Tira, jarduerak argitaratzen hasteko unea iritsi da. Nik diseinatutako jarduerak eta IKTekin lotutakoak argitaratuko nituela esan banuen ere, hasteko, IKTak erabiltzen ez dituen Eldako CEFIREk diseinatutako jarduera batekin hasiko naiz. Guk, jarduera euskaratu eta egokitu besterik ez dugu egin.
Duela bi urte, bat ere ezagutzen ez nuen LH 3. mailako irakasle izatea egokitu zitzaidan. Ikasle helduekin ohituta nengoen eta nahiko gogorra egin zitzaidan arren, gogoz ekin nion erronkari eta, aitortu beharra daukat, gozatu egin nuela. Adin honetako ikasleek asko eskatzen dute, baina askoz ere gehiago da ematen dizutena.
Matematikako saioetan, berehala ohartu nintzen magnitudeekin arazo latza zegoela. Bat batean, arrotz egiten zitzaizkien magnitudeekin jarduera batzuk burutu behar zituzten. Dena oso abstraktua egiten zitzaien eta magnitude askoren izenak guztiz ezezagunak ziren beraientzat. Egoera ikusita, erosketak egitera joaten ote ziren galdetu nien. Gehienek ezetz esan zidaten. Gutxi batzuk ohituta zeuden erosketak egiten, baina ia denek aitortu zidaten gauzak enbasaturik erosten zituztela. Hau da, ez ziren joaten gertuko harategira 200 g txorizo edo urdaiazpikoa erostera, guk egiten genuen moduan. Hau da, ohartu nintzen, magnitudeak ez zituztela “bizi”, ez zituztela inoiz erabiltzen eta, are gutxiago, ez zutela ezer neurtzen.
Hori ikusita, gauzak neurtzen jarriko nituela erabaki nuen. Ikasleak jabetuko ziren zentimetro bat metro bat baino txikiagoa zela edo gramo bat kilogramoa baino txikiagoa. Gauza ezberdinak inprobisatu nituen, baina ez nuen lortzen lanketa horri formatu egoki bat ematen.
Azkenean, Eldako Gymkhana hori aurkitu nuenean, euskaratu eta praktikara eramatea erabaki nuen. Kontua da, arrazoi ezberdinengatik, Matematika hori aurtengo ikasturtera arte ez dudala berriro jorratu. Horregatik, ikasturte honetan, Matematika Dialogikoak izeneko saioetan hori jorratzen hastea erabaki dut. Hasi besterik ez dugun arren, bistan da bete-betean asmatu dugula. Ikasleak izugarri motibatuta eta inplikatuta daude, magnitudeak “bizi” egiten dituzte eta hauek neurtzeko tresna ugariren erabileran trebatu egiten dira…
MAGNITUDEEN GYMKHANA
Maila: LH 3. maila, baina fitxak aldatuz gero, LH eta DBHrako baliagarria izan daiteke.
Gymkhana honen bitartez, ikasleak manipulatzen jarriko ditugu eta gure gertuko ingurunean topatzen ditugun magnitudeen neurketan trebatuko dira. Hori ez da helburu bakarra izango eta jarraian jartzen dizkizuegu lortu nahi ditugun helbururik nagusienak.
Helburuak
- Neurtzeko teknika eta tresna ezberdinen funtzionamendua ezagutu.
- Gertuko inguruneko magnitude ezberdinen neurketa burutu.
- Emaitzen aurreikuspenak egin (hipotesiak) errealitatera geroz eta gehiago hurbilduz.
- SMHko unitate ezberdinak ulertu eta hauen arteko erlazioak aurkitu.
- Idatzitako aginduak ulertu eta burutzeko gauza izan.
- Emaitzak, zuzentasunez ahoz nahiz idatziz adierazi.
- Esfortzu intelektuala, txukuntasuna eta zuzentasuna eskatzen dituzten jarduerak taldean arrakastaz burutzea.
- Elkarlanaren bitartez, norberaren eta besteen dohainak eta mugak ezagutu eta onartu.
Materiala
Edozein tresna edo objektua baliagarria izan daiteke denbora, luzera, azalera, edukiera, tenperatura edo bolumena neurtzeko.
Gutxienez, hauxe lortu beharko dute:
- Sukaldeko balantza (platerak dituena)
- Baskula bat (bainukoa)
- Kaleko termometroa
- Termometro klinikoa
- Bainuko termometroa (ume txikientzat erabiltzen den horietako bat)
- Zinta metrikoak (jostunenak, zurginenak…)
- Zinta metrikoa luzea (Soinketan erabiltzen den bezalakoa)
- Erregelak, kartaboiak, eskuairak eta zirkuluerdi graduatuak (transportadoreak)
- Jogurt poteak
- Fluidoak (ura eta artatxikia edo alpistea)
- Hondarrezko erlojua
- Sukaldeko erlojua
- Kronometroa duen erloju digitala
- Egutegi bat
- Moztutako angeluak
- Pentaminos irudiak.
- Tangram piezak
- Sukaldeko neurriak hartzeko ontziak
- 1, ½ eta ¼ litroko ontziak neurtuta
- Erantzun orriak
- Proben txartelak
- Sukaldeko papera
Denboralizazioa
6 – 8 saio bitarteko iraupena izango du, nahiz eta beste jarduerekin tartekatu daitezkeen. Gainera, bikote batzuek besteek baino azkarrago amaituko dute. Horregatik, bestelako jarduerak prestatuta izan beharko ditugu horretarako.
Jokoaren garapena
Aurretiko fasea
Ikasleei neurtzeko baliagarriak izan daitezkeen tresnak eta objektuak etxetik ekartzeko eskatuko zaie (zaharrak eta berriak). Gurasoekin ikertu beharko dute euren funtzionamendua.
Lehen saioa
Ikasle bakoitzak gainontzekoei azalduko die etxetik ekarri dituen tresnen funtzionamendua, zertarako balio duten, nola izena duten…
Gelan, erakusketa bat antola daiteke. Jarraian, jokoan erabiliko direnak hautatuko dira eta balio ez dutenak edo erabiliko ez ditugunak etxera bueltatuko dituzte. Hautatutakoak erakusketan eta guztion eskura egon behar dute.
Bigarren saioa eta hurrengoak
Bikoteak antolatuko dira eta lan eremua izendatuko zaie (beti berdina izango da).
Emaitzen orri bana ikasle bakoitzari emango zaio eta bikoteko bi kideen izena jarriko dituzte.
Jokoaren mekanika azaltzen zaie:
Bikote bakoitzak txartel bat ausaz jasoko du. Orrian, galdera idatziko dute, pentsatu eta aurreikuspena idatziko dute (hipotesia).
Behin hori egin eta gero, beharrezkoa aurreikusten duten materiala hartu eta lanean has daitezke.
Erantzuna dutenean, orrian idatziko dute eta materiala jaso ondoren, eskua altxatuko dute.
Irakasleak esango die erantzun zuzena den edo ez. Zuzena bada, beste txartel bat emango die. Zuzena ez bada, berriro ikertu beharko dute. Ez dute laguntzarik jasoko beharrezkoa ez den bitartean (egokiena, pistak ez ematea hirugarren ahalegina egin arte).
DENEK bukatu behar dituzte froga guztiak eta arrakastaz.
Oso baxu hitz egin behar da, ezin da korri egin eta material oso ongi zaindu behar da (ongi garbitu eta jaso)
Azken saioa
Jokoari buruzko solasalditxo bat burutuko dugu. Froga politenak, zailenak…
Egin dituzten aurkikuntzen azalpena, bai magnitudeei dagokienez bai materialen erabilerari dagokionez, burutu beharko lukete.
Amaitzeko, bikote bakoitzak froga berri bat asmatuko du. Egokienak jokoan txertatuko dira.
Oharrak:
- Guretzat, oso garrantzitsua izan da jarduera hau jolas bezala aurkeztea. Ez dakit psikologikoa den, baina hitz magiko hori erabilita, ikasleak gehiago motibatu eta inplikatzen dira.
- Jolas honetan ez dago galtzailerik, guztiok irabazten baitugu. Beraz, presa eta larritasuna alde batera utzi. Gogoan izan esperimentazioak bere denbora eskatzen duela.
- Hanka sartzeak ez dira negatiboak, alderantziz, ikasteko aukera ematen digute. Nik “Gaizki egitea ez dago gaizki” esaldia ia letania bezala errepikatzen diet eta gelako arbela digitalean jarrita dugu.
- Bikoteak mantendu jarduera osoan zehar, baina bikote bakoitzeko idazkaria saio bakoitzean aldatu beharko dute.
- Etxetik ekarritako material guztiekin txoko bat prestatu eta ikasle arduradun bat izendatu dugu material guztiak behar bezala zaintzeko.
- Fitxategietan doazen angeluak, Tangram-eko fitxak… guk handitu, fotokopiatu eta koloretako kartoi mehetan inprimatu ditugu. Gero moztu eta plastifikatu ditugu.
- Gure dokumentuan doazen frogak LHko 3. mailako ikasleentzat pentsatuta dago, baina fitxa horiek editatuz, beste edozein mailarako egokitu daitezke. Egileek, LH eta DBHrako aurreikusten dute.
- Dokumentazioa PDF eta, editatu nahi dutenentzat, ODT formatuan jarri dugu.
3. mailako ikasleak gymkhana hau lantzen ari zirela, beste bideo baterako irudi batzuk grabatu zituzten eta handik beheko bideo hori egin dugu. Ez da gauza handiegirik ikusten, baina baliagarria izan daiteke ideia bat egiteko. Beste egun batean bideo bat grabatuko dugu jarduera hauen nondik norakoak hobeto islatuz.
Dokumentazioa
- Magnitudeen Gymkhana (PDF 776 Kb)
- Magnitudeen Gymkhana (ODT 2,2 Mb)
- Pentaminos fitxak (PDF 20 Kb)
- Pentaminos fitxak (ODT 12 Kb)
Dokumentazioa ikusteko, klikatu irudietan.
Beno, gaurkoz nahikoa izango da. Hurrenak, Google Maps-ekin zerikusia izango du. Ea noizko jartzen dudan.
EGUNERAKETA
Jarduerak 0.1 izeneko wiki bat zabaldu dut hemen argitaratutako jarduera guztiak biltzeko eta zuen ekarpenak jasotzeko. Wikia erabat irekita jarri dut zuek nahi duzuen guztia egin ahal izateko.