Ken Robinsonek “Eskolak sormenarekin amaitzen duela” dioenean, irakaskuntzako sektore batzuk haserretu edo errudunak bilatzen hasten dira. Ni, sistema horren pieza bat naizen heinean, errudun sentitzen naiz eta haserretu egiten naiz, baina nire buruarekin.
Ezin dut ezer egin horrekin amaitzeko? Zer egiten dut nire ikasleen heziketa integrala izan dadin?
Blog honekin hasi ginen garaian, IKT baliabideetan irtenbide bat ikusten genuen gure hezkuntza sisteman detektatzen genituen hutsune eta gabeziak konpontzeko. Jakin bagenekien soluzio magikorik ez zegoela eta IKTen inplementazioak ez zuela, berez, dena konponduko, baina itxaropen handia genuen – handiegia, beharbada – iragartzen zen iraultza 2.0 hartan. Jada, sei urte igaro dira ibilbide hura hasi ginenetik eta 2.0 espiritua instituzionalizatu egin da, hau da, deskafeinatu egin da eta ezer gutxi eskaintzen digu hutsune edo gabeziak gainditzeko. Hori dela eta, badira urte batzuk, nire kezka arazoaren muinarekin lotu dudala eta konponbiderako egiten diren aldaketa estetikoengandik aldentzen ahalegindu naiz.
Aspalditik, izan dudan kezketako bat oso lotuta joan da nire jardun profesionalarekin eta zin dagizuet buruko min handiak ematen dizkidala. Izan ere, nire ikasleen aurpegi eta iruzkinak ikusita, ikasle nintzeneko oroitzapen txarrak datozkit burura eta nik bizi izan nuena errepikatzen ari ote naizen zalantza pizten zait. Ongi ari naiz? Eta ongi diodanean, nire ikasleen hazkuntzaz (pertsonalaz nahiz kognitiboaz) ari naiz eta ez sistemak nahi dituen helburuez. Alegia, nire ikasleak ogibidea eskuratzeko edo bizitzen jakiteko prestatzen ari naiz? Nik, bietarako nahi nituzke prestatu.
Beharbada, batek baino gehiago esango du curriculumak horrelako helburuak ere eskatzen dituela, baina denok dakigu helburu horiek bigarren edo hirugarren mailakoak bihurtzen direla, batez ere, ebaluazioa eta promozioa iristen direnean. Eta ikasleek “ezkutuko curriculum” hori txiki-txikitatik barneratzen dutenez, oso erraz erortzen gara betiko eskemetan. Erreforma bakoitzarekin, izen ezberdinez makilatzen ditugu betiko topikoak eta kito. Bada, azken urteotan konpetentzietan oinarritutako curriculuma ezarri denetik, antzeko pertzepzioa daukat eta beldur naiz ezer ez aldatzeko aldaketa berri baten aurrean gaudela.
Ni, konbentzituta nago benetako aldaketaren adierazleak ez direla PISA edo Ebaluazio Diagnostikoan sekula neurtuko. Horregatik, niretzat ez da esanguratsua nire ikasleek froga horietan lortzen dituzten emaitzak. Nik nahiago dut ikasleek arazoen aurrean erakusten duten jokabidean, irtenbide originalak eskaintzeko duten ahalmenean, akatsen aurrean erakusten duten jokabidean, ekarpenak egiteko eta horiek partekatzeko duten jarreran, besteen tokian jartzeko duten erraztasunean, errealitatea interpretatzean iritzi propioa adierazteko duten askatasunean… erreparatzea eta horren arabera nire jarduna egokitzen joatea. Oscar Wildek zioen benetan ezagutzea merezi duen guztia ezin dela irakatsi, bada, nik diot benetan ebaluatzea merezi duen guztia ezin dela azterketa batekin edo froga batekin neurtu.
Bada, eskolan ongi ari ote garen jakiteko, Jerry Mintzek ondorengo 10 adierazle aipatzen ditu (barkatu nire itzulpen kaskarra) eta gurasoentzat pentsatuta badaude ere, irakasleok aintzat hartu beharko genituzkeen adierazleak iruditzen zaizkit niri.
Irudia Flickr-etik hartuta, woodleywonderworks erabiltzaileak eginda.
1. Zure seme-alabak eskola gorrotatzen du?
Horrela bada, zerbait gaizki doa, umeak “ikasle naturalak” baitira. Txikiak direnean, ezin da ezer egin ikas ez dezaten. Zure seme-alabak eskola gorrotatzen badu, entzun iezaiozu.
2. Zure seme-alabari heldu baten begietara begiratzea edo adin ezberdinetako beste umeekin elkarreragitea asko kostatzen zaio?
Horrela bada, ziur, eskoletan ematen den sozializazio estuan ohitzen ari dela eta beste adinetako pertsonekin komunikatzeko gaitasuna galtzen ari dela.
3. Zure seme-alaba marka eta modako jantzietan erreparatzen hasita dago?
Eskola tradizionalen ikuspegiaren murriztasunaren adierazle bat da hori, zeinek kanpoko eraginen mendekotasuna sustatzen duen eta sakonagoak diren baloreak aintzat hartzen ez dituen.
4. Zure seme-alaba nekatuta eta suminduta itzultzen da eskolatik?
Bere hezkuntza esperientziak, bere burua indartu ordez, bere pertsonalitatea ahultzen ari dela adierazten du hori.
5. Zure seme-alaba eskolan izandako gatazkaz edo bidegabekeriaz kexu itzultzen da eskolatik?
Garbi dago, eskola horrek ez duela gatazkak bideratzeko eta komunikatzeko sistema on bat.
6. Zure seme-alabak adierazmen sortzaile mota ezberdinekiko (musika, dantza, marrazketa…) interesa galdu du?
Eskola tradizionalak ez ditu horiek sustatzen eta balio eskasa dute bertan. Bigarren mailakoak dira eremu akademikoan. Horrek, umeen talentu eta gaitasun naturalak suntsitzera garamatza.
7. Zure seme-alabak plazerez irakurtzeari edo gozamenerako idazteari utzi dio? Ahalik eta etxerako lan gutxien egiten saiatzen dira eta beste edozein gauzarengatik uzten dute?
Horrek garbi adierazten du berezko zaletasunak ez direla eskolan baloratzen eta sormena galtzen ari dela agerian uzten du.
8. Zure seme-alabak etxerako lanak azken unerako uzten ditu?
Etxerako lan horiek oso interesgarriak ez direla, bere beharrak ez dituztela asetzen eta berezko jakin-mina galtzearen seinale.
9. Eskolan gertatutako gauza miresgarriak bizi dituela esanez itzultzen da etxera?
Horrela ez bada, eskola horretan ez dago ezer zure seme-alabarentzat interesgarria denik. Zuk horrelako lan batean jarraitu nahiko zenuke?
10. Eskolako norbaitek zure seme-alabak AGHA (Arreta Galdu – Hiperaktibitate Asaldura) izeneko gaitasuna duela eta Ritalin bezalako botikaren bat hartu beharko lukeela aipatu dizu? (Puntu hau garbi dago EEBBen ikuspegitik eginda dagoela)
Ziur eskola horrek HDG – Hezkuntza Defizitaren Gaixotasuna – izango duela eta seme-alaba bertatik ateratzeko ordua iritsi da!
Beharbada, hau guztia gehiegi dela esango duzue. Ez dakit nik ba!
Kontua da gure eskolak iraganean errotuta jarraitzen duela eta oso gutxi egiten dela/dugula egoera horretatik ateratzeko. Niretzat okerrena, eszeptizismo nagusitzen ari dela eta konpetentzietan oinarritutako curriculumak (Euskal Curriculuma) edo Eskola 2.0 bezalako egitasmoak eraldaketarako aukerak diren arren, aukera pasatzen uzten ari gara eta erreforma huts batean gelditzen ari da hori guztia. Estandarizazioa nonahi eta McDonald’s-en eredua indartsu. Ken Robinsonek dio, Arzak bezalako jatetxeen eredua imitatu beharko lukeela eskolak. Baina ez gutxiengo aberats baten zerbitzuan dagoelako, arreta pertsonalizatua eskaintzen duelako baizik.
Nik oso garbi daukat beste eskola bat nahi dudala. Honekin ez nagoela gustura. Ilara uniforme horretatik irteteko garaia heldu dela. Horregatik, hurrengo mezuan saiatuko naiz nik amesten dudan eskola eredua marrazten. Jarraian uzten dizuedan bideoak ideia bat emango dizue nire ikuspegia nondik joango den jakiteko.
