informazioa – IKTeroak

PLEaren iruzurra

Aspalditik neukan gogoa aurreko ikasturtearen hasieran (2011ko azaroa zen) bizi izandako esperientzia pertsonal baten inguruan idazteko. Azaroaren 30ean konkretuki Amaia nire lankidea eta biok Tabakalerak antolatutako Jolasean jardunaldietan izan ginen, Txipik gonbidatuta , “Jokoa ikasteko eta hezteko plataforma gisa” izeneko tailer edo topaketan.

Tailerra bi zatitan banatuta egon zen. Goizeko partean Susanna Tesconi eta Cornelláko Citilab-eko Laia Sanchez eta Victor Casadoren aurkezpenak izan genituen. Oso atseginak biak, ezagutzen ez nituen proiektu bi aurkeztu zizkiguten, zein baino zein interesgarriagoa.

Bazkalostean, bigarren zatiari ekin genion. Geratzen ginenak lau taldetan banatu ginen. Ez ditut orain gogoan prestatu ziren lau guneetako bakoitzean hizpide genituen gaiak: batean, oker ez banago, tailerreko partaideen sarea mantendu eta zabaltzeko zer egin behar genuen eztabaidatu genuen. Besteetan jokoa eskoletako eguneroko jardunean nola uztartu edo antzeko kontutaz aritu ginen. Lan dinamika ideia-jasa jarduera batean oinarritzen zen, non talde bakoitzak lau gune ezberdinetatik errotatzen zuen banan-bana, aurrekoek egindako ekarpenen gainean berriak egin zitzaten. Ekarpen guztiak poster handietan jaso ziren eta amaieran, talde bakoitzeko moderatzaileek euren jasotako ekarpenen aurkezpen orokor bat egin zuten. Eztabaida partaide guztietara zabaldu zen eta, hantxe aritu ginen, eskolaren etorkizunaz gure iritziak ematen.

Arratsaldeko saioa amaitu baino lehen bueltatu behar izan nintzen etxera. Kotxean nentorrela, egunean zehar agertutakoaz, esandakoaz eta entzundakoaz pentsatzen aritu nintzen. Goizeko saioarekin oso gustura geratu nintzen bezala (pertsonalki oso aberasgarria izan zen) arratsaldekoa eskasagoa iruditu zitzaidan. Txipik eta bere lagunek diseinatu zituzten dinamikak oso erakargarri eta parte-hartzaileak izan ziren. Prozesua baino gehiago bota genituen iritziak eta mahai gainean ipini ziren arazo eta proposamenak iruditu zitzaizkidan eskasak. Mamia gutxi jaso nuen saio hartatik.

Nire taldean, adibidez, bi kide kenduta, beste guztiok ekarpen berdintsuak egin genituen (ni neu barne). Entzun eta ikusi nuenarengatik, esango nuke, bi kide horiek ez zirela sarean informazioa kudeatzen denbora gehiegi pasatzen duten horietakoak. Batek, batez ere, bere praktika errealean oinarritutako ekarpenak bota zituen, herri txiki batean, bertako umeekin egiten zituen praktiketatik jasotako esperientzia ipini zuen mahai gainean. Beste guztiok bitartean bata bestearen atzetik botatzen genituen sarean, han-hemenka entzundako esaldi eta koletilla berdinak. Guztioi betetzen zitzaigun ahoa saretik jasotako hezkuntzari lotutako ideia txatximodernoekin (garbi gera zedin “a la última” genbiltzala guztiok). Azpitalde guztiak elkartu eta talde handian eztabaidatzen hasi ginenean, sentsazio hori areagotu egin zen; talde guztietatik atera ziren “educación expandida”, “motivación intrinseca”, PLE, “aprendizaje informal” eta antzeko perlak, kasu askotan eztabaidaren benetako mamia alde batera utziz.

Etxera bueltan konturatu nintzen bertan entzundakoa sarean egunero irakurtzen nuenaren (eta oraindik dudanaren) oihartzuna besterik ez zela. Iruditu zitzaidan ekarpen gehienak distantziatik egindakoak zirela, esandakoak benetan zer esanahi edo suposatzen zuten garbi ulertu gabe. Gaiaren benetako mamiari heldu ordez saretik jasotako “ikaskuntzak” besteen aurrean botatzen ibili ginen. Eta bitartean umeekin benetako esperientziak bizi izandakoak (nire taldeko kide hori bezala) azkenean ixilik geratu ziren euren jardunean jasotako “benetako ikaskuntza” han entzuten zituzten hitz potolo horien aurrean “gutxi” izango balitz bezala.

Handik aste batzuetara CanalCita-ren webgunean zintzilikatutako Manel Rives-en azpiko bideoa ikusi nuen:

Bideoaren jatorrizko webgunean agertzen diren iruzkinak eta Twitter-en bideoari buruzko hainbat iritzi irakurri nituenean, nahiko harrituta geratu nintzen. Izan ere, hainbatentzat ekarpen sakon eta aberasgarriak zirenak, niretzat behin eta berriro entzundako koletillen eta komentario orokorren zerrenda amaigabea besterik ez zen (mugikorren edo testu liburuen inguruan botatakoak, adibidez). Beste batzuetan deigarria iruditu zitzaidan, galdetzen zaionetik zeinen urrun joaten den erantzunetan, galdetutakoarekin zerikusirik gordetzen ez duten erantzunak ematen. Sentsazioa ematen du, erantzunean baino gehiago, bere jakituria zeinen zabala den adierazten kezkatuago dagoela. Donostian bezala, hemen ere “ezagutza artifiziala” sumatzen da iritzietan, esperientzia propio batetik jasotako ezagutza baten informazioa baino.

Bideoa azken urteotan areagotzen joan den joera baten adibide bat besterik ez da. Urteak dira, antzeko bideoak jarraitzen ditudala sarean, batzuetan zuzenean eta gehienetan streaming bitartez entzun eta ikusten ditudala hainbat hitzaldi eta tertulia. Eta hauetan guztietan, Donostiako tailerrean nahiz goiko bideoan jasotako sentsazioak, geroz eta arruntagoak izaten ari dira. Hizlari eta ponente askoren disertazioak han han-hemenka bildutako informazio pilulen errepikapen egituratu soilak dira, erabat aseptikoak, estandarrak, inongo ekarpen pertsonalik gabekoa. Agerian uzten dute inongo esperientzia pertsonalik gabeko ikaskuntza baten aurkezpena egiten ari direla eta sentsazio hori areagotzen da, hainbat galderei ematen dizkieten erantzunak entzuterakoan. Benetan dakitenaz ari dira edota gai jakin baten inguruan, sarean egindako entresaka baten ondorioz pilatutako informazio estandar bat errepikatzen ari dira?

Eta zer harreman gordetzen du honek guztiak izenburuarekin?

Bada lehenengoa, internet gaur egun antolatuta dagoen moduan, blogen jaitsiera eta sare sozialen eztandaren ondoren, ideia desberdinen, iritzi dibergenteen, ekarpen berrien kopurua jaitsi egin da eta gailentzen diren kontzeptu/ideia/proposamen/eredu berri gutxi horiek di-da batean barreiatzen direla gure informazio kanal eta konexioetan zehar (hainbestetan entzun dugun PLE horretan zehar). Sare horietan sortzaile kopuruak behera egin du eta konektore edo informazio bideratzaile kopuruak, berriz, gora. Honi “sei graduko tarte edo banaketaren” teoria gehitzen badiogu (Twitter-en badirudi tarte hori oraindik laburragoa dela), esan daiteke jakintza arlo jakin baten inguruan dabiltzan internauta gehienen PLEetatik hedatzen den informazioa nahiko antzekoa dela. Esperimentu polita izan liteke, adibidez, irakasle talde baten PLEak solapatzea. Ez dauzkat ebidentzia zientifikorik noski, baina intuizioak esaten dit ez liratekeela izango hasieran pentsa genezakeena bezain “pertsonalak”. Izan ere, nodoak eta kanalak desberdinak izanda ere, hauetatik garraiatzen den informazioa, modu batean edo bestean, lehenago edo beranduago, guztiongana modu beretsuan heltzen da. Bideak eta bitartekoak pertsonalak izanda ere, mamia guztiok berdina jasotzen dugu. Donostiako tailerrean egon ginenetatik uste dut Txipi dela nire PLEaren barnean dagoen bakarra eta, hala guztiz ere, han entzundako diskurtsoa erabat ezaguna eta errepikakorra egin zitzaidan. Horrek zer pentsatu handia ematen dit zenbateraino den nire PLE hori benetan “Personal”. Eta bigarren kezka bat ere eragiten dit, alegia, zenbateko balorea duen ezagutza horrek, azken finean, nire inguruko guztiek ezagutza bera partekatzen badute. Hauxe izan zen niretzat arrazoi nagusia, Donostiako talde dinamika haietatik ezagutza eta ideia berriak ez ateratzearen arrazoi nagusiena. Eta horrelako zerbaiti buruz hitz egiten du Mariano Fernandez Enguitak Tribuna Edu21 jardunaldietan emandako hitzaldian. Azpian ipintzen dizuet kontu honi buruz hitz egiten dueneko zatitxoa (interesgarria bukaeran dioena, informazio eta ezagutzaren gizartean azken honek duen baloreari buruz):

Eta bigarrena hauxe da. Ikastea, komunikazio sare bat atondu eta kudeatzea, informazio kanalak ireki eta mantentzea baino askoz gehiago da. Irakurtzen, entzuten edo ikusten soilik ez da ikasten. Eta bitxia da. Izan ere, gure PLE ospetsu horietatik behin edo behin guztiok jaso izan dugu informazio pilula ospetsu horietako bat esanez “egiten ikasten dela”. Nork ez du Roger Schank-en bideo ospetsu hau ikusi, adibidez?

Bideo hau zabaldu zen garaian leku guztietan aipatzen genuen ikasleek testu-liburuak irakurtzen edo, guri begira ditugula, esaten dieguna entzuten soilik ez dutela ikasten, benetako ikaskuntza akziora zuzendutako ezagutzaren aplikazioarekin bakarrik lortzen dela. Ez al dira horiek ikaskuntza konstruktibistaren oinarria, irakasleok hain sutsuki defendatzen duguna? Eta? Irakasleok desberdin ikasten al dugu ba? Guk ikasteko nahikoa daukagu PLE bat martxan jartzea? Honen eskutik jasotzen ditugun inputak kudeatuz (jaso, analizatu, gorde, antolatu eta partekatu) nahikoa daukagu “ikasteko”?

Duela ia bi urte edo, nire gela barruko praktika goitik behera aldatzea erabaki nuen; PBLa (eta orohar, bestelako metodologia aktiboak) ezagutu eta martxan jartzea erabaki nuen. Banekien denbora bat beharko nuela PBLaren inguruko informazioa metatzen joateko, oinarrizko ezagutza batzuk biltzen joateko. Horrela informazio sarea behar berrietara moldatu nuen. Bitarte honetan informazio asko prozesatu eta gorde dut. Horrela, duela hilabete batzuk norbaitek eskatuko balit hitzalditxo bat emateko, edo bideo bat grabatzeko PBLaren inguruan dakidana azalduz, ziurrenik ez nuke arazorik izango jasotako informazio pilula horiek modu txukun batean antolatu eta lorito bat bezala, hauei buruz irakurritakoak jendearen edo kamera baten aurrean errepikatzeko. Denbora pixka bat izanda gainera, biltzen joan naizen grafiko, taula, argazki eta esaldi txundigarri horietako batzuekin, aurkezpen txukun bat moldatzeko gai izango nintzela ere uste dut. Eta lotsarik emango ez balit pentsatzea jendeari hitz egin behar diodala sekulan praktikan jarri ez dudan zerbaiti buruz, uste dut boleto asko izango nituela PBLan aditu bat bezala geratzeko audientziaren aurrean, noski baietz. Eta gauza bera PBL izan edo PLE, MOOC, VLE, Flipped Classroom edo beste edozein eduki guay horietako bat izan (ikaskuntza motak, adibidez; ridikulua iruditzen zait zenbat txorrada zabaltzen diren sarean zehar, bakar-bakarrik sasi-erudito batzuren protagonismoaren mesedean). Edozein kasuan, nik jakingo nuen ez nintzatekeela arituko ikasi dudana transmititzen, handik eta hemendik irakurri eta ezagutu dudana errepikatzen baizik.

Orain, nire ikasleekin PBL metodologia praktikatzen urtebete igaro ondoren, badakit benetan ikasten ari naizela. Orain dakit jasotako informaziotik zer den niretzat benetan baliagarria eta zer, zer ari naizen ondo egiten eta zer gaizki, zeintzuk diren ikusten ditudan zailtasunak eta nola eman konponbide egoki bat hauei guztiei. Eta ikaskuntza prozesuak hasi besterik egin ez badu ere, nahikoa daukat bereizteko nork “dakien” zer den PBLa eta nork ez. Azken hauek identifikatzeko nahikoa litzateke praktikatik jasotako hainbat ikaskuntzen inguruan galdera pare bat egitea. Galderari izkin egin eta erantzuna bere eremura eramaten badu, sasi-espezialista bat daukagu aurrean.

Horregatik diot PLEaren definizoan agertzen den “Learning” horrekin ez nagoela ados, ez behintzat azken bi urtetan planteatu den modura. Nire ustez informazio eta komunikazio sarea soilik dena (bere nodo eta kanalekin) ezin da ikaskuntza ingurune batekin nahastu.

Amaitzeko asko kezkatzen nau ikusteak zeinen kriterio gutxi daukagun oraindik, sarean gure denboraren zati handi bat egiten dugunok, jasotzen dugun informazioaren egokitasuna, baliagarritasuna eta eskaintzen duen balio erantsia baloratzerakoan. Nire buruari behin eta berriro esaten diot ea nola den posible irakurle/entzule askok ez konturatzea hainbat hizlarien/idazleen eskutik jasotzen duten informazio asko eta asko, hauek iturri desberdinetatik jasotako informazioaren refrito bat besterik ez dela konturatzeko. Uler dezaket jende asko egotea oraindik euren informazio sarea garatu gabe (hortxe dago XXI. mendeko eten digitalaren lehen arriskua). Baina ulergaitza egiten zait saltsa honetan sartuta dabiltzanen txalo eta laudorioak ikustea mila bider esandako kontuak behin eta berriro entzuterakoan. Telezaborrarekin edo sasikazetaritzarekin kritikoak izaten ikasi badugu, zer dela eta da hain eskasa pentsamendu dibergente eta kritikoa sarean?

Pentsamedu kritikoa

Batxilergoko irakaslea izanik, urtero esan behar izaten diet agur ikastolako ibilbidea amaitu duen ikasle promozio bati. Urtero pentsamendu berdina izaten dut: etorkizunerako ondo prestatuta irtengo ote dira? Lehen ikasleak zakuan gordeta zeramatzan edukiak aurrerantzean behar bezala moldatzeko nahikoak izango ote ziren galdetzen nion nire buruari. Duela urte batzuetatik hona beste gauza batzuk kezkatzen naute gehiago.

Gure Hezkuntza Proiektuaren 1.3 atalean zera esaten dugu:

Ikasle erantzule eta arduratsuak izan daitezen arduratzen da ikastola.

Eta zinez horretan ahalegintzen garela baina bada zerbait erabat ondo egiten ez duguna, edo hala iruditzen zait niri behintzat. Badakit goiko notatxoan agertzen den helburu hori ezin dela utzi bakarrik ikastolaren esku, familak eta gizarteak zer esan handia daukala horretan ere. Baina, gure ikasleek ikastolan 30 ordu baino gehiago egin ondoren, itxuarena egitea izango litzateke gai hortan gure erantzukizuna onartuko ez bagenu.

Arazo global honen atzean badago bereziki puntu bat kezkatuta naukana, izenburuan idatzita datorrena, hain zuzen ere. Uste dut ez diogula gai horri behar bezala heltzen. Ikastolako eremuan ikasleek jasotzen duten informazioa oso bideratuta dator: ikastolako lau pareten barruan ikasleek kontsumituko duten informazioa “latan” sartuta dago eta “jan” ere irakaslearen goilaratik jaten dute. Tira, errealitate hori ez da bakarrik gurea, nik neuk ere horrela “jaten” nuen herriko institutura joan nintzenean eta garbi dago, hezkuntza eredua horrelakoa izan dela aspalditik. Gure ikastolan internetera irtetzea librea da, ez daukagu iragazirik jarrita, ez daukagu debekatutako webgunerik ezarrita. Nohizbehinka, ikasleak kanpora irten nahi izaten dute, ikastolako lau pareten artetik mundu birtual askera eta hortxe ibiltzen gara, irakasle eta zaintzaileak non eta zertan dabiltzan jarraitzen eta, beharrezkoa denean, gure hezitzaile lana aurrera eramaten. Baina, egia esan, orain arte behintzat, nahiko gauza anekdotikoa izaten da.

Baina ikastolako ateetatik ikasleak atera bezain pronto, egoera zeharo aldatzen da. Ez dut denbora gehiegi behar izaten bazkaldu edo etxekolanak egin eta ordenagailua pizteko. Eta hortxe ditugu bederatzi, hamar… urtetik gorako ikasleak interneteko maremagnumean murgilduta, etengabeko informazio uholde baten aurrean, batzuetan bakarrik, gehienetan ondoan eserita dauden beste lagunekin, ia beti pantailaren beste aldean dituzten lagun birtualekin. Gurasook badakigu zer gai diren gure haurrak informaziora heltzeko, harrotu egiten gara askotan aurkitzeko gai ez garen gauza asko gure seme-alabek aurkitzen dutenean. Lagunen arteko informazio fluxua etengabekoa izaten da; honek hari YouTuben aurkitu duen azkeneko bideoa, hark honi ikastolako ikasle bati egindako iseka jasotzen duen argazkia.

Nola interpretatzen du hamar urteko haur batek sarean aurkitutako bideo pornografiko bat? Zer ulertzen du, zer imajinatzen du?
Nola interpretatzen du hamabi urteko ume batek sare-sozial bat? Nola jokatzen du bertan jasotzen dituen informazio eta hauek sortzen dioten estimuluen aurrean? Nola ulertzen du lagun kontzeptua sareetan? Zer imajinatzen du sareko timeline-a etengabe korritzen iksuetn duenean?
Nola interpretatzen dute nire hamazazpi urteko ikasleek Sinde legea eta honek euren bizitza digitalean duen eragina? Zer ulertzen dute pirateriari buruz? Zer imajinatzen dute dela kanona? Inporta al zaie?

Eta nola interpretatzen dugu irakasleok hori guztia? Zer ulertzen dugu hori ikusten dugunean? Nola jokatzen dugu honen aurrean?

Ikastola ezin da egon ikasleak ikastetxetik kanpo bizi duen errealitate horri bizkarra ematen, hori garbi dago. Baina, tamalez, akziora bakarrik pasatzen gara arautegia aplikatu eta disziplina neurriak hartzeko. Ez gaude prestatuta informazio uholde horren aurrean ikasleek behar duten kritikotasun eta heldutasunarekin hezteko. Kanpotik barrura datozkigu arazoak baina ez gara gai irtenbide hezitzaileak barutik kanpora eskaintzeko, ikastolatik gizarteram gure funtzio sozialak eskatzen duen bezala.

Gure ikasleen pentsamendu krtikoa garatzea gure ardura da. Informazioaren maremagnumean bidea bilatzen erakustea gure ardura da. Eredu zaharrek ez dute balio dagoeneko (oker ez banago, gure ikasleek iruzkin kritikoak batxilergoan egiten dituzte lehenik), modu berriak imajinatu/martxan ipini behar ditugu.

Azpian uzten dizuet pentsamendu kritikoa zer den azaltzen duen bideo bat. Azpitituluak erdaraz ditu. Azpititulurik gabe nahi duenak, hemen dauka bertsio orijinala.

Burbuilatik harago

Gazte-gaztetatik izan naiz modetatik ihesian, topikoetatik urrun, tendentzia eta joeren aurka jardun den horietakoa. Ziurrenik horretan eragin handia izan du nire karakter menderakaitz, egoskor eta inkonformistak. Bada hori, nahiko tipo xelebrea naizela! (nire amak badaki, bai, zertaz ari naizen).

Ez naiz erretzailea. 13-14 urte nituela, nerabezaroaren hasieran, inguruko lagun guztiek zigarroari lehen kaladatxoak ematen hasi zirenean, nik ez nuela kerik probatuko erabaki nuen. Eta horrela gertatu da gaurdaino. Aurrerago, tabernan irabazitako lehenengo sosekin nire lehen diskak erosi behar nituela eta, telebista eta irrati kate gehienen eskaintza aspergarritik harago zer zegoen ezagutu nahi nuela, Rockdelux aldizkaria erosten hasi nintzen. Ordizian lau friki besterik ez ginen txanponak aldizkari horretan gastatzen genituenak. Bertan gomendatzen zituzten talde gehienen diskak Discoplayko katalogotik kanpo egoten zirenez, katalogo berri bat bilatzera jo nuen. Eta horrelaxe ezagutu nuen Madrilgo Discos Del Sur dendak (uste dut jada denda itxita dagoela) banatzen zuen katalago bitxi hura. Enpin, adibide tonto pare bat besterik ez dira baina nire izaera azaltzeko nahiko adierazgarriak

Egia da asaldura puntu hori gaztaroaren berezko ezaugarria izaten dela eta heldutasunerako bidean galtzen joaten dela. Baina, batzuetan barrura begiratzen dudanean, izpiritu hartatik oraindik zerbait mantentzen dudala iruditzen zait. Baliteke, adibidez, jarrera menderakaitz, egoskor eta inkonformista horren isla txikiren bat agertzea oraindik nire familiako negozioa utzi eta irakasle bezala lanean hastea erabaki nuenean; edota dinamizatzaile bezala hasi nintzenean, gehienek planteatzen zuten profil teknikoa alde batera utzi, eta alderdi pedagogiko eta kudeaketa arloarekin lotutako zereginetara dedikatzea erabaki nuenean; edota, inguruko ikastetxeetan zegoen joera nagusiaren aurka, gurean software askearen aldeko apustua egin behar genuela erabaki nuenean. Eta, nola ez, blog hau bera sortzeko erabakia hartu nuenean. Erabaki hauen guztien atzean ziur gaur kontzientea ez naizen arrazoi ezkutu asko egon zirela baina, nik uste dut, guztietan bazegoela oraindik ere uniformetasunetik ihes egiteko nahia, tendetzia, joera eta moden mugetatik harago dagoena ezagutzeko gogoa, bide berriak urratzeko irrika, ikaskuntza berriekin aberasteko esperantza.

Dena den, informazio eta komunikazio kanalak gaurkoan baina murritzagoak ziren garaian, moden zirkulutik harago egotea ez zen oso konplikatua. Mende berri honen lehen hamarkada amaitu berri dugun honetan ordea, kanal horiek esponentzialki hazi diren honetan, hiperkonektatuta bizi garen garai honetan, norberak bere garapen espazio propio, pertsonal eta autonomoa aurrera eramatea, inguruan dituen eraginetatik at, gauza konplikatua bihurtu da, izan ere, jasotzen diren kanpo estimuluen eta eraginen presentzia hain handia da, beti dirudiela dagoeneko urratuta dagoen bide bat egiten gaudela. Eta hori, ni bezalako tipo batentzat, nahiko gauza frustrantea da.

Denboralditxo bat daramat kontu honi buelta batzuk ematen. Arinkeria da nagusi nire inguruan; fast-foodaren moduan, apenas garrantziarik duen etengabeko informazio jario batean kontsumitzaile amorratua bhurtu naiz eta, kontraesana badirudi ere, informazio jario horrek ez nau autonomoagoa, askeagoa egiten. Alderantziz, kontsumo azkarreko informazio fluxu horrek moda, joera eta tendentzietatik inoiz baina menpekoagoa sentitzera eraman nau. Oso identifikatuta sentitzen nintzen atzo El Pais-ek Nicholas Carri egindako elkarrizketan, ondokoa irakurri nuenean:

La multitarea, instigada por el uso de Internet, nos aleja de formas de pensamiento que requieren reflexión y contemplación, nos convierte en seres más eficientes procesando información pero menos capaces para profundizar en esa información y al hacerlo no solo nos deshumanizan un poco sino que nos uniformizan

Konturatu gabe, azkenaldian ni neu dinamika horretan sartu naizela konturatu naiz, ni neu kontsumo azkarreko informazio pilulak etengabe barreiatzen diren burbuila digital batean murgilduta nabilela iruditzen zait eta burbuila horretan egiten dudan jardunak ez dit inongo abantaila konpetitiborik ekartzen, ez dit ingurukoengandik bereizteko balio, ez da ikaskuntza esanguratsuan bilakatzen.

Eta zerk mantentzen nau orduan burbuila horren barruan orduan? Galdera honen erantzuna atzo bertan Plistik eman zidan Karrajuenean.

Nire iritzian, burmuinak konpentsazio azkarra bilatzen du, gehienetan; gai da denbora luzean dentsitate arineko informazio-fluxua deskodetzen aritzeko; akuilu du deskodetzeak dakarkion ‘sari’ azkarra (dela emozioa, dela informazioa, dela ekinbidea…)

Erabat ados nago bere azalpenarekin. Sare-sozialak burbuila digitalaren McDonaldsean bilakatu dira; honek, bigarren mailako kalitatea duen haragi puska baten kontsumoaren esperientzia, jate soilak berak suposatzen duena baina “aberatsagoa” den zerbaitetan bihurtu duen bezala, sare-sozialek ere antzeko papera jokatzen dutela esango nuke nik. Informazio arinaren kontsumoak, informazioaren kalitatea eta honen inguruko hausnarketa alde abetar uzten ditu, bere benetako balioa kontsumoak sortzen dituen estimuluetan koka daitekeelarik. Ukaezina dena da, estimulazio horrek maila baxuko ekintzak eragiten dituela, diskurtso pobreak eta errepikakorrak eta, garrantzitsua dena, inakzioa. Hortxe Interneteko euskarazko edukietan bizi dugun beherakada, besteak beste.

Badakit beti korrontearen aurka igerian aritzea gauza nekeza dela baina niretzat oso garrantzitsua da. Moda eta joeren ahuleziak identifikatzea, gehiengoa non dabilen oker analizatzea izan daiteke bidea egin eta honekin batera, ikasten joateko modurik egokiena. Horixe bera irakurtzen nuen aurrekoan, adibidez, Martin Gardner-en aipu batean. Balio dezala hausnarketa honek etorri behar duen aldaketa horren abiapuntu bezala.

Ikasten ikasi: albiste buletin automatikoa ikastolako irakasle guztientzat

Geroz eta gehiago gara gure ikastolan Delicious bezalako tresnak erabiltzen ditugunok. Geroz eta gehiago gara “Links for you”, “Network” edota etiketa jakinen jarioetara harpidetuz, informazioa modu errazean partekatzen dugunok. Horretan aspalditik gabiltzanok ederki asko dakigu zeinen baliagarria den horrelako tresna bat informazioa bildu eta antolatuta edukitzeko. Asko hitz egiten ari da ikasleek ikasi behar dituzten oinarrizko konpetentzien inguruan baina ezer gutxi irakasleok ikasi behar ditugunen artean. Ezer gutxi aipatu da orain arte ikasten ikasteari buruz irakasleon esparruan, ikas-ingurune pertsonalei buruz, autoformazioari buruz edota sarean lan egiten ikasteari buruz. Oraindik badaude, garai bateko klitxe zaharkituetan oinarrituz, konpetentzia hauek guztiak tresnak erabiltzeko trebetasunen lorpen sinplearekin nahasten dutenak. Egia da Delicious bezalako tresna bat, gaur egun informazioa lortzeko, antolatzeko eta partekatzeko tresna ezinhobea dela, alegia, irakasleon oinarrizko IKT konpetentziak lortzen asko lagundu dezakeen tresna dela. Baina berdin berdin erabil dezakegu Blidu.net, diigo edo beste edozein baliabide. Helburua ezin du izan tresna bera; helburua horren gainetik egon behar du, tresna erabiltzen ikastea, trebatzea baino gehiago, hauekin guztiekin zer egin, nola egin eta zertarako egin daitekeen azaldu behar zaie irakasleei. Gaur Delicious izango da, bihar auskalo zer; kontua da ez identifikatzea oinarrizko IKT konpetentziak tresna jakin eta konkretu batzuen erabilerarekin. Ikasi dezagun egiten, erabilitako tresna edozein dela ere.

Tira, beste behin ere, mutur batetik bestera egin dut salto. Utzi dezagun gai hau beste baterako. Gaurkoa beste kontu bat da. Esan bezala geroz eta gehiago gara ikastolan baita Zirikteroen sarean ere, Delicious/GReader (agian hobeto lastermarkak/agregazioa) bikotea erabiliz informazioa bildu, antolatu eta partekatzen dugunok. Baina oraindik badira batzuk animatzen ez direnak urrats hori ematea. Erabiltzaile kopuruak gora egin duela ikusirik, pentsatu genuen interesgarria izan zitekeela, denon artean aurkitutako informazio interesgarria denon esku ipintzeko modu sinplean, aplikazio hauek erabiltzen ez dituzten irakasleak barne. Horrela “Ikasten Ikasi: partekatu zure informazioa” izeneko albiste buletin bat sortu dugu, egunean behin eta modu automatikoan ikastolako erabiltzaile guztien posta elektronikora ailegatzen dena. Buletin horretan Delicious-eko etiketa jakin batekin jasotako informazio guztia biltzen da.

Zuek ere antzeko zer edozer antolatu nahi baduzue zuen irakasleekin erabiltzeko, hementxe duzue nik jarraitu ditudan urratsak:

Lehenik eta behin, erabiltzaileekin Delicious-en erabiliko dugun etiketa jakin baten izena adostu behar da (jo dezagun gure kasuan “zirikteroak” etiketa aukeratzen dugula).Horrela, ikastolako irakasleentzat zerbait interesgarria aurkitzen badugu (baliabideak, ikastolaren inguruan interneten egon den albiste interesgarriren bat edo beste edozer), Delicious-en ohiko etiketekin gordetzeaz gain, etiketa berezi hori erabiliko dugu guztiok. Horrela, irakasle guztiek jasoko duten albiste buletin hori modu kolaboratiboan ekoiztuta egongo da, denon ekarpenekin hornituta. Atal hau oso garrantzitsua da niretzat; ikastolako irakasleei jabearaztea edonork daukala aukera taldean ekarpenak egiteko, euren lana besteontzat baliagarria ere badela. Ikustea besterik ez dago ipintzen duten satisfazio aurpegia, norbaitek eskertzen dienean eurek egindako ekarpen bat.
Jarraian, sortu dugun etiketa jakin horren RSS jarioaren helbidea kopiatzen dugu (gure kasuan, etiketaren orriaren azpian eta ezkerrean aurkitzen da) eta Feedburnerbezalako aplikazio batera eramaten dugu.
Hurrengo pantailan jarioari izena eta helbide berria emateko eskatuko zaigu.
Une honetan prest daukagu jario honen bitartez bilduko dugun informazioa posta elektronikoz bidaltzeko. Horretarako “Publicize” menura joan eta “Email Subscriptions” izeneko ezkerreko menuan sakatu beharko dugu.
Posta elektronikoz bidaliko den buletina zein zerbitzurekin sortuko dugun esleitu beharko dugu lehenik. Nik Feedburner bera aukeratu dut baina, nahi izanez gero, Feedblitz edota RMail erabili ditzakezu. Amaitu baino lehen “Activate” sakatu, posta zerbitzu berria abian jartzeko.
Orain, bidaliko den posta mezua konfiguratzea besterik ez zaigu falta. Hiru dira dauden konfigurazio aukerak: “Communication Preferences“, “Email Branding” eta “Delivery options“. Lehenengo atalean, buletinera harpidetuko diren erabiltzaileei helduko zaien gonbidapen mezua konfiguratu ahal izango dugu: bidaltzailearen posta helbidea, mezuaren gaia eta gorputza.
Bigarren atala interesgarriagoa da. Bertan buletinaren izenburua zehaztuko dugu, izango duen logoaren URLa eta buletinaren oinarrizko diseinua ukitu ahal izango dugu; mezuaren hondoa, letra kolorea, estekan kolorea, letra-mota…
Hirugarren atalean, bertako ordua zehaztu eta buletina bidaliko den ordua zehaztu ahal izango dugu. Horrela, buletina egunero, aurretik zehaztutako ordu horretan, helduko zaie irakasle guztiei.
Gure albiste buletinak izango duen itxura ikusteko, nahikoa izan dugu “Optimize” menura joatea eta leihoaren ezkerrean agertuko den “Your Feed” izeneko botoian klik egin.
Orain irakasleei gonbitea bidaltzea besterik ez da falta. Gonbitea bidaltzeko, “Optimize” ataleko “Email Subscriptions” menura bueltatuko gara. Bertan, orriaren azpialdean “Preview Subscription Link…” izeneko lotura aurkituko duzue.
Irekitzen den popup leiho berrian harpidetzeko gonbidapena jasoko duen erabiltzailearen posta helbidea jarri beharko duzue. Erabiltzaile honek gonbidapen mezu bat jasoko du bere posta kontuan eta bertan agertuko den esteka batean klikatuz, buletina jaso nahi duela adierazi beharko du. Hasiera batean, prozesu errepikatu beharko genuke irakasle bakoitzeko. Imajinatuko duzuen bezala, hori irakasle asko garen lekuetan, zeregin nekeza bihurtu daiteke. Gainera, gerta daiteke irakasle batzuk ez jabetzea heltzen zaien gonbidapenean dagoen estekan klik egin behar dutela ez jabetzea. Ba al dago hau guztia modu sinpleagoan egiterik? Bada bai.
Dagoeneko askotan aipatu dugun bezala, gure ikastolan GApps izeneko aplikazioa erabiltzen dugu posta kudeatzaile bezala. Aplikazio honen bitartez oso sinplea da posta zerrendak sortzea. Gure kasuan posta zerrenda bat sortuta daukagu irakasle guztientzat. Gonbidapen leihoaren “Your email address:” esaten duen lekuan posta zerrenda honen helbidea idatziko dugu. Horrela gonbidapena zerrenda osatzen duten irakasle guztiei helduko zaie. Hori gutxi balitz, nahikoa da gonbidapena jaso duen irakasleetako batek, jasotako gonbidapen mezuan datorren konfirmazio estekaren gainean klik egitea, automatikoki albiste buletina erabiltzaile guztiei bidaltzen hasteko. Nik neuk erantzun nion jaso nuen gonbidapen mezuari eta jarraian, albiste buletina posta zerrenda osora bidaltzeko onarpena egin nuen. Tamalez, metodo honek ez du balio posta zerrenda zerbitzu guztientzat. GoogleGroups-eko posta zerrendekin, adibidez, ez du funtzionatzen. Norbaitek beste antzeko zerbitzu batekin probatu ondoren, dena ondo doala egiaztatzen badu, eskertuko nioke honen berri ematea iruzkinetan.

Horixe da guztia. Animatu zaitezte eta partekatu zuen informazioa ingurukoekin!

Zabaldu ezazu zure Delicious-eko sarea

Norbaitek galdetuko balit zein den, jasotzen dudan informazio iturri desberdinetatik, niretzat balio gehien duena, zalantzarik gabe hori Del.icio.us-eko Your Network izeneko jarioa dela erantzungo nioke. Your Network izeneko zerbitzuaren bitartez aukera daukazu beste Del.icio.us-eko erabiltzaile batzuek jasotzen dituzten informazioaren jarraipena egitea horretarako eskaintzen duen jarioaren bitartez. Nire kasuan, sare honen barruan mota guztietako erabiltzaileak ditut gehituta; alde batetik, nire ikasle batzuk agertzen dira. Hauek, egia esan, ez diote oraindik Del.icio.usi bere etekin guztia atera eta hemendik jasotzen ditudan ekarpenak nahiko kaxkarrak dira. Ez da berdin gertatzen, ordea, zerrenda horretan bilduta ditudan nire lagunen ekarpenekin. Hauengandik jasotzen dudana “kalitate handiko” edukiak dira. Hauekin batera ere, beste hainbat erabiltzaile gehitu ditut zerrendara pertsonalki ezagutzen ez ditudanak baina eurek biltzen duten informazioa bat datorrena nire interesekin. Horrela Your Network-etik jasotzen ditudan lau sarreretatik hiru, gutxi gorabehera, nire gogokoen zerrendan biltzen ditut. Datu honek garbi uzten du, zenbateko baliagarritasuna duen niretzat informazio kanal honek.

Honekin lotuta, gaur tresna interesgarri batekin egin dut topo. AiPlayground izeneko webgunean norberak gordetako gogokoak Del.icio.useko beste erabiltzaile guztiekin alderatzen dituen, Python (2.5)ean idatzitako script bat aurkitu dut. Honen bitartez, nire kontuko azken 1000 gogokoen arrastoari jarraipena egiten zaie, beste erabiltzaileekin egon daitezkeen kointzidentziak erregistratuz. Horrela, miaketarekin amaitu ondoren, zure profilarekin bat datozen beste 50 erabiltzaileen izenak bueltatzen dizkizu, afinitate handienetik txikienera ordenatuta. Scriptaren garatzaileak zera dio script honi buruz

Prozesua oso erraza da:

Lehenik eta behin script-a zure ekipora jaitsi beharko duzu hemendik.
Ondoren exekutatu beharko duzu; horretarako nik Ubuntuko Terminala erabili dut. Egia esan Windows-en ez dakit nola burutu daitekeen hau. Scripta exekutatzeko nahikoa da ondorengoa idaztea:python ./delicious_mates.py
Azkeneko urratsean zure del.icio.useko erabiltzaile izena eta pasahitza idatzi beharko dituzu.
Zure gogokoen eskaneatzeari ekingo dio scriptak. Prozesu honek bere denbora behar du. Pazientzia pixka bat eduki beharko duzu
Behin amaitutakoan azpian ikusten den antzeko zerrenda bat eskainiko dizu

Lehenego postuetan zeintzuk agertzen diren ikustea ez da sorpresa handia izan . Goiko postuetan dauden beste erabiltzaile ezezagunen Del.icio.useko kontuak aztertu ditut eta benetan oso gauza interesgarriak aurkitu ditut. Dagoeneko zabaldu dut nire Del.icio.useko sarea erabiltzaile berri mordoxka batekin.

OHARRA: emandako helbidean irakur daitekeen bezala, hainbat parametro konfiguragarriak dira. nik hauetako bat aldatu behar izan dut, izan ere, scriptak nire azken 1000 sarrerak banan-bana analizatzen ari zenean Del.icio.useko zerbitzariek nire IPa blokeatu egin dute (antza denez segurtasun neurri bezala). Horregatik kopuru hau 500era txikitu behar izan dut. Dena den, ez dut uste emaitzak oso desberdinak irtengo zirenik bestela ere.