Erdarakadak lantzeko ariketak

erdarakadaNork ez du inoiz topo egin aldameneko irudian ikus daitekeen antzeko zerbaitekin? Zoritxarrez, ez da noizetik noizera ediren dugun zerbait. Inguruan ditugun hizkuntzak asko eta ahaltsuak dira; euskara, berriz, txikia (hiztun kopuru aldetik, noski) eta ahula. Gauzak horrela, ez da batere erraza haien atzaparretan ez erortzea, eta maiz, ezustean, irrist egiten digute ahotik euskaraz arrotz gertatzen diren erdaratik hartutako edo erdarak eragindako hitz eta joskerek. Zaila da abiada bizian hedatzen ari diren erabilera makur horiei aurre egitea. Zaila ala ezinezkoa?

erdarakadak lantzen ariketa-sorta

Horiek horrela, euskaljakintzakook 2. hiruhilekoan erdarakadekin jo eta su ibili gara, eta, ematen den hainbat kasu aztertu ondoren, erdarakada horiez jabetu, gogoeta egin eta zuzentzeko jarduera batzuk prestatu ditugu. Aukera anitzeko galdeketak dira, eta okerrak zuzentzeko azalpenak ere hortxe ipini ditugu, erabilera makurrez gogoeta egin dezagun…

Ariketak eta kontsultarako materiala Euskaljakintzako alboko barran txertatu ditugu, ariketak atalean (erdarakadak). Adibide bat ikusi nahi izanez gero, egin klik hemen.

Azken egunak EGAko azterketarako eta beste

ega52 egun baino ez dira falta hurrengo 2009ko EGAko lehenengo deialdi irekirako, eta dagoeneko matrikula egiteko epea zabalik dago. Are gehiago, mugitzen ez bazarete, deialdiaz baliatzeko aukera galtzeko arrisku bizian ikusten zaituztet; izan ere, epea ostiralarekin batera, hilak 23, amaituko baita. Gauzak horrela, lagungarriak gerta dakizkizuekeen hainbat helbide eskura ipintzea otu zait, handik eta hemendik informazioaren atzetik denborarik gal ez dezazuen. Hona, bada, bururatu zaizkidanak:

Zer gertatzen da Hezkuntza Sailean?

Uztailaren hasieran, oporrak hartzeko gogoz nengoela, artikulu bat idatzi nuen Euskal Eskola Publikoko Guraso Elkarteen Konfederazioak eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak argitaratutako gida bat (PDF 271Kb) kritikatuz.

Bada, gaur, Andaluziako gure guru baten blogean, gaur bertan, artikulu interesgarri hau irakurri dudanean, uztailean Euskal Herrian argitaratu zuten hura ekarri dit gogora. Alde ederra!

Bai Andaluziako Juntako Berrikuntza Sailak argitaratu duen gida hori bai hemengoa gurasoentzat zuzenduta daude, baina bien artean egundoko aldea dago. Hemengo gidaren abiapuntuak Internet arrisku iturri gisa jartzen duen bitartean, Andaluziakoak gurasoen erantzukizuna azpimarratu eta Internetek eskaintzen dituen abantailetan heztearen beharra goraipatzen du.

Gida ikusteko hiru aukera ditugu:

Aspaldi honetan ez nago bat ere gustura gure sektoreko administrazioak egiten dituen hainbat gauzekin eta gida horrena horietako bat besterik ez bada ere, nik uste dut agerian uzten dituela, aspaldi honetan, Sail horretan dauden arazoak: hizkuntza ereduak, eskola ituna, hitzartutako ikastetxeetako langileon egoera, curriculum berria… eta mezu baterako gordeta nuen Heziberri gunearen bloga.<7P>

Dena nahasten ari naizen arren, botatzeko beharra daukat eta azken honetaz gauza pare bat esateko gogoari ezin diot gehiago eutsi.

Heziberri atera zenean, Sustatuko aipamenean bere hizkuntza trataera “nahasi samarra”tzat jo zuten. Nik uste dut oso oker zeudela. Trataera oso garbia baitu: euskara aukeretan jarri eta artikulu gehienak gazteleraz idatzi. Une honetan, nire kalkulu okerrak ez badira, gune horrek dituen 72 mezuetatik 6 euskaraz, bat elebitan eta 65 gazteleraz idatzita daude. Badakizue, Pixka bat es mucho!!!

Nik ezagutu nahiko nituzke Hezkuntza Sailak dituen irizpideak, baldin baditu, proiektu ezberdinak sustatzeko. Izan ere, “Berrikuntzan europar erreferentea izateko” sortutako ekimen horren atzean Hezkuntza Saila dagoen arren, ez zait iruditzen gune horrek duen praxiarekin Hizkuntza eskubideak bermatzen direnik.

Lehen adibidean, gezurrez beteriko gida atzerakoi baten atzean Hezkuntza Saila ikusten dugu eta, bigarrenean, euskaldunon Hizkuntza eskubideei muzin egiten dien gunearen atzean ere agertzen zaigu.

Zer gertatzen da Hezkuntza Sailean?

Konpetentzia ala gaitasuna?

question

Irakaskuntzaz asko dakitenek, antza denez, jabetu dira eskola munduan aldaketa esanguratsuak eman direla azken urteotan, gizartea berak ere aldaketa sakonak bizi izan dituela eta gaur egungo gaztetxoak oso ezberdinak direla irakasleok, euren adina genuenean, ginenarekiko. Ondorioa? Lege berriak, erreforma sakonak eta curriculum berriak. Bai Euskal Curriculuma baita Curriculum Ofizial berria ere kalean dira duela dezentetik. Asko dira ordutik hona egindako bilerak, irakurritako artikuluak eta sortutako erantzunik gabeko galderak. Baina erreparatu gabe nengoen aurrean aipatutako bi curriculumetan terminologia desberdina erabiltzen dela erdarazko “competencia” hitza erabiltzerakoan. Bi curriculumak irakurri ondoren, irudipena daukat bietan kontzeptu beraren inguruan hitz egiten dela; alegia, funtsean gauza berdinetaz ari dira biak baina curriculum ofizialean “gaitasun” hitza erabiltzen den bezala “competencia” hitzaren ordez, Euskal Curriculumean “konpetentzia” hitza erabiltzen da.

Duela hamar bat egun edo, Gorka Azkarate irakasleak gai honen inguruko eztabaida bat ireki zuen Zirikteroen txokoan. Berak, “gaitasun” hitza proposatzen du beste hizkuntzetan “capacidad/competencia” bikotearen parekoa bezala euskaraz. Hona hemen bere argudioak:

  • EHAAko itzultzaile profesionalek, gaitasun hitza erabiltzen dute behin eta berriz.
  • Euskaltzaindiak ez du bere zerrendan *konpetentzia hitza jaso… Beharrezkoa ez dugun neologismoa iruditu zaielakoan nago.
  • Euskalterm begiratzearekin, nik uste, nahikoa gaitasun hitza konplexurik gabe erabiltzen hasteko. (Sartu gaztelaniazko competencia eta ikusi bere euskarazko pareko guztiak: eskuduntza, konkurrentzia, gaitasuna, lehia…)

Magic-ek “konpetentzia” bezalako neologismo bat erabiltzeko Xabier Garagorrik ematen dituen argudioa bota du jarraian:

Gaitasun eta ahalmenak eta konpetentziak elkarri lotuta daude, izan ere, konpetentea izateko gaitasunak izatea ezinbestekoa baita. Baina konpetentea izateko ez da nahikoa gaitasunak izatea, izan ere, gaitasunek aukera adierazten baitute, eta gaitasunak izateak ez baitu esan nahi egoki jardutea; konpetentziek, aldiz, egoki jardutea adierazten dute, probabilitate maila handi batekin (ez ziurtasuna). Halaber, ezagutzen, prozeduren, abilezien, trebetasunen, jarreren eta abarren eta konpetentzien artean erlazio bat badago, horiek guztiak konpetentziarako behar-beharrezko baliabideak baitira. Baina konpetenteak izateko ez dira nahikoa ezagutzak, edota abileziak, bakoitza bere aldetik eta bereizita; aitzitik, egoera eta testuinguru batean arazoak konpontzeko, modu bateratu eta koordinatuan erabiltzen jakitea eskatzen dute. Laburbilduz, konpetentziak gaitasun potentzialak direla esan daiteke (motorrak, kognitiboak, komunikatiboak, sozialak, afektiboak, ekintzailetza), eta hauek ikaskuntza-prozesuen bidez ahalmen erabilgarri bihurtuta (kontzeptuzko ezagutzak, prozedurazkoak, abileziak, trebetasunak, jarrerak, gaitasunei buruzkoak), modu bateratu eta koordinatuan aplikatzen dira zeregin bat testuinguru zehatz batean modu egokian betetzeko (estrategien erabilera).

Nik neuk ez dut egokia ikusten “gaitasun” termino bakarra “capacidad” eta “competencia” hitzak ordezkatzeko, izan ere, kontzeptu desberdinak direla garbi daukat eta beste hizkuntzetan (katalana beste adibide bat da), termino desberdinak erabiltzen dituzten moduan esanahi desberdina duten bi kontzeptu horiek identifikatzeko, euskaraz ere desberdintzeko beharra daukagula uste dut. Ez dakit “konpetentzia” neologismoa onartu beharrean gauden edota beste termino propio egokiagoa dugun hori azaltzeko baina biak desberdindu beharrean gaudela pentsatzen dut.

Tira, eztabaida interesgarria sortu da denon artean eta ez dakit nik gauzak gehiegi argitzeko balioko duen. Ea zuen ekarpenekin lortzen dugun gauzak garbiago azaltzen. Zein da zuen iritzia gai honen inguruan? Zein da zuek proposatzen duzuen/dituzuen terminoa/ak?