urtarrila 2008 – IKTeroak

ZirIKTeroak ekimen berria martxan da

Ez da erraza IKT dinamizatzaileon lana. Gure ikastoletako IKTen inplementazioak suposatzen digun lanari ekin behar diogu, gure ohiko irakasle lanaz gain (hori gutxi balitz, tutorea izatea ere “tokatu” zaienak ezagutzen ditut). Eginkizun berri honetan, asko dira menperatu behar izaten ditugun arloak. Nagusiena, zalantzarik gabe, teknologia berrien inguruko ezagutza da. Nahiz eta arlo teknikoa ez izan gure ardura nagusiena, izugarrizko garrantzia dauka teknologia berrien identifikazio eta ezagutzari eskaintzen diogun denbora. Mota guztietako tramankuluak eta aplikazioak erabiltzera derrigortuta gaude eta honek, esparru honetan esperientzia gehiegi ez duen irakasle batentzat (hori baita gutako gehienon kasua), beti suposatzen du lan karga inportante bat.

Baina ez du soilik informatika kontuetan trebatu behar dinamizatzaile batek. Teknologia berrien presentzia gure curriculumetan errealitate bat izatea nahi badugu, gure burua busti beharreko beste hainbat arlo ere badira:

Ezinbestekoa dugu zuzendaritza taldearekin harreman estua izatea, gure ikastolan hartzen diren erabaki estrategikoetan IKTek ekar ditzaketen abantailak baloratu eta hauek aurrera eramateko planifikazioa gure ardura da.
Derrigorrezkoa dugu administrazioarekin komunikazio kanalak izatea. Ikastolako egoera ekonomikoaren inguruko datu orokorrak ezagutu eta, hauen arabera, inbertsio plan errealistak diseinatu eta adostea gure lana da ere. Zoritxarrez, IKT baliabideak ez dira merkeak; horregatik, proiektuetan oinarritutako diru iturri alternatiboak (hala diru-laguntza ofizialak nola beste hainbat esparruetakoak) lortzeko beharrezkoa den informazioa izateak ere badu bere garrantzia.
Irakaskuntza-aprendizaia prozesuen ildo nagusiak ulertu eta menperatu behar ditugu, izan ere, IKTak curriculumean arrakastaz txertatzeko lehenik eta behin prozesu hauek sakon ezagutu behar ditugu. Horrela, Unitate Didaktikoak sortu eta egokitze prozesuak, saio lektiboa eta ebaluazio prozesuen antolaketa eta garapena gure ikastolan nola gauzatzen den garbi izan behar dugu.
Aurreko guztia gure lankideekin elkarlanean burutu beharreko zerbait da. Harreman pertsonalak, sentsibilitate desberdinen aurrean dugun jarrera, komunikaziorako gaitasuna… ondo zaindu beharreko atalak dira. Nahiz eta kasu gehienetan atal honi behar duen garrantzia ez eman (agian konplikatuena delako ere), giza-baliabideen kudeaketa eta pertsonalaren asebetetzearen inguruan behar bezala jokatzen ikasi behar dugu.

Ikasketak amaitu eta irakasle lanari ekiten diogunean, aurrekoak bezalako eginkizunak noizbait gure ardura izango direla ez zaigu burutik ere pasatzen. Bizitzan zehar jaso dugun formazioa, irakasle lana arrakastaz burutzeko nahikoa izaten dela pentsatzen dugu maiz. Baina gutxien espero dugunean, horrelako ardura bati heltzeko proposamena heltzen zaigu. Eta honen aurrean, hauxe izaten da gure lehenengo kezka; nola demontre egiten diot nik aurre gainera datorkidan guztiari? Modu batera edo bestera gure gain hartzen dugun lehenengo erabakia hauxe izaten da: nire eginkizunak aurrera ateratzeko ondo prestatuta egotea derrigorrezkoa da. Prestaketa hau kanpotik etorri daitekeen arren, denborarekin segituan konturatzen gara etengabeko autoformazioa dela guztiaren muina. Eta horrelaxe, prestakuntza ikastaroetara joanez, tailerretan parte hartuz, web 2.0 tresna berriak erabiliz, ondokoarengana laguntza eske joanez… eguneroko lanari modu apal eta eraginkorrenean erantzuten ahalegintzen gara.

Urte batzuk pasa dira eginkizun honetan hasi nintzenetik. Bitarte honetan ikastola ezberdinetako IKT dinamizatzaile asko ezagutu ditut. Batzuk lan honetan urte mordoxka egindakoak ziren ni hasi nintzenerako; beste taldetxo bat elkarrekin hasi ginen 2001. urte inguruan; beste batzuk, azken urte honetan hasi dira dinamizatzaile lanetan. Denok hartu dugu gure gain aurrean aipatutakoak eta denok dakigu zenbat estimatzen den, arazoen aurrean topatzen garenean, ondokoaren laguntza izatea. Elkarlana gure lanbidean dagoen balore garrantzitsuenetako bat dela oso garbi daukagu guztiok.

Halere, elkarlan hori gauzatzerakoan zerbaitetan ez dugu asmatu: gogo falta, bitartekoen falta, antolatzeko zailtasunak… ez dakit zer izan den baina kontua da, bitarte honetan, denon artean bildu dugun jakituria hori guztiengana zabaltzeko orduan kale egin dugula. Honen inguruan, duela aste batzuk, dinamizatzaile talde bat elkartu ginen eta gauzak beste modu batera egin zitezkeela pentsatu genuen. Auzolanean aritu garen egun hauetako esperientzia oso emankorra izan da, oso esperientzia polita bizi izan dugu. Denok denongandik ikastea errealitate bat izan daitekeela egiaztatu dugu: denok dugu zerbait besteoi eskaintzeko modukoa eta, bide batez, denok daukagu zerbait besteengandik ikasteko. Eta hori guztia, baliabide sinpleak erabiliz bermatu daitekeela ikusi dugu.

Esperientzia honen ondoren, gure esperientzia beste kide guztiei zabaltzea erabaki genuen. Horixe da pasa den asteazkenean egin genuena. Gure proposamenean hiru elkarlanerako foro ezberdin proposatzen genituen:

Foro presentzialak, alegia, gertutik bizi ditugun arazoen inguruan hitz egin, eztabaidatu eta erabakiak hartzeko bilerak izango lirateke.
Foro praktikoak, ikastola ezberdinen arteko praktika honen trukaketa modura. Jarduera hauek tailer modura aurkeztuko dira, alegia, irakasleok bertan aurkeztutakoa praktikatzeko aukera izango dugu
Foro birtualak. Gure arteko komunikazioa eta informazio trukaketa modu sinple eta eraginkorrean izatea ahalbidetuko duten aplikazioak erabiltzeko proposamena luzatu genien taldekideei.

Azken atalari dagokionez web aplikazio sinple eta erabilerrazak erabiltzea pentsatu dugu. Komunikazio tresna nagusi gisa Google Groups-en posta zerrenda bat sortu dugu. Eduki biltegi bezala wiki bat sortu dugu eta ezagutza partekatzeko tresna bezala ZirIKTeroak izeneko ataria jarri dugu abian. Azken hau Ning plataforman oinarrituta dago eta, Facebook-en antzera, bere oinarria sare sozialen filosofian datza. Une honetan, antzeko aplikazio ugari daude sarean; hauetako batzuekin frogak egin ondoren, Ning izan da gehien gustatu zaiguna. bere ezaugarri nagusienak hauek dira:

Tresna sinplea eta erabilterraza da
Partaide bakoitzeko orri pertsonal bat eskaintzen du (bloga izanik orri honen muina)
Atari nagusia blog pertsonal guztien agregatzaile modura funtzionatzen du
Galdera-erantzunetarako foroa du
Lan-taldeak definitzeko aukera sinplea ematen du
Mota guztietako fitxategiak igotzeko eta partekatzeko aukera ematen du.
Modu errazean euskaratu daiteke. Oraindik atari osoa euskaraz egotea lortu ez badugu ere, euskaratze prozesua bide onetik doa.

Ataria publikoa izan behar duela pentsatu dugu. Arrazoia bikotza da: alde batetik, gure ekarpenak besteentzat baliagarriak izan daitezkeela pentsatzen dugu, gu bezala euren eskoletan IKTekin lan egiten duten askorentzat. Eurentzat ere baliagarria bada, askoz hobe. Bestetik, dagoeneko garai badelako gurearen berri interneten ere zabaltzeko. Iritzi asko irakurri ditut sarean zehar ikastolok software librearekiko aurkezten dugun jarrerarekiko, adibidez. Hauetako askok ez dute benetan islatzen ikastoletan bizi duguna. Horrelako atari batek zertan ari garen, zeintzuk diren gure lehentasunak, gure kezkak, gure baloreak… azaltzeko balioko du, benetan ikastolon errealitatea islatzeko tresna garrantzitsua izango dela zalantzarik ez daukagu.

Ea honen bitartez ingurukoak zirikatzea lortzen dugun. Hori bakarrik lortzen badugu, ekimen honek merezi izango du.

Nola igo pdf dokumentuak Google Docsera

Google Docs erabiltzen dugunok faltan botatzen dugun aukeretako bat pdf dokumentuak bertara inportatzeko aukera izatea da. Inportatu daitezkeen dokumentuen formatuak ugariak badira ere (txt, doc, rtf, odt eta sxw), ezinezkoa da oraindik pdf dokumentuak igotzea. Horrelakoak egin behar izaten direnean, imajinazio eta pazientzia piska bat behar izaten da. Alegia, pdf barneko testua hautatu, kopiatu, beste dokumentu formatu batera pasa eta gero igotzea izaten da burutu beharreko prozesua. Testu zati txikiak badira, tira!, lan piska bat egin behar izaten da baina ez da hainbesterako izaten. Kopiatu nahi den dokumentua luzea denean ordea edota kopiak sahiesteko segurtasun klabearekin gordeta badago (pdf hauek testua hautatu ondoren kopiatzeko aukera desgaituta izaten dute), testua jaso eta beste formatuetan gordetzea ezinezkoa izaten da. Horrela, Google Docsera igo eta gure harremanekin konpartitzeko aukera ezinezkoa bihurtzen da.

Hau guztia, oso modu sinplean burutu daiteke PDFTextOnline doahineko web aplikazioa erabiliz. Aplikazio honek testu formatura bihurtzen du edozein pdf fitxategi, kopiaren aurka babestuta baldin badago ere. Aplikazio abiatzeko, lehenik pribatutasunarekin loturiko arauak onartu beharko ditugu. Jarraian, arakatzailera joan eta igo nahi dugun pdf dokumentua hautatu beharko dugu. Laster batean izango dugu testu osoa gure ekipoko pantailan. Testu osoa ekipora jaisteko “Save All Text” botoia sakatu beharko dugu eta segidan zip fitxategi bat jasoko dugun gure ekipoan. Barruan txt fitxategia izango dugu, jatorrizko pdf-ak zuen testu guztiarekin. Dokumentu osoa jaso beharrean, zati batzuk besterik jaso nahi ez baditugu, aplikaziotik bertatik kopiatu ahal izango ditugu.

Une honetan, prest daukagu txt fitxategia Google Docs-era igotzeko. Prozesu hau ohiko bidetik egin dezakegu (”Uploads” izeneko botoia sakatuz) edota Documents List Uploader aplikazio txikia erabiliz. Tresna hau baliagarria da oso, dokumentu bat baino gehiago igo nahi dugunean. Aplikazioa gure ekipora jaitsi beharko dugu (zoritxarrez Windows-erako bertsioa bakarrik dago eskuragarri) eta bertan instalatu ondoren (beharrezkoa da aurretik Microsoft .Net Framework 2.0 instalatuta edukitzea), leihotxo bat irekiko zaigu gure Google Docs-eko erabiltzaile izen eta pasahitza eskatuz. Datu hauek txertatu ondoren, gure kontuan ditugun dokumentu guztiak ikuis ahal izango ditugu. Fitxategiak igotzeko aukera bikoitza izango dugu: dokumentuak aurrean aipatutako leihora arrastatuz eramatea izango da aukeretako bat edota igo nahi dugun dokumentuaren gainean eskuineko botoiarekin klik eginez eginez, “Send to Google Docs” aukera esleitzea.

Bi tresna hauek elkarrekin erabiliz, gaur goizean bost minutu besterik ez ditut behar izan, 50 orritik gora eta kopiarekiko babesa zuen dokumentu bat testu modura pasa, Google Docs-era igo eta nire lankideekin partekatzeko. Bikaina!

Euskal aditz laguntzailea lantzeko ariketa sorta

Euskaljakintzakook aditza errepasatzeari ekin diogu bigarren ebaluazio honetan. Gauzak horrela, gure Dale konoaren filosofiari jarraiki, errepaso ariketak guk geuk sortu ditugu. Eta geureari jarraituz, sarean jarri ditugu erabili nahi dituen ororentzat.

Ariketak

Ikasleek bikoteka egin dute lan, bikote bakoitzak bi ariketa mota sortuz:

Zehatzak (aditz-mota, aldi eta modu jakin bat lantzeko balio dutenak)
Orokorrak (edozein aditz-mota, aldi, modu, pertsona eta numero lantzeko baliagarriak direnak).

Gune berria

Ariketa horiek guztiak Euskal aditz laguntzailea deritzon gune berri batean kokatu ditugu.

Gune horretan, ariketekin batera, beste baliabide batzuk topatu ahal izango dituzu:

Taulak:

Sor dakizkigukeen zalantzak argitze aldera, aditz-taula guztiak ipini ditugu kontsultagai. Goiko barran, dagokion moduan (indikatiboa, baldintza, ahalera, subjuntiboa eta agintera) klik eginez, topatuko dituzu.

Horietaz gain ondorengo taulak ere aurki ditzakezu:

Aditz laguntzailea eskematikoki (pdf)
Aditz guztiak (trinkoak eta perifrastikoak)

Teoria:

Aditzari buruzko oinarrizko informazioa ipini dugu aurreko guztiari laguntzeko.

Gaurtik aurrera, gune berria osorik euskaljakintzako kontsultategian izango duzu eskura eta ariketen orria, berriz, euskaljakintzako ariketen atalean (biak eskuineko zutabean). Lagungarri gertatuko zaizuelakoan…

Konpetentzietan oinarritutako curriculuma

Zalantzarik ez dago hezkuntza arloan gabiltzanontzat eta orohar heziketaren inguruko kezka eta jakin-mina duten guztientzat, zer esana ematen hasi den gaia dela konpetentziena. Oraindik hastapenak besterik ez direla esango nuke; izan ere, ibilbide luzea izango duen gaia izanik, garbi dago hasi besterik ez garela egin izenburu horren barnean zer nolako baieztapenak eta planteamenduak dauden barneratzeko.

Gure kasuan, beste lankide batzuekin batera, aukera izan dugu Ikastolen Elkarteak antolatutako atariko saioetara joateko eta gai garrantzitsu honen aurrean poliki-poliki gauzak ulertzen hasteko. Saio hauek baliagarriak izan dira eta esango genuke orain, konpetentzien inguruko erreferentziak ezagunago egiten zaizkigula.

Lau saio izan dira Xabier Garagorriren gidaritzapean. Esan, Maria Galdeanok ebaluazioari buruz bere ekarpena egin zuela eta Manu Aurrekoetxeak prestakuntzari buruz. Beraz, hemen aipatuko ditudan kontzeptu eta planteamendu gehienak bertan jasotakoak direla esan behar dizuet hasiera-hasieratik.

Hasteko, uste dut komeni dela hitz klabea izango denari buruzko argibide batzuk ematea. Alegia, konpetentzia hitzaren esanahia argitzea. Zein dira konpetentzien ezaugarriak? Eta esan beharra dago ez dela beti esanahi bera erabiltzen kontestu guztietan. Adibidez, mediku konpetentea, irakasle konpetentea, entzun izan dugu behin baino gehiagotan. Esan nahiko luke lana ondo egiten dutela. Kiroletan, berriz, konpetentzia hitza, ia beti, lehiari lotua agertzen zaigu. Lan munduan, ordea, konpetentzia definitzerakoan, ondorengoa ulertzen da: pertsonak, egoera baten aurrean, duen gaitasuna bere ahalmenak kudeatzeko. Gure esparruan, heziketan, alegia, konpetentea izatea, gauzak ondo egiten dakienarekin lotzen dugu.

ikasgelan Konpetentzia terminoaren definizioa zertxobait gehiago zehazte aldera, agian baliagarria izan liteke, heziketa arloan, ikuspegi sozioeraikitzailea duten autoreen erreferentziak kontuan izatea. Autore hauen ustez, konpetentzia definitzerakoan ondorengo konstanteak hartu behar dira kontuan. Alde batetik, beharrezkoa da baliabide multzo bat izatea; bestetik, pertsonak modu orokor eta integratuan (aipatu baliabideak) erabiltzea. Azkenik, egoera baten aurrean modu eraginkorrean aktuatzea. Zer esan nahi dugu baliabide multzoari buruz? Gutxi gorabehera, LOGSEk ikas arloetan aipatzen dituen kontzeptuak, gertaerak, printzipioak, prozedurak, jarrerak, materialak, denbora…izango lirateke.

Konpetentzia hitzaren esanahia apur bat zabaldu ondoren, komeniko da bere justifikazioa azaltzea. Zergatik aipatzen zaigu orain konpetentzien garrantzia eta beharra? Hezkuntza munduan, azkenaldian egin diren ikerketa eta gogoeta gehinetan agertzen da , hezkuntza formala oso akademikoa dela edo izan dela, ez dituela gazteak behar bezala prestatzen subjektu gisa, herritar gisa, ezta lan munduan dituzten erronkei aurre egiteko ere. Bestalde, ikaste prozesuak bizitza osoa irauten duela ez dugu behar bezala barneratzen.

Konpetentzietan oinarritutako curriculumak ohiko curriculum akademikoaren ordezkoa izan nahi du. “jakite”aren logikatik “egiten eta erabiltzen” aren logikara igaro nahi da. Adibide txiki batekin esateko, garrantzitsua ez dela biderketak eta zatiketak jakitea, baizik eta bizitzako egoera baten aurrean, biderketa eta zatiketak erabiliz, aurrean duen arazo edo egoera bat gainditzea. Onartu beharra daukagu ahalegin izugarria egin dugula ikasleek konzeptuak, ezagutzak barnera ditzaten, gehiago esango nuke, memoriz ikas ditzaten. Zalantza, bigarren zatian sortzen da. Zertarako ziren kontzeptu eta ezagutza horiek? Ikasleak bizitzaren aurrean dituzten arazo eta zailtasunak gainditzeko? Edo azterketa gainditzeko?

Gaur egun egiten den planteamendu berrian, ezagutzatik konpetentzietara pasatzea nahi da eta, gure ustez, salto handia dago horretan. Ikasle konpetenteak, pertsona konpetenteak, ekiteko gai direnak dira. Hori izan behar du hezitzaileon ardura nagusia.

Konpetentziak gora eta konpetentziak behera, baina zeintzuk dira edo izan behar dute eskuratu beharreko Oinarrizko Konpetentziak? Modu orokorrean, erantzutea erraza da: bizitzarako garrantzitsuak direnak. Baieztapen hori eginik, esan behar da oinarrizko konpetentziak metadisziplinarrak direla eta derrigorrez txertatu behar direla ikas arloetan. Alegia, oinarrizko konpetentzia bat “ikasten eta pentsatzen ikastea” baldin bada. Konpetentzia horren lanketa ez dela arlo zehatz batean bakarrik txertatu behar, derrigorrezkoa dela konpetentzia horren lanketa ikas arlo ezberdinetan txertatuta izatea baizik .

Konpetentzien inguruko hainbat azterketa eta zehaztapen egin dira dagoeneko, poliki-poliki gero eta gehiago ezagutuko ditugunak. Batzuk gertuagokoak egiten zaizkigu; adibidez, Ikastolak zehazten ari diren Euskal Curriculuma ikuspegi horretatik ari da osatzen. Komeni da beste erreferentzia batzuk ere aipatzea. Hasteko, azken aldian hainbat aldiz entzun dugun PISA ebaluazioa, OCDE erakundeak bultzatzen duena. PISA ebaluazio (DeSeCo) (Definición y Selección de Competencias) planteamenduan oinarritzen da eta PISAn agertzen diren frogak ikuspegi hauxe dakarte.

Beste saiakera garrantzitsu bat hezkuntza arloan Tuning proiektua da. Unibertsitate mailan landu beharreko konpetentziak zeintzuk diren zehazten dituena. Zehatz-mehatz agertzen dira unibertsitate ezberdinetako ikasleek bereganatu behar dituzten 30 konpetentzia generikoak.

Eta gure jarrera honen aurrean?

Berriro ere sumatzen dugu aldaketa datorrela, aurrez ere ikusi ditugu hainbat aldaketa Hezkuntza Sisteman eta jarrera bat izan daiteke: “Hau ere pasako duk modatik, nik ez zeukat asko aldatu beharrik”. Edo, beste jarrera bat izan liteke, gutxienez kezka eta planteamendu berriaren nondik norakoak ezagutzeko jakin-mina izatea.

Gizartean ikusi edo sumatzen diren gabezien eta arazoen aurrean, askotan aipatzen dira gauzak gaizki egiten direla/ditugula hezkuntza arloan, beste hutsunerik ez balego bezala. Nik pesimismorik ez dut nahi gai honen aurrean. Gaur egun egiten dena ez dut uste “zakarrontzira bota” eta iraultza bat egin behar denik. Hezitzaileok jakin behar dugu gauza asko egiten ditugula baliagarriak direnak. Horiek kontuan izanik, gure jarrerak irekia izan behar du eta prest egon behar dugu egoera berrietara egokitzeko. Baina kontuz, espektatibak ondo neurtuz eta frustraziorik sortu gabe. Beraz, jarrera irekia eta jakin-mina baldin badugu, uste dut gai izango garela hurrengo pausoak emateko, besteak beste, prestakuntza egoki bat.