www eta euskara – 5 orrialdea

ENE… Euskararen Nazioarteko Eguna

Gure ikastolan euskararen erabilera sustatzeko erabiltzen ditugun leloetatik gehien gustatzen zaidana honako hau da: “Maita nazazu gutxiago ta goza nazazu gehiago”. Gaur goizean, Goierriko Hitzan gure herriko beste ikastetxeak bihar egingo duen ospakizunaren berri irakurri dudanean, mila gauza etorri zaizkit burura. Zer arraio ari gara egiten gure hizkuntzarekin? Ospakizunetan bakarrik gogoratu behar dugu euskaldunak garela eta euskara gure hizkuntza dela? Zer arraio egiten dugu gainontzeko 364 egunetan?…

Eta neure buruari galdera horiek guztiak, eta beste batzuk gehiago egin ostean, Euskal Herriko ikastetxe guztientzako gogoeta txiki bat egin nahiko nuke. Abenduaren 3an Euskararen Nazioarteko Eguna ospatuko dugu eta abenduaren 4a iritsiko da. Orduan, zein izango da euskarari egingo diogun ekarpena?

Arlo eta esparru askotan egin dezakegu euskararen aldeko lana, baina gu, sare honetan murgilduta gabiltzanok, gainontzeko 364 egun horietan bakardade handia antzematen ari gara. Beste ikastetxeen berotasuna nahi genuke, ezagutza partekatu nahi genuke, euskaraz ekoiztutako edukiak sortu eta zabaldu nahi genituzke, gure esperientziak trukatu eta elkarrengandik ikasi nahi genuke, euskal hezkuntzaren sarea osatu nahi genuke… Horretarako prest?

Tira, abenduaren 3an ospatu eta gozatu, baina asteartetik aurrera ea animatzen garen eta Interneteko esparru honetan euskararen eta euskal hezkuntzaren aldeko elkarlana burutzeko gai garen. Guztion mesederako izango da, baita euskarari laguntza eta bultzada paregabea emateko aukera bikaina ere.

Eguneraketa: Gure ikastolako Giza eta Gizarte Zientzietako irakasleek duten blogean ENEriburuzko mezu interesgarri bat argitaratu dute.

Maite eta bere ikasleek hitzetatik ekintzetara pasatzeko asmoa azaltzen dute Euskaljakintzako mezu honetan.

Eta gure ikasleek eginiko grabazioa eta bideoa ere jartzen dizuegu:

Esaidazu euskaraz!: euskara ikasteko wikiliburua

Tarteka tarteka, nire del.icio.useko jarioek sorpresatxo pozgarriak ekartzen dizkidate. Gaur bertan, Esaidazu Euskaraz! wikiliburuaren berri izan dut. Proiektuaren atzean Euskal Herrian bizi den Alan R. King hizkuntzalaria dago. Horrelaxe aurkezten du bere burua Alanek:

Kaixo! Alan R. King dut izena. Euskal Herrian bizi naiz. Beste herri hauetan ere bizi izan naiz noizbait: Katalunian, El Salvadorren, Estatu Batuetan, Galesen eta Ingalaterran (azken honetan jaio nintzen). Hizkuntzalaritza ikasi nuen Estatu Batuetan eta Inglaterran. Zenbait liburu eta abar idatzi ditut, gehienak euskarari buruz edo nawaterari buruz.

Herri eta hizkuntza txiki, baztertu, minorizatu eta zapalduen askatasuna, garapena eta eskubide guztiak defendatzeko, eta batez ere berauen berri emateko, ahaleginak egin eta egingo ditut neure bizitzan zehar, ditudan baliabideekin, eta Wikipedian ere horixe egiteko asmoarekin nator.

Hizkuntzalaria naiz formazioz eta izatez. Gainera, esperientzia ugari daukat hizkuntz irakasle eta itzultzaile bezala. Nire kontura lan egiten dut eta une honetan ez nago erakunde akademiko batean.

Nire interesguneen artean, hizkuntzen ikerketa eta hizkuntzen irakaskuntza dira aipatzekoak, eta nire lan askoren enfokea, modu batean edo bestean, munduko hizkuntza txiki, minorizatu edo arriskupekoak ezagutu, landu eta babesteko ahaleginetan zentratu da.

Del.icio.usen jasotako erreferentziei erreparatuz (hogeita hamar laster-marka eginda daude dagoeneko eta denak azaroan) proiektua nahiko berria dela dirudi.

Tira, ez nago ni oso bustita filologia eta hizkuntzalaritza kontuetan baina, lehen begiratu batean, proiektu interesgarria dela iruditu zait. Zuetako norbaitek ba al du honen inguruko berri gehiagorik?

Deklinabidea lantzeko ariketa-sorta

Batxilergo 2. mailan, curiculumaren barruan, bada Hizkuntza Ikasgai deituriko atal bat, zeinetan diskurtsoa, testuaren koherentzia eta plangintza orokorra, kohesioa, perpaus motak eta morfologia lantzen diren, besteak beste. Nik azken atal hau, morfologia, alegia, testu edo ariketa liburuetatik ateratako jardueren bidez lantzen nuen ikasleekin; euskaljakintza egitasmoarekin hasi nintzenean, ordea, errotik aldatu nuen ikuspuntua. Behin baino gehiagotan adierazi izan dudan legez eta labur esateko, nire helburua – egiten dugun jarduera orotan- Daleren konoaren oinarrira iristea (edo hurbiltzea) da, aprendizaia ahalik eta esanguratsu zein aktiboen gerta dadin. Horretaz gain, ikasleei partekatzearen filosofiaren atzean dauden onura guztiak erakusten saiatzen naiz.

Gauzak horrela, ikasleak dira gerora errepasorako baliagarriak suertatuko zaizkigun jarduerak, prozesu zirkular batean, ekoizten dituztenak. Zehatzago esanda, deklinabidea lantzeko ariketa-sorta prestatu dugu, arestian aipatutako lan-metodologiari jarraiki, 1go ebaluazioan. Ondorengoak dira eman ditugun urratsak:

Bikote bakoitzak bi jarduera ezberdin prestatu ditu. Bata, arazotsuak gertatzen diren deklinabide kasu zehatzak lantzeko (partitiboa, mugagabea, noraino/noiz arte…) eta, bestea, deklinabidea nahasian jorratzeko. Oraingo ariketa sorta honetan, gainera, berrikuntza nabarmen bat sartzen saiatu gara: feedback edo laguntza atala bete dugu. Honela, ariketa gaizki egiten duen edonork hutsegitearen arrazoia ezagutzeko aukera izango du azalpen labur baten bidez.

Bestalde, hauexek izan dira ikasleen ekoizpenak baloratzeko irizpideak:

Ariketaren zuzentasuna: egin dituzten akatsen kopurua eta larritasuna.
Edukiaren maila: ez du berdin balio hutsunea betetzeko ariketa batek (esaldi bakar bat asmatu behar da) edo aukera anitzeko galdera batek (lau esaldi ezberdin aukeran).
Feedback edo laguntzaren baliagarritasuna: azalpen lagungarriak eman dituzten edo animoak ematera mugatu diren.

Amaitzeko, hauxe da euskaljakintzako ariketa atalean, deklinabide azpiatalean, gaurtik aurrera topatu ahal izango duzuena:

Arazotsuak gertatzen diren deklinabide-kasuak lantzeko ariketak: -entzat/-entzako, izen bereziak, mugagabea, noraino/noiz arte, norekin/zertaz, nor/nork eta postposizioak (ikus adibidea).
Deklinabide ariketa orokorrak: deklinabide kasu eta arazoak nahasian lantzeko jarduerak (ikus adibidea).
Deklinatzeko ariketak: hutsuneak betez, dauden deklinabide mota ezberdinak praktikatzeko jarduerak (bokalez/kontsonantez amaitzen diren izen arrunt/berezien deklinabidea, bizidun/bizigabeen deklinabidea… ikus adibidea)
Gaiaren inguruan sarean topatutako hainbat material: apunteak, taulak eta besteen ariketak.

Zuei ere baliagarri suertatuko zaizkizuelakoan…

EGA ikastaroa berrituta eta berridazketak lantzeko ariketa-sorta

EGA

Aurreko mezu batean adierazi nuen bezala, uda honetan hortik zehar barreiatua nuen materiala bildu, antolatu eta osatzeari denbora pixka bat eskaini diot. Horrela, iaz prestatutako EGAko ikastaroari zer erantsi edo zer kendu pentsatzen ari nintzela, ikastaro osoari ukitu ezberdin bat ematea eta beste plataforma batean kopiatzea erabaki nuen. Moodle plataforma egokia da ikasle talde bat kudeatzeko, txostenak jasotzeko, foroan zalantzak eskegitzeko, azterketen emaitzak jasotzeko…hitz batean esanda, elkarreragiteko, baina kontsulta eta ariketak baino ez egiteko, egokiagoa eta erabilerrazagoa izan daiteke beste formaturen bat. Hobeto ulertzeko erabakia azken urtean ikastaroaren inguruan gertatutakoa azalduko dut.

Hasteko, esan beharra daukat oso pozgarria izan dela ikustea zenbat jendek eman duen izena Moodle-eko EGA ikastaroan abian jarri genuenetik. Horietako batzuek, gainera, nire ikasleentzat sortutakoa zela jakin gabe, bertako jarduerak egiteaz gain, ea idazlanak zuzendu eta jarraipena egingo nien eskatzen zidaten. Gustatuko litzaidake, noski, baina ezinezkoa zait (nahiko lan nire ikasleen guztia zuzentzearekin!). Hori dela bide, eta gaizki-ulertzeak saihesteko, beste formatu batera pasatzea ondo legokeela pentsatu nuen. Banuen Moodle-eko ikastaroan izena emateko aukera ixtea eta listo, baina kontsultarako bakarrik izanda eta kontuan harturik nahiko mantso dabilela (ez dakit zein arrazoirengatik), taxuera egokiagoak egon zitezkeela pentsatu nuen.

Honela, bloga eta wikia baztertuta, ikastaroa gune estatiko batean klonatzea erabaki nuen. Hemendik aurrera, beraz, bi aukera izango dira: berritzen ari garen Moodle plataformako ikastaroa (nire ikasleentzat egokiagoa) eta Google Page Creator-ekin sortutakoa (kontsultarako aproposagoa eta azkarragoa). Ikastaro berrira zuzenean sartzeko, egin klik hemen. Euskaljakintzatik ere hel zaitezkete azal-orrian (goialdean) dagoen EGA erlaitzean klik eginez.

Sarrera orriaren antolaketa

Jakingarri guztiak: azterketaren azalpena , egutegia, noten kontsulta, esteka interesgarriak…
Azterketaren atal bakoitza lantzeko baliabideak: informazioa, azalpenak eta ariketak.
Baliabide orokorrak: hiztegiak, kontsultaguneak, arauak lantzeko ikastaroa, ortografia eta hiztegi batua, puntuazioa, gramatika arazoak, eta hizkuntzaren aberastasuna lantzeko mota guztietako baliabideak.

Berridazketak lantzeko baliabide berriak

Atal guztietan daude berrikuntzak baina, bakarren bat aipatzearren, berridazketak lantzekoa aitatuko nuke. Covcell proiektuko kide den Ainhoa Ezeiza EHUko irakasleak emandako material batetik abiatuta (bion artean Moodle-ekoa hobetzen dihardugu egunotan), berridazketak perpaus motaren baitan sailkatuta agertzen dira (denborazkoak, nominalizazioak, zehar-galderak, koordinatuak, moduzkoak…). Esaldi mota bakoitzaren gainean klik eginez, mota bakoitzari dagozkion azalpena eta ariketa-sorta topatuko dituzue.

Ariketak Hot Potatoes-ekin eginak dira eta komeni da erantzun laburreko ariketak izan ohi dituzten mugak kontuan izatea; izan ere, edozein karaktere -hizki, tarte edo puntuazio ikur- gaizki idatzita, okertzat emango baitu erantzuna. Beraz, horiei arreta handia jarri behar zaie. Bestalde, berridazketak zuzentzeko garaian aintzat hartu beharreko beste zerbait baldineko erantzun egokien kopurua da. Erantzun zuzen bat baino gehiago egon daiteke hainbat kasutan. Dena den, EGAko aztertzaileek ontzat emandakoak baino ez ditut ipini.

Amaitzeko, berridazketak lantzeko ariketa guztiak batera egin nahi izanez gero, euskaljakintzako ariketak atalean ere -alboko barran- topatu ahal izango dituzue.

Solasean: elkarrizketak lantzeko webquesta

Sarean tresna didaktiko interesgarri anitz dagoela garbi dago. Horietako bat behin baino gehiagotan (1, 2, 3, 4, ) aipatu izan dugun webquest delakoa da. Webquestak, jakingo duzuen bezala, irakasleek ikasleei begira diseinatzen dituzten ikerketa-jarduerak dira. Ikerketa hori burutzeko iturri nagusia sarea izaten da. Orokorrean lan kooperatiboa bultzatzen dute, eta taldeko partaide bakoitzak lanaren zati baten ardura izan ohi du. Ondo diseinatutako jarduera bada, ikaslea gaitasun kognitiboak erabiltzera behartuko du, gaitasun kritikoa jorratuz eta ikerketaren bide zabalak irekiz. Honaino teoria; praktikan, aldiz, konturatuta nago helburu horiek guztiak bete gabe ere, irakasleoi baliagarriak suerta dakizkigukeela, horietaz gaindi, beste mota bateko jarduerak ere diseinatzeko. Horixe izan da nire azken webquestaren kasua: solasean.

Hasteko, aitortu beharrean nago, azkenaldian, aprendizaia esanguratsuarekin nahiko kezkatuta nabilela. Zenbatetan ez ditugu ikasi edo erakutsi gerora begira oso baliagarriak ez diren edukiak? Eduki horietako askok ba al du errealitatearekin eta bizitzarekin zerikusirik? Zer egin dezakegu bi horiek uztartzeko? Bada, galdera horiek buruan bueltaka, elkarrizketak lantzeko webquest hau prestatzen hasi nintzen. Batxilergo 2an jaso beharreko hainbat eduki (kontzeptu nahiz jarrerazkoak), neurri batean, ikastolatik kanpo lortzea nahi nuen. Beraz, nire asmoa, oraingo honetan, ez da izan ikasleen lan kooperatiboa bultzatzea, bakarka kalera irtenaraztea baizik, gelako paretak zeharkaraztea, alegia. Horretarako, ikasleek bi ataza egin beharko dituzte:

Gaia, pertsonaia(k) eta hitzordua hautatu eta galdera-sorta prestatu ondoren, elkarrizketa bat egin.
Egindako elkarrizketa euskaljakintzan argitaratzeko atondu.

Prozesua ahalik eta gehien zehazten saiatu naiz; hala elkarrizketa aurreko urratsak zehatz-mehatz adieraziz, nola elkarrizketan zehar egin behar dena eta ez argi utziz. Elkarrizketa ondorengo pausoak eta hainbat elkarrizketaren adibideak ere emanak gelditu dira. Ordenagailu bidezko ikerketa ere bultzatu nahi dudanez, elkarrizketatuek baldintza batzuk bete beharko dituzte noski (esanguratsua edo oihartzuna izan duen zerbait egindakoak…).

Bestalde, iaz proiektuak eta idazlanak baloratzeko hainbat txantiloi diseinatu (zenbait kasutan egokitu) nuen. Baloratzeko sistema ona izan daitekeela iruditzen zait eta aurten ere ildo horretatik jarraitzeko asmoa dut. Horregatik, elkarrizketaren prozesu osoa baloratzeko txantiloi bat sortu dut eta, nire ustez, hori bezain garrantzitsua izan daitekeen beste bat, ikasleen autoebaluazioarena.

Amaitzeko, esan, hastear dagoen ikasturteko lehenengo ebaluazioan eramango dugula praktikara prestatutakoa. Ea ikasleak noraino sartzen diren!