Kategoria: Kudeaketa

Eskola hobeak denentzat

Goiburu hori duen ikastaro batean izan naiz gaur goizean Donostian. Ikastaroa, EHUko Uda Ikastaroetako bat da eta han jasotako ideia batzuk, komentatu nahiko nituzke.

Ikastaroaren aurkezpen orrian, jarraian doan azalpena agertzen da:

Dagoeneko 40 urte pasa dira Colemanek bere ikerketa argitaratu zuenetik. Bertan, familien maila sozioekonomiko eta kulturalak ikasleen errendimenduan duen eragina frogatu bazuen ere, ondoren egindako ikerketek eskolaren funtzionamenduarekin erlazionatutako eragileek ere duten garrantzia azpimarratu dute. Ikerketa hauen ondotik, eskolaren hobekuntzara bideratutako azterketak ere sortu ziren. Bien uztarketen ondoren ekitatearen arazoari ere erantzun egin nahi izan zaio. Beraz, ikastaro hau honako galdera hauen erantzunak aurkitzen saiatuko da: 1) Nazioartean egindako ikerketetan zeintzuk izan dira eskolen eraginkortasuna azaltzen duten faktoreak. 2) Faktore berberak al dira gure erkidegoan eragiten dutenak? 3) Nola lortu daitezke eskola hobeak denentzat? 4) Gure testuinguruko erakundeek nola ikusten dute euskal curriculuma eta eskolen hobekuntza?.

J.F. Lukas Mujika (EHU) eta Karlos Santiago Etxeberria (EHU) izan dira lehen saioan aritu direnak, bigarrenean, Araceli Angulo (ISEI-IVEI) eta LUIS LIZASOAIN (EHU) eta Jon Lopez Armendariz (Berritzegune Nagusia) hirugarrenean. Hizketan ongi moldatzen diren arren, erakutsi dituzten aurkezpenak negargarriak izan dira. Bitxia egin zait, “hobekuntza”, “berrikuntza”, “eraginkortasuna”… bezalako gaiak mintzagai diren ekitaldi batean, gaur “jasan” behar izan ditugun hiru aurkezpenak ikustea. Ekitaldi horietan, noiz arraio ikusiko ditugu aurkezpen duinak?

Harira. Lehen bi saioetan, egiten ari diren ikerketa batzuen inguruko informazioa eman dute eta, bukaeran, ikerketa baten behin-behineko emaitzak azaldu dizkigute. Eta hauek dira, estatistika datu uholde baten ondoren, nire interesa piztea lortu dutenak.

Lehenik eta behin, ikastetxe baten eraginkortasuna neurtzeko orduan nazioartean aintzat hartzen diren irizpideak interesgarriak iruditu zaizkit. Izan ere, selektibitateko emaitzak edo bestelako emaitza akademikoak ez dira inon agertzen. Horra hor aipatu dituztenak:

  • Komunitate-izaera
  • Hezkuntza-lidergoa
  • Eskola- eta ikasgela-giroa
  • Aurreikuspen altuak
  • Curriculum-kalitatea/irakaskuntza-estrategiak (estrategia didaktikoak, ahaleginak, aniztasunaren trataera eta atzeraelikadura)
  • Ikasgelen antolaketa
  • Ikaslearen jarraipena eta ebaluazioa
  • Irakasleen garapen profesionala
  • Familien esku-hartzea
  • Baliabideak

Ea ikastetxeei, behingoagatik, burutik kentzen zaien emaitza akademikoak propaganda gisa erabiltzearen ohitura zaharkitu hori!

Bada, bigarren saioan eman dituzten ikerketen emaitzak, antzeko irizpideak erabili omen dituzte. Diagnostiko frogen emaitzetan nabarmendu diren ikastetxeetan burutu da ikerketa (lagina egokia omen zen era guztietako eta EAEko hiru lurraldeetako ikastetxeak ordezkatuta baitzeuden).

Kontua da, ikerketa horren arabera, espero zitekeenaren gainetik nabarmen dauden ikastetxeek komunean dutena ondorengoa dela:

  • Ikasleen arreta pertsonalizatua
  • Zuzendaritza taldearen lidergo sendoa
  • Irakasleen arteko koordinazioa eta formazioa
  • Denboraren kudeaketa
  • Eskola giroa

Esplikatu dutenez, nabarmendu diren ikastetxe guztietan errepikatzen diren aldagai horiek izan daitezke euren arrakastaren giltza.

Ikasle bakoitzak merezi duen arreta jasotzen du eta, ikastetxe horietan guztietan, helburua ez da aurkezten direnak gainditzea, baizik eta IKASLE GUZTIAK aurrera egitea.

Zuzendaritza taldeei dagokienez, oso garbi gelditu da bere lidergoa ezinbestekoa dela eta emaitza bikainak lortu dituzten ikastetxe guztietan, lidergo sendo bat dutela. Beraiek dira aldaketen sustatzaileak, irakasle guztiak inplikatzen eta animatzen dituztenak, formazioa “kaskadan” abian jartzen dutenak, proiektu berritzaileak ezartzen dituztenei laguntza eta babesa ematen dizkietenak…

Bestalde, irakasle taldeetan gardentasuna eta informazioaren fluxu iraunkorra azpimarratzen dira. Honekin batera, euren arteko koordinazioa egituratuta eta mota guztietako formazioa (euren artekoa ematen dena goraipatu dute) lan ordutan.

Gainera, denboraren kudeaketa ere agertzen da aldagai bezala. Esan dutenez, ikastetxe horietan, denbora ez da alferrik galtzen, bilerak emaitzak lortzeko egiten dira eta “betelanak” desagerrarazi dituzte.

Azkenik, ikastetxearen giroa aipatu da. Giro on hori ikastetxearen aspektu guztietan arnasten omen da: geletan, bulegoetan, instalazio guztietan, gurasoekin dituzten harremanetan…

Ikusten duzuen bezala, aldagai horietan guztietan emaitzen inguruko inongo aipamenik egin ez dugun arren, aspektu horiek sustatuz eta zainduz, lortzen diren emaitzak bikainak dira.

Goiza amaitzeko, administrazioaren aurpegiaren txanda Berritzegune Nagusiko Zuzendariaren eskutik heldu zaigu.

Honen esanetan, ikastetxe hobeak lortzeko, eduki curricularrak, metodologia tradizionalak eta ikastetxeen antolaketa zurruna goitik-behera aldatu beharko genituzke.

“Hitz magikoak” (berrikuntza, inklusiboa, kalitatea, partekatuta, dialogikoa, kooperatiboa…) askoren ahotan dauden arren, oztopo ugari daude horiek guztiak aldatzeko edo ezartzeko:

  • Sistema zurruna (ordutegiak, adinaren araberako taldekatze uniformea, irakasle/gela/ikasgaia tridentean oinarritutako eskemak…)
  • Eskola antolaketa (zuzendaritza talde probisionalak, hauen formazio eskasa, talde horien motibazio eza eta ezjakintasuna, irizpide politikoen arabera osatutako taldeak, egitura bertikalak, ikasleen eta gurasoen parte hartze sinbolikoa…)
  • Metodologia zaharkituta (testu-liburuen nagusitasuna, irakasleek jarraitzen dute lanketaren ardatz izaten, edukien errepikapena nagusitzen da oraindik, sormena edo iritzi kritikoa bezalako kontzeptuek baztertuta segitzen dute…)
  • “Berrikuntza” hitza propagandarako erabiltzen da. Foiletoak berriztapen proiektuz beteta agertzen badira ere, horretan gelditzen dira kasu gehienetan.
  • Praktika onak orokortzeko zailtasunak. Egokitzapen bat behar dute praktika guztiek eta ezin dira bere horretan inportatu eta ezarri.
  • Berrikuntza guztiek irakasleen errutinaren haustura suposatzen dutenez, hauek izaten dira etsairik nagusienak.
  • Berriztapen proiektu asko ezarri eta kentzen dira “modak” aginduta eta inongo ebaluaziorik ez da egiten.
  • …

Zailtasun horien aurrean, administrazioak zer egin dezake?

  • Zurruntasuna leundu (aurrerapausoak ematen dituzten ikastetxeei erraztasunak eman).
  • Irakasle berritzaileak lehenetsi eta saritu (beste sektoreetan ohikoa dena, irakaskuntzan ezinezkoa dirudi. Norbaitek ulertuko luke Pediatra batek Geriatra batek baino gutxiago kobratzea? Bada irakaskuntzan zenbat eta ume txikiagoekin lan egin, orduan eta gutxiago kobratzen dute. Errekonozimendu ekonomikoa giltzarri ez bada ere, promozionatzeko beste neurriekin batera, lagunduko luke eta irakasleen konpromisoa areagotuko litzateke).
  • Abian jartzen diren proiektuak, programak… ebaluatu lortu nahi den helburuaren arabera.

Bukatzeko, berrikuntzak arrakasta izateko baldintzak aipatu ditu:

  • Berrikuntzak ikastetxeak dituen egitura guztietara iritsi behar dira. Ezin da utzi irakasle berritzaile gutxi batzuen esku. Horiek erre egiten baitira eta uzten dutenean, berrikuntza ezer ezean gelditzen da.
  • Administrazioak bultzatutako Berrikuntza Proiektuen burokraziarekin amaitu.
  • Berrikuntza formazioarekin lotu. Horretarako, arestian aipatutako berdinen arteko formazioa (kaskadan burututakoa hobesten da) da ondoen egokitzen dena eta arrakastarik handiena lortzen duena.
  • Zuzendaritza talde sendoaren garrantzia. Iraunkortasun handiko taldeak behar dira, ongi formatutako jendeaz osatutakoak, konpromiso handiko irakasleak bilduko dituena eta ikuspegi irekia izango dutenak.

Honaino gaur goizean jasotakoa. Hamaika aldiz, hamaika tokitan, hamaika gaiak jorratuz… eta mezu berdintsuak etengabe errepikatzen diren arren, nekez ikus daitezke berrikuntza horren printzak.

Irakaskuntza, langabezia eta sormena

Jaso berri dut nire postontzian Javier Martinez Aldanondoren “La vida es una sucesión de cubos de rubik” izenburuko azkeneko newsletter-a (OHARRA: webean argitaratutako artikulua eta posta elektronikora bidalitakoa ez dira oso-osorik berdinak) Oraingo honetan langabezia eta honek ezagutzaren kudeaketarekin duen harremanaren inguruan dihardu. Beti bezala gauza interesgarri asko aipatzen ditu bere ohiko mezu luze honetan. Laburtzearren, batetik langile bat langabezian geratzea, honek egoera berrietara egokitzeko, ezagutza beharrak modu autonomoan kudeatzeko duen gabeziarekin erlazionatuta dagoela aipatzen du. Bestetik, gazteek lan mundura lehendabizikoz sartzerakoan dituzten trabak eta hauen jatorriaren inguruan hausnartzen du. Azken kasu honetan “jakitearen” eta “egiten jakitearen” artean dagoen desberdintasuna aipatzen du arrazoi nagusi bezala, alegia, eskolak eta unibertsitateak ez dituzte gazteak ondo prestatzen gaur egungo lan-munduak dituen eskakizunetara.

Norberak egin dezala Martinez Aldanondoren idatziaren balorazioa. Niri atentzioa deitu didana da langabezian geratzeko ikusten dituen bi argumentazio horiek irakaskuntzan ez dutela inongo justifikziorik. Alegia, irakaskuntzari lotutako lan esparruaren baldintzak enpresen errealitatetik urrun dago eta kezkatzen nauena da ea hor ote dagoen irakaskuntzaren berrikuntza faltaren gako nagusienetako bat. Ea esplikatzen naizen hobeto.

Berak aipatzen duen bigarren egoera (gazteak lan-mundura sartzeko dituzten trabak) irakaskuntzan ez da arazo. Gurean, irakasle izan nahi duen gazte batek duen trabarik handiena denboarena da. Daukan akreditazio ofizialetik harago (bakoitzak ikusi dezala zenbateko balioa ematen dion horri), dakiena edo egiten dakienak ez du aparteko baliorik. Gurean zerbaitek balioa badauka hori pazientzia da. Izan ere, gazte batek badaki irakasle zerrenda ofizialetan izena ematen duenetik lan baldintza duinak izan arte denbora asko pasa beharko dela. Denbora tarte hori nola edo hala igarotzeko aukera badauka, irakasle izatea ez da arazoa izango.

Bitarte horretan, ez zaizkio dakienaren inguruko egiaztapenik eskatuko (oposaketak gainditzea da froga bakarra eta horri normalean irakasle lanetan urte dezente pasa ondoren etortzen da) Zorte pixka batekin, ikasle zeneko eskola ereduarekin jarraitzearekin nahikoa izango du, testu-liburu baten laguntzaz eta tarteka-tarteka froga idatziak pasatuz. Erraz uler daiteke goi-mailako ikasketak bukatu berri dituen gazte orok arazorik gabe burutu dezakeela zeregin hori. Dakiena garrantzia gehiegirik ez badu, are gutxiago eskatuko zaio egiten dakiena demostratzeko. Hobe gainera, gehiengo batek jarraitzen duen errutina berarekin jarraitzen badu berak ere. Eta autonomiaz jokatzen badu, egiten dakiena praktikan ipini nahi badu, ojo! Hori guztia zentralizatuta doa, administrazioak (gure ugazabak) erabakiko du zeintzu berrikuntza ezarri beharko dituen bere lanean baita horiek aurrera eramateko izango dituen baliabide eta bitarteko guztiak. Testuinguru honetan, Aldanondok aipatzen duen ezagutzaren kudeaketa, formazio ordu ofizialetatik baina haratago ez da heltzen. Eta formazio honen emankortasuna baloratzea, ikasitakoarekin zer egiteko gai izan garen, administrazioak oraindik ez du erabaki nola egin. Beraz, etorkizunerako inbertsio hau ezerezean geratzen bada, ez harritu.

Aldanondok aipatzen duen lehen planteamenduari buruz, bestalde, gurean oso garbi dago: edo irakasle zara edo ez zara, punto. Langabeziak ez dauka zentzurik, ez behintzat behartutako langabeziarik (beste kontu bat da, eskainitako lan bati uko egiteagatik egotea langabezian). Une honetan bizitzen ari garen krisi garai gogorra pasatuta ere soldatak izoztuko dira (jaitsi ere egingo dira, baliteke), oposaketak bertan behera utziko dira lan egonkortasuna izatea zailagoa bihurtuz… edozer egingo da langileak langabezian utzi baino lehen. Halako kataklismo bat ez bada gertatzen (Grezian izandakoaren antzera) irakasleok gure lanpostua galtzeko arriskurik ez daukagu. Eta halakorik gertatuko balitz, ziur nago lanik gabe geratzeko arrazoi nagusiena ez zirela izango Aldanondok ematen dituen argumentuak. Aintzinatasuna, liberazio sindikalak, bestelako karguak… bezalako arrazoiak guztien gainetik egongo liratekeela ziur nago.

Jarraitu aurretik argitu nahiko nuke aurreko planteamenduak sare publikoa eta kontzertatuan erabat berdinak ez badira ere, “a grosso modo” bat datoz kasu gehienetan. Ikastoletan eta ezagutzen ditudan bestelako eskola kontzertatuetan irizpideak arlo honetan ez dira oso desberdinak.

Asko sinplifikatuta, Martinez Aldanondok esaten duena da langabezian egotea egoera berrien aurrean arrakastatsu ateratzeko izan dezakegun gaitasun faltarekin lotuta dagoela. Eta nik, planteamendu horri buelta eman, eta gurera ekarriz, zera planteatzen dut: irakaskuntzan daukagun lanaren egonkortasuna ez al da eskolak ezagutzaren gizarte berrira egokitzeko daukan gaitasun faltaren eragileetako bat?

Bere posta bitarteko mezuan horrela amaitzen du (webguneko bertsioan ez da agertzen):

En otras ocasiones he insistido en que podemos considerar a una persona inteligente cuando saca partido de lo que sabe e incorpora lo que no sabe. La innovación empieza por uno mismo. No puedes vivir del pasado. Si no innovas en tu conocimiento, si te conformas con lo que sabes, rápidamente te estancas, silenciosamente te empiezas a depreciar hasta que caducas. Por eso es importante invertir tiempo y esfuerzo en aprender, en crear y generar nuevo conocimiento antes de que el tuyo ya no valga nada.

Ezagutzaren berrikuntzarik gabe, zeregin profesionalean estankatuta, goi-mailako ikasketetatik ikasita dakargunarekin ibilbide profesional osorako nahikoa dela pentsatuta, ohikotasunean ezarrita… gure lan-baldintzetan eraginik ez badu, nola demontre garatuko dira konpromisoa eta inplikazioa langileen artean, nola bultzatuko dira jarrera proaktiboak, nola ekarri eta zabalduko dugu sorkuntza eta berrikuntza klima bat gure lanbidera? Irakasleok kexu izaten gara askotan ikasleak motibazio intrintsekorik gabe datozela eskolara eta horregatik, bestelako neurriekin bilatu behar izaten dugula motibazio hori (motibazio estrintsekoa, alegia). Ikasleekin gertatzen den bezala, badira motibazio intrintsekoarekin lanera datozen irakasle asko, eta ez bat edo bi. Interneten gertatutako eztanda sozialaren ondoren, batzuk motibazio hori hezkuntza sistematik kanpo aurkitu dute. Eta motibatuak ez daudenekin, Aldanondok aipatzen duen moduan, garai berrietara egokitzeko nahia/gogoa/gaitasuna ez dutenekin, ba al dago motibazio estrintsekoa bilatzeko aukerarik? Lan-baldintzak zer esaqn izan dezakete kontu honetan? Hortxe uzten dut.

Amaitzeko hausnarketarako kontutxo bat botatzen dut. Izpiritu berritzaile eta sortzaileaz ari garela, aurrekoan pertsona sortzaileen hamabi ezaugarri deskribatzen dituen artikulu bat irakurri nuen. Nire familian, nire ikastolan eta beste zentroetan lan egiten duten irakasle lagunen zerrenda egin nuen. Banan-bana joan nintzen, gainetik bada ere, aurreko zerrendan agertzen diren ezaugarrien arabera aztertzen. Ondorioa? Ba horien arabera ez dira asko irakasle sortzaile bezala kontsideratu ditzakedanak. Baina kezkarekin geratu naiz, horietako batzuk, beste lanbideren batean arituta ez ote lirateke askoz ere sortzaileagoak izango orain direnak baino.

Sor innovación

Montserrat del Pozo, Bartzelonako Montserrat Ikastetxeko irakasle berezi horietako bat da. Horregatik, batzuk “Sor innovación” batailatu dute eta nik izenburu hori jartzea erabaki dut.

Ay ene, erakunde batzuk oso aurrerakoitzat jotzen dute euren burua, baina moja honengandik gauza asko ikasi beharko lukete. Izan ere, honen ondoan, agerian gelditzen da eskola eredu zaharkituta eta usain kerratua dariona praktikatzen dutela, nahiz eta gero apaindu eta kolorez jantzi.

Beharbada, berrikuntza hitza eta moja baten abituak ikusteak kontraesan baten aurrean egon gaitezkeela pentsa arazi diezaguke, baina kasu honetan errealitatea oso bestelakoa da. Bere ideia erlijiosoak alde batera utzita (norberaren esparruan utzi behar baititugu), oso interesgarriak dira hezkuntzan eman beharreko aldaketari buruz egiten dituen ekarpenak.

Bere kemena eta lanari esker, ikur bat bilakatu da hezkuntzaren aldaketa aldarrikatzen dugunontzat. Baina aldarrikatzen den aldaketa ez da gelako lau hormetan gelditzen den horietako bat, ez da irakasle baten edo talde baten ekimenetara mugatzen dena, komunitate osoaren aldaketa bilatzen duen aldaketa eta antolakuntza berri bat eskatzen duen aldaketa bat baizik.

Montserrat, zorionez, ez da aldarrikapen hutsean gelditu eta bere ikastetxea hezkuntza komunitate osoarentzat erreferente garbi bat bihurtzera iritsi da.

Jarraian doazen bideoek, Ikastetxe Kristauen Kongresuan, 2011ko azaroan, eman zuen hitzaldi bat jasotzen dute eta euren interesa dela eta, hemen jartzea otu zait. Ea zer iruditzen zaizkizuen.

Bideo guztiak Think1.tv gunetik hartu ditugu.

Jakintza ikastolaren barne-antolaketa berria: azalpena

Lanbide guztietan gertatzen den moduan, gurean ere gorabehera handiak izaten dira irakasleok egite dugun ibilbide profesionalean. Alderdi horretatik, gure lanbidea ez da besteekiko desberdina. Nire kasu pertsonalean, behin edo behin adierazi izan dudan moduan, azken hiru urte hauek ez dira oso positiboak izan. Ariketa sanoa da, tartean behin, norberak egiten duenaren inguruan hausnartzea, beti ere hausnarketa hori hobekuntzaren abiapuntua bezala kontsideratuta eta ez kontuak inori eskatzeko asmoz.

Egia da gero ez dela erraza izaten balorazio horren emaitzak ingurukoekin partekatzea eta askok, kontuak eskatzera datozela uste dugunean “a la defensiva” jartzen gara, zaila izaten delarik gero eztabaida eraikitzaile minimo bat izatea. Gure lanaren ebaluazioa egiten zaigunean eta ebaluazio horren emaitzak komunikatzen zaizkigunean, ez gara ez, oso irekiak agertzen kasu askotan. Erroreak edo hain ondo egiten ez ditugunak frakasotzat hartzeko joera daukagu oraindik, hobetze prozesu baten abiapuntua izan daiteeen aukera bat baino gehiago. Eta nik uste dut hori bera dela gure ikasleei transmititzen dieguna euren ebaluazioa egiten dugunean. Baina tira, hori beste gai bat da.

Nire kasuan, ikusita teknologiaren arloan nituen espektatibak eta bultzatu nahi nituen baloreak lortzea zaila egiten ari zitzaidala, 2008an IKT dinamizatzaile bezala nituen ardura eta helburuen inguruko hausnarketa egiten hasi nintzen. Antzeman nituen arazoetako asko nire pertsonarekin zuzenean erlazionatuta zeuden, nire lan-egiteko eta izateko moduarekin. Baina beste askok arazo estrukturalak zirela garbi ikusten nuen, pedagogia, kudeaketa, antolaketa, baliabideen kudeaketa… eta antzekoekin erlazionatuta zeudenak. Askotan errazagoa egiten zaigu inguruan daukaguna aldatzea gu geu aldatzea baino eta baliteke hori ere nire erruetako bat izatea. Beraz, nire ikuspegiaren arabera ikastolak zer behar zituen aztertzen hasi nintzen eta 2009ko otsailaren hasieran zuzendaritzan izandako bilera batean azaldu nuen. Ziurrenik bilera hartan aurretik egin behareko lanak egin gabe eraman nituen, baliteke ere testuinguru hartan tonua eta moduak egokienak izatea, ziurrenik ere ez nuen jakin izan besteen lekuan ipintzen… kontua da bileratik nahiko frustratuta atera nintzela.

Frustrazio eta ezkortasun sentsazio horrekin ia urtebete egin nuen. Baina izatez nahiko kaxkagorra naiz eta niretzat hain ebidenteak ziren hobekuntza askoren inguruan eztabaidatu beharra genuen. Mikelek eta biok eman genizkion buelta batzuk gai horri. Analisi eta diagnostiko partekatu baten beharra ikusten genuen, gure ikuspegia osatu eta zuzenduko zuten irirtziak entzun nahi genituen eta, era berean, zein hobekuntza proposamen genituen besteek ere entzutea nahi genuen. Pertsonak, kanalak, moduak eta tonuak oraingoan desberdinak izan ziren eta emaitzak ere desberdinak izan ziren. Askoz ere asertiboagoak aurkeztu ginen eta bilerak ere, askoz ere aberatsagoak izan ziren.

2010eko martxotik ikasturte amaiera arte bilera ugari izan genituen eta gauza askotaz hitz egin genuen. Normala den moduan, gai potolo askotan ikuspegi desberdinak genituen, beste batzuetan irudipena daukat ere gauzak desberdin ulertzen genituela. Baina egon ziren baita ere, elkarguneak eta adostasunak hainbat puntutan. Hauek guztiak webgune batean biltzen joan ginen, poliki-poliki forma ematen.

Denbora pasa da bilera haiek izan genituenetik eta orain, denborak ematen duen perspektibarekin, nik esango nuke ondorengo biak izan zirela izan genituen adostasun puntu nagusiena:

  1. Egun daukagun zuzendaritzaren egiturak eta funtzioek ez dutela gehiegi laguntzen gizartean eta irakaskuntzan gertatzen ari diren aldaketak modu eraginkor eta adimentsuan kudeatzeko: gure zuzendariak dioen moduan “zuzendaritzak nahi baino gehiagotan, suhiltzaile lana betetzen gastatzen ditu denbora eta energiak” eta aukera gutxi geratzen zaizkio gero berrikuntza prozesuei eskaini behar zaien dedikazioa eskaintzeko.
  2. Langileok orohar aurkezten ditugun lan-ohiturak, lan-estiloak, aldaketak behar dituela, berrikuntza pedagogikoa gure ikastolan errelitate bat izatea nahi badugu behintzat: duela hamarkada batzuetatik hona ez da gehiegi aldatu gure eguneroko jarduna, ez gela barruan ezta langileon artean egiten ditugun bileren sistematika ere. Garai berriak bizi ditugu, gizartean aldakuntza sakonak gertatu dira, irakasle gazte berriak etorri dira ikastolara, baliabide teknologiko berriak ditugu eskura, zer den lana, zer formazioa eta zer aisia ez dago garai batean bezain garbi…

Abiapuntu horretatik, aukera desberdinak mahai gainean ipintzen joan ginen, egin zitekeenari buelta batzuk ematen hasi ginen, zer zen bideragarria eta zer ez, nola hasi gintezke beharrezkoa ikusten genuen aldaketa hori bideratzen.

Horrela, kontzienteak izanik aldaketak ez direla etorriko egun batetik bestera, aldaketaren kudeaketaren lehen urratsak ematen hasi ginen. Lehenengoa zera izan zen: aurrean ditugun erronkei arrakastaz erantzuteko egitura berri bat diseinatzea, ikastolak dituen lehentasunen arabera eratuko den eta beharezkoa ikusten genuen irakasleon jardun profesionalaren berrikuntza bultzatzeko ardura nagusiena izango duena. Bigarrena eta garrantzitsuena hauxe izan zen: ikastolako langileei diseinatutako egitura berria aurkeztu eta hauen oniritzia jasotzea.

Egindako bilera guztietan jasotako ekarpenekin, proposamenaren ildo nagusiak jasoko zituen txosten bat prestatzeko enkargua jaso nuen. Jakina denez zeinen luzeak eta astunak diren nire idatziak askotan, gehienera lau orri zituen txostena prestatzeko agindua jaso nuen. Tira, zin egiten dut inoiz baina gehiago ahalegindu nintzen gauzak laburbiltzen baina, hala eta guztiz ere, bost orri bete behar izan nituen azkenean 😉

Txostena, esan bezala, abiapuntu bat izan nahi zuen soilik. Bertan agertzen diren puntuetako gehienek azterketa eta analisi sakonagoa behar zutela garbi genuen, aurrera eramateko estrategia eta bide berrik aztertu eta zehaztea ezinbestekoa zela garbi zegoen, baina “declaración de principios” bezala uste dut baliagarria izan zela. Azpian daukazue txostenaren kopia bat irakurri nahi baduzue:

Datorren ikasturterako antolaketa berria aurkezpen txostena

View more documents from Jokin Lacalle

Behin lehenengo urratsarekin amaitu ondoren, irakasleen onespena jasotzea geratzen zen. Giza-baliabideen kudeaketa eta berrikuntza kontuetan dabiltzan profesionalek esaten dutenez, hauxe izaten omen da aldaketaren kudeaketan puntu kritikoenetako bat: langileek aldaketaren aurrean adierazten duten erresitentzia, nolabaiteko “konfort-egoeratik” irteteko azaltzen duten kontrako jarrera. Ekainean izan genuen asanblada batean aurkeztu zen proposamena eta bertan geunden irakasleen gehiengoaren oniritzia jaso zuen. Nik pertsonalki jaso nuen sentsazioa da irakasleok kontzienteak garela gauzak modu desberdinean egin beharrean gaudela, pixkanaka-pixkanaka gure lan egiteko modu “klasikoa” aldatu beharrean gaudela. Alderdi horretatik, uste dut, ikastolako irakasleek, beste behin, euren profesionaltasuna garbi adierazi zutela.

Beraz, amaitu berri den 2010-2011 ikasturtea izan da lehena modu berri honetan antolatu garena. Normala den bezala, bide berriak urratzen direnean, aurrean zer topatuko dugun jakitea ezinezkoa izaten da. Hori izaten da, kasu gehienetan, aurrera ez egitearen arrazoi nagusietako bat. Nik nahiago dut bidea egiten hastea; etapak gainditzen goazen bitartean, izandako akatsetatik ikasten joateko gai bagara, urte gutxi batzuren bueltan lorpenak agerian geratuko dira, beste askok bidea egiten hasi baino lehen oraindik motxila prestatzen dabiltzan bitartean. Nire balorazio pertsonla beste baterako uzten dut. Jarraituko du…

Irakasleon garapen profesionalari buruzko ideiak

Gaur arratsaldean duela hamar bat egun CITAk antolatutako kongresuan parte hartu duten hizlariek erabilitako aurkezpenak biltzen dituen artikulura heldu naiz. Eskaintzen diren lau aurkezpenetatik lehenengoak zer pentsatua eman dit eta nire ideiak hementxe jasotzea erabaki dut.

Aurkezpena Castellomgo Jaume I unibertsitateko irakasleak diren Jordi Adell eta Linda Castañedak prestatu dute eta azkenaldi honetan asko kezkatzen nauen gai bati buelta pare bat ematen dizkiote bertan: irakasleon garapen profesionalaren gaia.

Jordi Adell y Linda Castañeda: El desarrollo profesional de los docentes en la era Internet: entornos personales de aprendizaje (PLE)

Aurkezpena bi zatitan banatu dute. Bigarrena Ikas-ingurune Pertsonalen inguruan da eta IKT kontuetan gehiegi murgilduta ez dabilenak agian ez du gehiegi ulertuko. Lehenengoak ordea mami asko daukala iruditzen zait eta irakaskuntzan urte batzuk daramagunoi zer pentsatua eman beharko ligukeena.

Gogoratzen dut 97an ikastolan hasi nintzenean, nire kezkak nituela Ikastolen Elkarteak atera berri zituen Ostadarreko Matematikako testu liburuak erabiliko ote nituen edo ez erabkitzerakoan. Baliabide haien egokitasuna ez nuen garbi ikusten eta, nire ikuspegitik zituen gabeziak nire material propioekin osatuko nituela erabaki nuen azkenean. Gogoan dut orduan horrelako zerbait entzun nuela garai hartan ikastolan goi mailako ardurak zituzten batzuengandik:

baliabide hauen atzean asko dakiten profesionalak daude; nola ausar zaitezke zalantzan jartzea hau eta bestea

Tira, nik banekien gutxi gorabehera zeintzuk ziren nire arrazoiak erabai hura hartzeko baina egia da ere, zaila nuela argumentatzea nire jarrera, ez baitzen erraza orduan, argumentazio solido bat emateko behar nuen informazioa eskuratzea eta faltan botatzen nuen, baita ere, esperientziak ematen duen ezagutza. “Haiek nik baino informazio iturri aberatsagoak, eguneratuagoak, baliagarriagoak… dituzte” pentsatu nuen. “Nor naiz ni Ikastolen Elkartea bezalako “ezagutzaren tenpluan” lan egiten udtenen erabakiak zalantzan jartzeko” pentsatu nuen. Halere, jarraitzen nuen pentsatzen benetako profesionala izan nahi banuen, ezin nuela material hori besterik gabe erabili, inongo autonomiarik gabe nire lanean, inongo ardurarik gabe, inongo kritikotasunik gabe. Nola bestela izango nintzen gai garai berrietara egokitzeko behar nuen garapen profesionalari heltzeko?

Urteak pasatu dira eta, harrigarria badirudi ere, aurten berriro ere entzun ditut antzeko komentarioak nire inguruan. Nola liteke oraindik onartzea “irakasleok ez daukagu ezagutza nahikorik gure zeregin profesionalari behar bezala erantzuteko”? Irakasleok nola demontre jarraitzen dugu duela hamarkada batzuetako paradigma berdinetan lanean?

Gauzak gaur egun asko aldatu dira. Jordi eta Lindaren aurkezpenean inplizituki uler daitekeen moduan, internetek “ezagutza tenpluen” hormak puskatu egin ditu. Ikasten ikasteko grina duenak eta bere garapen profesionalean aurrera egin nahi duenak, aukerak ditu, hala nahi badu, tenpluan bizi direnek kontsultatzen dtuzten iturri berdinetatik edateko. Are gehiago oraindik, euren ikaskuntza praktikak apenas aldatu dutenen aurrean, euren ikas-ingurune profesionala txukun antolatu dutenek, etengabe ari dira egoera berriek eskatzen dituzten exijentzia berrietara egokitzen. Horrela, “ezagutza tenplu” horietako askok oso modu trakets eta motelean egokitzen ari dira, inguruan gertatzen ari diren aldaketetara. Adibide bat jartzearren, EEBBtan eta Espainia osoan liburu digitalak (orain ezagutzen ditugun moduan) kolokan jartzen dituzten iritziak hezkuntza munduan geroz eta nabarmenagoak diren une honetan, Ikastolen Elkarteak OKDa bezalakoak ipintzen ditu martxan edota ohiko materialen “refritoak” diren liburu-digitalak ipintzen dituzte kalean, berrikuntza barnize batez apainduta gainera. Berrikuntza bezala saldu nahi da, eskola komunitateak dagoeneko erabaki duenean horrelakoek iraungitze epe laburra izango dutela.

Aurkezpenaren 16. diapositiban esaten den moduan “Nos han desprofesionalizado (i.e., el libro de texto) y burocratizado”. Egoera hori ez da bakarrik kanpo-eraginaren ondorioa izan; ziurrenik gutako asko oso eroso sentitu gara ere, gurea den lan bat kanpotik eginda jaso izan dugunean. Alderdi horretatik, onartu beharra dago, kanpoko presio hori oso ondo etorri zaigula askotan, gure ardura pedagogikoak izan beharko luketenak bigarren maila batean utzi eta bizitza profesional erosoagoa izateko. Horrela, gaur egun arazoak ditugu sekuentzia didaktikoak modu autonomoan diseinatzeko, aniztasunak eskatzen dituen estrategia didaktiko alternatiboak diseinatzeko (arazo potolo bat gure ikastolan), benetako ebaluazio formatiboa burutzeko irizpideak diseinatu eta aurrera eramateko bitartekoak erabiltzeko, etabar, etabar. Bitxia bada ere, duela berrogei urte ikastolen mugimenduaren sendotzea gertatzen hasita zegoen garai hartan, hain arrunta zenaren beste muturrean bukatu dugu. Eta hori ez dut nik esaten. Nik dakidaneraino, Jordik eta Lindak ez dute Ikastolen mugimendua gertutik ezagutzen. Baina irakasleon garapen profesionalean aurrera egiteko proposatzen ditzuten estrategiak irakurrita, badirudi duela berrogei urte, ikastolen aitzindariak izan ziren irakasleek egindakoa oso ondo ezagutzen dutela:

1) Estar orientado a la resolución de problemas
2) Ofrecer oportunidades para que lso docentes trabajen juntos y con expertos
3) Facilitar la exposición de los docentes a innovaciones en conocimientos, practicas de enseñanza y tecnologias de apoyo
4) Capacitar a los docentes para probar nuevas estrategias y habilidades
5) Facilitar la reflexión sobre la propia práctica y la discusión orientada a un proposito

Ez al dira horiek, hain zuzen ere, duela berrogei urte ikastoletako irakasleek erabat barneratuta zituzten kontuak? Ikastolen mugimendua gaur dena izatera heldu bada, ez al da orduko irakasleek normaltasunez asumitzen zutelako euren garapen profesionala ezinbestekoa gurea bezalako proiektu bat aurrera eramateko? Baliabide eskasia izugarria zegoen garai hartan, ez al mirestekoa irakasle haiek, euren praktika didaktikoaren hobekuntzaren alde adierazi zuten jarrera eta hartu zuten konpromisoa?

Zergatik ukatu nahi zaigu orduan guri garapen hori, ezagutza eta informazioarekiko sarbidea inoiz baino errazagoa den garai honetan? Zergatik ukatzen zaigu bide berriak ikertzeari, ikerkuntza horrek eskatzen duen formazioa modu autonomoan jasotzeari? Estrategia berriak probatzeari? Noiz pasako gara material “prefabrikatuak” inongo irizpide kritikorik gabe aplikatuko dituen profesionalak izatetik, ibilbidea modu autonomo eta arduratsuan egiten jakingo duten profesionala izatera?