeneko erabaki duenean horrelakoek iraungitze epe laburra izango dutela.

Aurkezpenaren 16. diapositiban esaten den moduan “Nos han desprofesionalizado (i.e., el libro de texto) y burocratizado”. Egoera hori ez da bakarrik kanpo-eraginaren ondorioa izan; ziurrenik gutako asko oso eroso sentitu gara ere, gurea den lan bat kanpotik eginda jaso izan dugunean. Alderdi horretatik, onartu beharra dago, kanpoko presio hori oso ondo etorri zaigula askotan, gure ardura pedagogikoak izan beharko luketenak bigarren maila batean utzi eta bizitza profesional erosoagoa izateko. Horrela, gaur egun arazoak ditugu sekuentzia didaktikoak modu autonomoan diseinatzeko, aniztasunak eskatzen dituen estrategia didaktiko alternatiboak diseinatzeko (arazo potolo bat gure ikastolan), benetako ebaluazio formatiboa burutzeko irizpideak diseinatu eta aurrera eramateko bitartekoak erabiltzeko, etabar, etabar. Bitxia bada ere, duela berrogei urte ikastolen mugimenduaren sendotzea gertatzen hasita zegoen garai hartan, hain arrunta zenaren beste muturrean bukatu dugu. Eta hori ez dut nik esaten. Nik dakidaneraino, Jordik eta Lindak ez dute Ikastolen mugimendua gertutik ezagutzen. Baina irakasleon garapen profesionalean aurrera egiteko proposatzen ditzuten estrategiak irakurrita, badirudi duela berrogei urte, ikastolen aitzindariak izan ziren irakasleek egindakoa oso ondo ezagutzen dutela:

1) Estar orientado a la resolución de problemas
2) Ofrecer oportunidades para que lso docentes trabajen juntos y con expertos
3) Facilitar la exposición de los docentes a innovaciones en conocimientos, practicas de enseñanza y tecnologias de apoyo
4) Capacitar a los docentes para probar nuevas estrategias y habilidades
5) Facilitar la reflexión sobre la propia práctica y la discusión orientada a un proposito

Ez al dira horiek, hain zuzen ere, duela berrogei urte ikastoletako irakasleek erabat barneratuta zituzten kontuak? Ikastolen mugimendua gaur dena izatera heldu bada, ez al da orduko irakasleek normaltasunez asumitzen zutelako euren garapen profesionala ezinbestekoa gurea bezalako proiektu bat aurrera eramateko? Baliabide eskasia izugarria zegoen garai hartan, ez al mirestekoa irakasle haiek, euren praktika didaktikoaren hobekuntzaren alde adierazi zuten jarrera eta hartu zuten konpromisoa?

Zergatik ukatu nahi zaigu orduan guri garapen hori, ezagutza eta informazioarekiko sarbidea inoiz baino errazagoa den garai honetan? Zergatik ukatzen zaigu bide berriak ikertzeari, ikerkuntza horrek eskatzen duen formazioa modu autonomoan jasotzeari? Estrategia berriak probatzeari? Noiz pasako gara material “prefabrikatuak” inongo irizpide kritikorik gabe aplikatuko dituen profesionalak izatetik, ibilbidea modu autonomo eta arduratsuan egiten jakingo duten profesionala izatera?

Egotearen logikatik, egitearen logikara

Etengabe errepikatzen da teknologia berrien benetako integrazioa irakaskuntzan ez dela posiblea izango irakasleriaren formaziorik gabe. Hala eta guztiz ere, ez dirudi irakasleriaren formazioan xahutu diren bitarteko guztiek (dirua eta denbora, batez ere) eragin zuzena izan dutenik gure ikasgeletan, jarduera berritzaile, motibagarri eta efikazagoen sorreran.

Alegia, badirudi berrikuntza teknologikoak ez duela erlazio zuzenik izan berrikuntza didaktikoarekin. Aitzitik, esan daiteke proiektu berritzaile ezagunenetako askoren atzean irakasle “freelance” ugari topa daitekeela, proiektuaren garapenean izan dituzten formazio beharrei modu autonomoan erantzuna ematen jakin dutenak. Tamalez, proiektu hauetako gehienak, abiapuntu hori izan dutela eta, berrikuntza “irlatxoak” besterik ez dira izaten akademizismoa nagusi den hezkuntzaren itsaso zabalean (nabarmena, batez ere, bigarren hezkuntzan), normalean ikastetxeko hezkuntza proiektuarekin uztartu gabe egoten direlarik. Baina utz dezagun gai hau beste baterako; gaurkoan irakasleon formazioa izango dugu hizpide eta.

Oraindik nahiko hedatua dago irakasleen artean badirela halako “egi absolutu”, “jakin beharreko kontzeptu unibertsal” batzuk denok ikastera derrigortuta gaudenak. Are gehiago oraindik, ikaskuntza hortara heltzeko modu bakarra dagoela uste dutenak, gehienetan memorizazioari lotutako prozesu errepikakorren garapenaren eskutik. Horrela gure gelako jarduna pentsaera horren eredu garbia izaten da; ikasle talde osoari ezartzen dizkiogu helburu berberak eta denei eskeintzen diegu helburu horietara heltzeko metodologia berbera. Sarean hainbestetan aipatu izan den bezala, industri aroko eskola eredua da oraindik nagusia gure artean; etorkizun profesionalean “aginduko zaizkien lanak betetzeko” ikasle guztiak eduki berberez beteriko motxila batekin bidali nahi izaten ditugu eskolatik. Ez dut erabat ezkorra izan nahi nire apreziazioetan; onartu behar dut ikasle bakoitzari egokitutako ikaskuntza eredu pertsonalizatuak (hainbestetan aipatu dugu aniztasunaren trataera) garatzeko ahaleginak ikusten direla baina oraindik egoera horren orokortzea utopia bat da gure artean.

Bitxia da ikustea zeinen desberdin kontenplatzen dugun irakasleok ikaskuntzaren kontu hau (formazioa, azken finean) ikasle rola hartzea dagokigunean. Alde batetik, gure ikasleekin aplikatzen dugun eredu bera aplikatu nahi izaten diogu ikastolako profesionalon formazioari. Hemen ere badira halako jakingai “unibertsal” batzuk, irakasle guztiok derrigortuta gaudenak ikastea eta ikaskuntza hori bideratzeko bide bakarra guztioi formatu bereko ikastaroak eskaintzea dela pentsatzen dugu. Baina gero izaten dira komeriak: ikasleen kasuan nabarmena den bezala, irakasle gehienentzat eredu “uniforme” honek ez du balio izaten dauden motibazio eta inplikazio eza egoera gainditzeko eta klaseko “erritmoa motz geratzen zaienentzat”, berriz, askotan denbora galera bat besterik ez du suposatzen. Ez ditut datu zehatzak baina esango nuke Jakintza ikastolako irakasleriaren gehiengo baten pertzepzioa dela ohiko ikastaro formatu klasikoek ezer gutxi aportatzen diotela gure eguneroko praktikari, oso generikoak izaten direla gehienetan (gure benetako beharretatik urruti) eta ez dutela errespetatzen irakasle bakoitzak bere ikaskuntza prozesuan behar duen erritmo propioa. Eta egoera hau bitxia dela diot, izan ere, guretzat zalantzan ipintzen dugun ikaskuntza eredu hau delako ikasleekin praktikan jartzen duguna.

Irakasleok ikaskuntza eredu moderno eta efikazak behar ditugu benetako berrikuntza didaktikoa aurrera eraman nahi badugu. Irakasleon aniztasunari erantzungo dion formazio ereduen eskutik, beharbada, gai izango gara eredu hori bera gure ikasleekin aplikatzeko. Egon naizen hitzaldiren batean edo bestean, zuzendariren batek, honen harira, zera galdetu dit: “eta hori nola egiten da?”. Beti berdin erantzuten dut; ez dago irtenbide ezagunik, arrakastara %100ean eramaten duenik. Dakiguna da oraingoak ez diola balio erantsirik ekartzen irakasle komunitateari kasu gehienetan, beraz, egoera hori gainditzeko bide berriak urratu behar dira. Nire uste apalean, bidea egiten hasi aurretik ikastetxe bakoitzak irizpide batzuk zehaztu beharko lituzke, komunitate osoan onartutakoak eta horien arabera formazio estrategia berdinak jarraitzea eramango dituena irakasleria parte hartuko duen ikaskuntza prozesu desberdinetan. Gainditu beharreko oztopoak agertuko direla garbi dago baina heltzen diren moduan gainditzeko esfortzua egin beharko da. Ebidentea dena da formazioaren arazoa “kronikoa” bihurtzeko egoeran dagoela alternatibarik planteatzen ez bada.

Eta zeintzuk izan daitezke bidea egiten hasi aurretik eskola komunitatean aztertu daitezkeen puntuak?. Bada nik hemen botatzen ditut batzuk, pentsatzen dut batzuekin ez  zaretela ados egongo edo agian beste ikuspegi desberidn batzuk ere izango dituzuela. Nahi baduzue bota iruzkinetan zuen iritzia:

  • Ikaskuntzaren energia motibazioa da. Hori nik neuk egiaztatu dudan zerbait da. Garbi dago nahi ez duenak ez duela ikasiko, baina era berean, garbi daukat beti daudela ikaskuntza esparru desberdinak irakasle desberdinen motibazioa pizten dutenak. Hauek guztiak aintzat hartzeko ahalegina hartu beharko luke ikastetxeak, formazio plan orokor baten diseinuarekin, gehiengoaren behar/motibazioei erantzungo diena eta, bide batez, irakasle plantilaren bilakaera ikasturtetik-ikasturtera nolakoa den adierazteko balioko duena, hutsuneak eta indarguneak identifikatzeko balioko duena.
  • Ikasteko motibazioa ez da “per se” agertzen den zerbait. Normalean helburu jakin batzuen lorpenari lotutako zerbait izaten da. Aurretik zehaztutako helburu jakin batzuetara heltzeko baliagarria den formazioak benetan asetzen ditu pertsonak. Horrela, benetako ikaskuntza egiteari lotuta etortzen da. Denok dakigu entzutearekin, irakurtzearekin, errepikatze soilarekin ezer gutxi ikasten dugula. Horrela, irakasleen adostasunarekin aurrera atera beharreko proiektuetan, helburuen lorpenean adierazitako inplikazioak ekarriko du benetako motibazioa.
  • Ikuspegi honetatik, prestakuntza jarduerek autonomia maila handiagoa izan behar dute eta egunerokotasunean sortzen diren egoeretara kontextualizatuta egon behar dira. Egoera berri horiek, behar berriak ekarriko dituzte eta ondorioz, ikaskuntza behar berri horiek asetzeko estrategiak definitu beharko dira “in situ”. Nola neurtuko dugu orduan formazioaren eraginkortasuna?” galdetuko dute batzuk. Bidean topatuko diren egoeretatik arrakastaz irteteko erabilitako estrategiak eta aurretik zehaztutako helburuen lorpen mailak izango dira formakuntza eredu berri honi lotutako indikatzaile nagusienak. Langileok izango gara ikaskuntza prozesuaren ebaluatzaile nagusienak; hausnarketa kolektiboa burutuz, ibilbidean izandako ikaskuntza pertsonalaren gaineko ebaluazioa eginez (proiektuari lotutako halako portfolio batekin, adibidez) eta gurekin batera lanean aritu diren langileen koebaluazio prozesuen eskutik.
  • Ikaskuntzaren oinarrizko osagaia errorea da. Kuriosoa da baina gure ikasleekin naturaltasunez onartzen dugun axioma hau, ez dugu gurea egiten irakasleok hartzen ditugun konpromisoak aurrera atera nahi izaten ditugunean. Gezurra dirudi baina jarrera hau nik uste nuena baina askoz ere barneratuagoa dago irakasleen aldetik. Berrikuntza prozesuen aurrean bideari ekiteko beldurrez izaten direnak agertuko diren faktore desberdin guztiak ondo lotuta ez badaude; “ezin da biderik hasi ez badago ziurtasunik arrakasta bermatuta egongo dela” pentsatzen duten irakasleak asko dira. Nire iksupegitik hori, berrikuntzarako balaztarik nagusiena izateaz gain, ezinezkoa izateaz gain, bideari hasiera ez emateko argudio nagusiena izaten da gehienetan. Benetako ikaskuntza behin bidea hasita gertatzen da; egindako erroreak gainditzeko ahaleginak uzten duen posoa ezin da beste ezerekin ordezkatu. Horixe da gure ikasleei esaten dieguna; zergatik ez diogu hori bera gure buruari aplikatzen?
  • Ikastea izan daiteke seguraski, gaur egungo gizarte modernoan, balore garrantzitsuenetako bat. Etengabe aldatzen ari den gizarte batean, egoera berrietara egokitzeko gaitasuna klabea da. Egokitze prozesu horiek formazioaren eskutik etorriko dira nagusiki. Egoera bakoitzaren aurrean, zeintzuk diren norberaren ikaskuntza beharrak identifikatzea eta hauei arrakastaz aurre egiteko martxan jarri behar dituen estrategiak eta jarrerak, modu autonomoan identifikatu eta aurrera eramatea (ikaskuntzaren autorregulazioa, metakognizioa  edo, azken finean, ikasten ikastea), izan daiteke XXI. mendeko profesionalen konpetentziarik garrantzitsuena. Eskola erakundeak, barne formazio prozesuetara, alegia, formazio prozesu informaletara irekita egon behar dira. Gehiago oraindik eskolek prozesu horiek erraztu, bultzatu eta babestu beharko lituzkete. Niretzat ez dago formazio saio informal baterako geratu diren irakasle talde baten argazkia ikustea bezain irudi pozgarriagorik.
  • Azkenik, eta hori nire ikasleekin nik neuk egiaztatu dudan zerbait da, funtzionatzen ez duen eredu bati teknologia eransteak, ez du eredu hori hobetzen, aitzitik, okerrera eramaten du. Teknologiaren erabilera, ikasi nahi ez duenak behar duen aitzakia izaten da bere jarrera justifkatzeko.

Gure lanean egotearen logikatik, egitearen logikara pasatzen goazen heinean ziur nago joango dela aldatzen gure formazio eredu zaharkitua. Ez dut ukatzen honek denbora bat eskatuko duenik baina bidea egiten hasi beharko genuke gaurtik bertan. Ohiko formakuntza eredu tradizionalarekin, azken finean, oinarrian dagoen benetako arazoari irtenbide bat eman gabe gelditzeaz gain, jarrera inmobilistak edo atzerakoiak tapatu/ezkutatu besterik ez ditugu egingo.