Egunez egun eta hitzez hitz zure hiztegia aberasten lagunduko dizugu. Sar zaitez egunero edo harpidetu gure edukietara, gurekin eguneko hitza ikasteko. Hitz horiekin ematen genion hasiera egitasmo berri honi 2008ko azaroaren 3an;
Urtea: 2009
Jakintzako ikasleak Ordiziako mapa librea osatzen
Duela aste batzuk, Jakintzako webgunean adierazi genizuen bezala, Tagzaniako Gari, Mikel (gure ikasle ohi) eta Dani ikastolan izan genituen Open Street Map eta Euskal Herriko mapa librea osatzeko ekimena gure Batxilergo 1eko ikasleen artean zabaltzeko asmoz.
Jarraitu Jakintzako ikasleak Ordiziako mapa librea osatzen irakurtzen
Curriculum proposamena
Nork esango lidake “Eskola 2.0” bezalako terminoa gorrotatzera iritsiko nintzenik! Bada, zehatz-mehatz, ez dakit arrazoia zein den, baina hori entzuten dudan bakoitzean… Nik uste dut Twitter bidezko “elkarrizketa”, softwarearen inguruan gertatutakoa eta horrelako gaiek hori sentitzera eraman nautela, baina era baikorrean jokatuko dudala agindu nuen eta horixe egingo dut.
Gure ikasleen curriculuma diseinatzen duten horiei zuzendutako proposamena da. Eta proposamena ez da nirea, Juan Freire irakaslearena, baizik. Bere Tumblr-en ingelesez dagoen artikulu hau aurkitu dut (hemen artikulua gaztelerara itzulita) eta hortxe topatu ditut antolatuta nire buruan bueltaka zebiltzan ideia asko. Nik nire itzulpen sui generis egin dut hemengo arduradunek irakur dezaten.
Horra hor, ikasleek DBH amaitzean menperatu beharko lituzketen IKT konpetentzia batzuk. Denak maila eta garrantzia berekoak ez badira ere, nik uste dut denak hemen jartzeak agerian uzten duela ordenagailuak eta hauen softwarea ez direla benetako eskola aldaketaren ardatz nagusia.
OINARRIZKO WEB GAIAK
1. HTML oinarrizko ezagutzak (lodia, azpimarratu, etzana, ikur bereziak)
2. Embed kodearen erabilera eta esteka bat nola egin
3. Monitorearen kaptura bat nola egin eta nola partekatu
4. Nola egin eta partekatu laguntza eskatu edo zerbait azaltzen duen bideo labur bat
5. Laburdurak eta oinarrizko emotikonoak ikasi (adibidez, ROFL, bere iritziz),
6. Nola egin web orri bat norberaren gauzak biltzeko (adibidez, iGoogle, Netvibes)
7. Gehigarriak eta pluginak nola gehitu leku ezberdinetan (gure kasuan, Xuxen, Euskalbar…)
8. Web orri sinple bat nola egin (adibidez, Google Sites)
9. Curriculum web egitea / portfolio digitala
10. Nola eta noiz erabili partekatutako dokumentuak, kalkulu orriak, aurkezpenak…
11. Nola eta zertarako sortu etiketak
12. Nola eta zertarako erabili URL helbide laburrak (adibidez, TinyURL)
ANTOLAKUNTZA
13. Nola sortu sare bat egutegian oinarrituta eta denbora kudeatzeko erabili
14. Nola ezarri eta kudeatu RSS irakurgailu bat
15. Nola aurkitu bilera komunen egutegi bat (adibidez, Doodle)
16. Komunikazio batzaile bat nola sortu (adibidez, Digsby, Trillian, TweetDeck)
KOMUNIKAZIOA
17. Posta elektronikoa nola kudeatu
18. Nola idatzi e-posta bat lehen harremanetarako
19. Mezuren gaia nola idatzi
20. Mezu baten erantzun on bat nola idatzi
21. Testu etiketa (noiz da egokia, noiz ez)
22. Nola laburtu gure ideiak 140 karaktere edo gutxiagotan
23. Twitter nola erabili (erantzuna, retweet, mezu zuzena),
24. Nola erabaki foro publiko batean partekatu edo ez eta zer (gaur egun edo etorkizunean eragina izan dezake)
25. Nola kudeatu bilera bat online
26. Nola eskaini web konferentzia egoki bat
27. Sare sozialen arteko ezberdintasuna eta euren erabilera ezagutu (adibidez, Facebook, Ning, LinkedIn)
INFORMAZIOAREN KUDEAKETA ETA IKERKETA
28. Nola erabili, partekatu eta bilatu gogokoak (adibidez, delicious)
29. Nola eta noiz erabili liburu bilatzaileak
30. Noiz eta nola erabili irudi bilatzaileak
31. Noiz eta nola erabili ez ohiko bilatzaileak edo bilatzaile espezializatuak (adibidez, Clusty)
32. Wikipediako artikuluen egileak zein den eta euren fidagarritasuna ezagutu
33. Nola sortu bilatzaile pertsonalizatua
34. Noiz fida gaitezke topatutako informazioaz
35. Artikuluen zitak nola erabili erreferentzia hobeak topatzeko
36. Nola kudeatu bibliografia bat online (adibidez, Zotero)
37. Nola ezarri web alertak informazio berriaren jarraipenerako (adibidez, Google alertak)
PRIBATUTASUNA, SEGURTASUNA ETA LEGEA
38. Creative Commons – Zer da eta lizentzia egokia nola hautatu
39. Sarean partekatutako edukien egileek ezarritako lizentzia nola irakurri
40. Nola eta zer da partekatu behar duguna hartzaile eta eremuaren arabera
41. Nola kudeatu erabiltzaile izenak eta pasahitzak
42. Nola ezarri eta doitu pribatutasuna sare sozialetan (Facebook, MySpace eta Twitter)
43. Nola lor dezakete zure datuen informazioa (adibidez, Facebook-eko lehiaketetan parte hartuz)
44. GPS jarraipen sistemen aurrean izan behar ditugun segurtasun prebentzioak
AURKEZPENA
45. Nola erabaki aurkezpen baten luzapena audientziaren arabera
46. Diseinuaren oinarrizko printzipioak
47. Ipuin narrazioen printzipioak
48. Aurkezpenak nola partekatu Interneten
49. Nola sortu aurkezpen ez lineala
50. Nola sortu aurkezpen deigarria (eta noiz erabili)
51. Nola lortu kalitate handiko irudiak aurkezpenetan erabiltzeko (dagozkien egile eskubideekin)
52. Nola aurkitu audioak aurkezpenetan erabiltzeko (dagozkien egile eskubideekin)
53. Bideo baterako azpitituluak nola lortu / sortu
54. Nola izendatu Interneteko bideo bat
55. Noiz eta nola erabili lupa birtual bat aurkezpen batean
IKASTEKO ERAK
56. Nola sortu kontzeptu-mapa interaktibo bat ideiak antolatzeko
57. Blog bat nola erabili ikas prozesuaren jarraipenerako
58. Nola aurkitu gune, blog eta beste baliabide onak ikasten ari garen gairako
59. Nola sortu eta zaindu norberaren ikasteko sare pertsonala (PLN)
60. Nola parte hartu ikasteko antolatzen diren zuzeneko txatetan (adibidez, TweetChats)
Honaino, bere mezuan agertzen direnak. Nik denak ez nituzke sartuko eta beste batzuk faltan botatzen ditut (denbora errealeko batzaileak (Friendfeed), Copyleft lizentziak, mashup-en ideia…). Hala ere, nik uste dut abiapuntu interesgarria dela gainean datorkigunari arrakastaz aurre egiteko, betiko flash-jokoetatik eta betiko formazio estandarretik harago joan beharko genukeela ikusteko. Ez al zaizue iruditzen?
Amaitzeko, ETBn emandako albistearekin uzten zaituztet. Ondorioak, zuek atera.
Magnitudeen gymkhana
Tira, jarduerak argitaratzen hasteko unea iritsi da. Nik diseinatutako jarduerak eta IKTekin lotutakoak argitaratuko nituela esan banuen ere, hasteko, IKTak erabiltzen ez dituen Eldako CEFIREk diseinatutako jarduera batekin hasiko naiz. Guk, jarduera euskaratu eta egokitu besterik ez dugu egin.
Duela bi urte, bat ere ezagutzen ez nuen LH 3. mailako irakasle izatea egokitu zitzaidan. Ikasle helduekin ohituta nengoen eta nahiko gogorra egin zitzaidan arren, gogoz ekin nion erronkari eta, aitortu beharra daukat, gozatu egin nuela. Adin honetako ikasleek asko eskatzen dute, baina askoz ere gehiago da ematen dizutena.
Matematikako saioetan, berehala ohartu nintzen magnitudeekin arazo latza zegoela. Bat batean, arrotz egiten zitzaizkien magnitudeekin jarduera batzuk burutu behar zituzten. Dena oso abstraktua egiten zitzaien eta magnitude askoren izenak guztiz ezezagunak ziren beraientzat. Egoera ikusita, erosketak egitera joaten ote ziren galdetu nien. Gehienek ezetz esan zidaten. Gutxi batzuk ohituta zeuden erosketak egiten, baina ia denek aitortu zidaten gauzak enbasaturik erosten zituztela. Hau da, ez ziren joaten gertuko harategira 200 g txorizo edo urdaiazpikoa erostera, guk egiten genuen moduan. Hau da, ohartu nintzen, magnitudeak ez zituztela “bizi”, ez zituztela inoiz erabiltzen eta, are gutxiago, ez zutela ezer neurtzen.
Hori ikusita, gauzak neurtzen jarriko nituela erabaki nuen. Ikasleak jabetuko ziren zentimetro bat metro bat baino txikiagoa zela edo gramo bat kilogramoa baino txikiagoa. Gauza ezberdinak inprobisatu nituen, baina ez nuen lortzen lanketa horri formatu egoki bat ematen.
Azkenean, Eldako Gymkhana hori aurkitu nuenean, euskaratu eta praktikara eramatea erabaki nuen. Kontua da, arrazoi ezberdinengatik, Matematika hori aurtengo ikasturtera arte ez dudala berriro jorratu. Horregatik, ikasturte honetan, Matematika Dialogikoak izeneko saioetan hori jorratzen hastea erabaki dut. Hasi besterik ez dugun arren, bistan da bete-betean asmatu dugula. Ikasleak izugarri motibatuta eta inplikatuta daude, magnitudeak “bizi” egiten dituzte eta hauek neurtzeko tresna ugariren erabileran trebatu egiten dira…
MAGNITUDEEN GYMKHANA
Maila: LH 3. maila, baina fitxak aldatuz gero, LH eta DBHrako baliagarria izan daiteke.
Gymkhana honen bitartez, ikasleak manipulatzen jarriko ditugu eta gure gertuko ingurunean topatzen ditugun magnitudeen neurketan trebatuko dira. Hori ez da helburu bakarra izango eta jarraian jartzen dizkizuegu lortu nahi ditugun helbururik nagusienak.
Helburuak
- Neurtzeko teknika eta tresna ezberdinen funtzionamendua ezagutu.
- Gertuko inguruneko magnitude ezberdinen neurketa burutu.
- Emaitzen aurreikuspenak egin (hipotesiak) errealitatera geroz eta gehiago hurbilduz.
- SMHko unitate ezberdinak ulertu eta hauen arteko erlazioak aurkitu.
- Idatzitako aginduak ulertu eta burutzeko gauza izan.
- Emaitzak, zuzentasunez ahoz nahiz idatziz adierazi.
- Esfortzu intelektuala, txukuntasuna eta zuzentasuna eskatzen dituzten jarduerak taldean arrakastaz burutzea.
- Elkarlanaren bitartez, norberaren eta besteen dohainak eta mugak ezagutu eta onartu.
Materiala
Edozein tresna edo objektua baliagarria izan daiteke denbora, luzera, azalera, edukiera, tenperatura edo bolumena neurtzeko.
Gutxienez, hauxe lortu beharko dute:
- Sukaldeko balantza (platerak dituena)
- Baskula bat (bainukoa)
- Kaleko termometroa
- Termometro klinikoa
- Bainuko termometroa (ume txikientzat erabiltzen den horietako bat)
- Zinta metrikoak (jostunenak, zurginenak…)
- Zinta metrikoa luzea (Soinketan erabiltzen den bezalakoa)
- Erregelak, kartaboiak, eskuairak eta zirkuluerdi graduatuak (transportadoreak)
- Jogurt poteak
- Fluidoak (ura eta artatxikia edo alpistea)
- Hondarrezko erlojua
- Sukaldeko erlojua
- Kronometroa duen erloju digitala
- Egutegi bat
- Moztutako angeluak
- Pentaminos irudiak.
- Tangram piezak
- Sukaldeko neurriak hartzeko ontziak
- 1, ½ eta ¼ litroko ontziak neurtuta
- Erantzun orriak
- Proben txartelak
- Sukaldeko papera
Denboralizazioa
6 – 8 saio bitarteko iraupena izango du, nahiz eta beste jarduerekin tartekatu daitezkeen. Gainera, bikote batzuek besteek baino azkarrago amaituko dute. Horregatik, bestelako jarduerak prestatuta izan beharko ditugu horretarako.
Jokoaren garapena
Aurretiko fasea
Ikasleei neurtzeko baliagarriak izan daitezkeen tresnak eta objektuak etxetik ekartzeko eskatuko zaie (zaharrak eta berriak). Gurasoekin ikertu beharko dute euren funtzionamendua.
Lehen saioa
Ikasle bakoitzak gainontzekoei azalduko die etxetik ekarri dituen tresnen funtzionamendua, zertarako balio duten, nola izena duten…
Gelan, erakusketa bat antola daiteke. Jarraian, jokoan erabiliko direnak hautatuko dira eta balio ez dutenak edo erabiliko ez ditugunak etxera bueltatuko dituzte. Hautatutakoak erakusketan eta guztion eskura egon behar dute.
Bigarren saioa eta hurrengoak
Bikoteak antolatuko dira eta lan eremua izendatuko zaie (beti berdina izango da).
Emaitzen orri bana ikasle bakoitzari emango zaio eta bikoteko bi kideen izena jarriko dituzte.
Jokoaren mekanika azaltzen zaie:
Bikote bakoitzak txartel bat ausaz jasoko du. Orrian, galdera idatziko dute, pentsatu eta aurreikuspena idatziko dute (hipotesia).
Behin hori egin eta gero, beharrezkoa aurreikusten duten materiala hartu eta lanean has daitezke.
Erantzuna dutenean, orrian idatziko dute eta materiala jaso ondoren, eskua altxatuko dute.
Irakasleak esango die erantzun zuzena den edo ez. Zuzena bada, beste txartel bat emango die. Zuzena ez bada, berriro ikertu beharko dute. Ez dute laguntzarik jasoko beharrezkoa ez den bitartean (egokiena, pistak ez ematea hirugarren ahalegina egin arte).
DENEK bukatu behar dituzte froga guztiak eta arrakastaz.
Oso baxu hitz egin behar da, ezin da korri egin eta material oso ongi zaindu behar da (ongi garbitu eta jaso)
Azken saioa
Jokoari buruzko solasalditxo bat burutuko dugu. Froga politenak, zailenak…
Egin dituzten aurkikuntzen azalpena, bai magnitudeei dagokienez bai materialen erabilerari dagokionez, burutu beharko lukete.
Amaitzeko, bikote bakoitzak froga berri bat asmatuko du. Egokienak jokoan txertatuko dira.
Oharrak:
- Guretzat, oso garrantzitsua izan da jarduera hau jolas bezala aurkeztea. Ez dakit psikologikoa den, baina hitz magiko hori erabilita, ikasleak gehiago motibatu eta inplikatzen dira.
- Jolas honetan ez dago galtzailerik, guztiok irabazten baitugu. Beraz, presa eta larritasuna alde batera utzi. Gogoan izan esperimentazioak bere denbora eskatzen duela.
- Hanka sartzeak ez dira negatiboak, alderantziz, ikasteko aukera ematen digute. Nik “Gaizki egitea ez dago gaizki” esaldia ia letania bezala errepikatzen diet eta gelako arbela digitalean jarrita dugu.
- Bikoteak mantendu jarduera osoan zehar, baina bikote bakoitzeko idazkaria saio bakoitzean aldatu beharko dute.
- Etxetik ekarritako material guztiekin txoko bat prestatu eta ikasle arduradun bat izendatu dugu material guztiak behar bezala zaintzeko.
- Fitxategietan doazen angeluak, Tangram-eko fitxak… guk handitu, fotokopiatu eta koloretako kartoi mehetan inprimatu ditugu. Gero moztu eta plastifikatu ditugu.
- Gure dokumentuan doazen frogak LHko 3. mailako ikasleentzat pentsatuta dago, baina fitxa horiek editatuz, beste edozein mailarako egokitu daitezke. Egileek, LH eta DBHrako aurreikusten dute.
- Dokumentazioa PDF eta, editatu nahi dutenentzat, ODT formatuan jarri dugu.
3. mailako ikasleak gymkhana hau lantzen ari zirela, beste bideo baterako irudi batzuk grabatu zituzten eta handik beheko bideo hori egin dugu. Ez da gauza handiegirik ikusten, baina baliagarria izan daiteke ideia bat egiteko. Beste egun batean bideo bat grabatuko dugu jarduera hauen nondik norakoak hobeto islatuz.
Dokumentazioa
- Magnitudeen Gymkhana (PDF 776 Kb)
- Magnitudeen Gymkhana (ODT 2,2 Mb)
- Pentaminos fitxak (PDF 20 Kb)
- Pentaminos fitxak (ODT 12 Kb)
Dokumentazioa ikusteko, klikatu irudietan.
Beno, gaurkoz nahikoa izango da. Hurrenak, Google Maps-ekin zerikusia izango du. Ea noizko jartzen dudan.
EGUNERAKETA
Jarduerak 0.1 izeneko wiki bat zabaldu dut hemen argitaratutako jarduera guztiak biltzeko eta zuen ekarpenak jasotzeko. Wikia erabat irekita jarri dut zuek nahi duzuen guztia egin ahal izateko.
Desengainatuta nagoelako
Hilabete batzuetako lehorte baten ondoren, nagiak kendu eta berriro zer edo zer argitaratzen hastea pentsatu dut.
Hainbat eta hainbat izenburu pentsatzen aritu ondoren, desengainatuta nagoela jartzea erabaki dut. Zeinekin edo zerekin? Egia esan behar badut, gauza askorekin horrela sentitzen naiz, baina, bereziki, “2.0” etiketa edozer gauzari jartzen diotenekin eta balore guztia galdu duen etiketa berarekin. Bestalde, desengainatuta nago hezkuntza munduan, administraziotik hasita, benetako aldaketa bat emateari diogun beldurrarekin. Hor ere, “Hezkuntza 2.0” iritsi da. 2.0 etiketa, une honetan, errezetarik hoberena bihurtu da funtsezko ezer alda ez dadin.
Oso artikulu zorrotza prestatuta nuen, baina argitaratu aurretik, beste irakurketa bat egiterakoan, nire ezkortasuna besterik ez nuela adierazten ohartuta, ezabatzea eta beste ikuspegi bat ematea otu zait. Hemendik aurrera, saiatuko naiz nire kritikak beste esparruetan plazaratzen eta gune hau ekarpenak egiteko erabiltzen. Ez naiz sartuko web 2.0ko “mega-izar” eta “vedette”kin, ez naiz temati jarriko Twitter-ek dituen mugak eta desabantailaz hitz egiten, ez naiz mintzatuko mundu horren inguruan muntatuta dauden sarao eta txiringitoekin, ez naiz…
Beste ikuspegi bat ematea erabaki dut eta hitza beteko dut. Baina beste arantza txiki bat atera beharra daukat eta ezer esan gabe ezin gelditu. Irakaskuntzara aldaketa garaia iritsi da eta, beste esparruetan gertatzen den bezala, bere egoa elikatu besterik nahi ez duten “ebangelista” ugari leku guztietatik agertzen ari zaizkigu. Aspalditik edo behin ere gela bat zapaldu ez duten “sasi pedagogo”, IKT mundua mekanografiarekin nahasten duten “adituak”, sarean lan egitea arrantzaleen lanarekin identifikatzen dutenak, informazioaren trataera Google-en bilaketa aurreratuetara mugatzen dutenak… gure mundu honetara iritsi dira zer egin behar dugun eta nola egin behar dugun esatera. Hori bai, esaten dutena lortzeko, oraindik ez diet inongo proposamen zehatzik behien ere entzun.
Nire ikuspegia aldatu dudanez, arestian aipatutako guztiak ahaztu, alde batera utzi eta aurrera egiteko borondate irmoa erakutsi nahi dut. Horregatik, hemendik aurrera, nire iritziz, gure ikasleentzat interesgarriak izan daitezkeen proposamen didaktiko ezberdinak argitaratzen hasiko naiz. Jarduerak 0.1 izango dira. Hau da, aletxo txiki bat uzteko xedea duten jarduerak izango dira. Hor ez dituzue nik prestaturiko animazio zoragarriak edo testu liburuetan proposatzen dituzten ohiko jarduerak topatuko. Aitzitik, elkarlana, autonomia, konpromisoa… sustatu nahi duten jarduerak topatuko dituzue. Beti ere, IKT baliabideak modu eraikitzailean erabiliz.
Nik ez dut denborarik galduko jarduera horiekin jorratu daitezkeen konpetentziak zehazten. Nire asmoa oso xumea da eta proposamen irekiak luzatuko ditudanez, norberak ikusiko du zein motako konpetentziak jorratu nahi dituen. Jarduera proposamen guztiak CC lizentziapean joango dira eta erabat irekiak zuen ekarpenak jasotzeko, norberak bizi izan dituen esperientziak kontatzeko, zuzenketak egiteko… Bakar batentzat baliagarriak badira, helburua lortuta.
Bihar bertan, saiatuko naiz lehen proposamena argitaratzen. Ea zer ateratzen den.