IKTak eta irakaskuntza – 26 orrialdea

Internet ez debekatu; formazioa eta informazioa dira bidea

Azken urteotan, Teknologia Berrien garapena dela medio, ohiko hedabideetan, hauen inguruko informazioa beti albiste eskandalagarriekin lotuta iristen zaigu. Egungo guraso gehienek erabiltzen dituzten informazio iturriak hedabide tradizionaletara mugatzen direnez, ez da batere harrigarria hauetako askok erakusten jarrera ezkorra.

Jarrera ezkor hori modu ezberdinez gauzatzen da, edo guk hori sumatu dugu, behintzat. Guraso batzuek ez dute euren etxeetan internet jartzen edo ahal duten guztia atzeratzen dute pausu hori. Guraso hauek, euren seme-alaben presioaren zain gelditzen dira, hots, ezertxo ere esaten ez duten bitartean, ez dute jartzen. Hori bai, eskaera hori iristen zaienean, denbora gutxi behar izaten dute jartzeko promes bat egiteko eta, aldi berean, ospakizun bereziren bat lotzeko: Olentzero, urtebetetze eguna,.. Alegia, edozein jostailuri emango lioketen tratamendu bera ematen diote internetari. Beste etxeetan, Internet duten arren, euren seme-alabek debekatuta dute bere erabilera astean zehar eta asteburuetara mugatu dute bere erabilera. Kasu honetan, ere, jostailuei ematen zaien tratamendua ematen diote internetari. Beste etxeetan, seme-alabek ez dute inongo arazorik noiznahi interneten ibiltzeko eta gurasoen aldetik inongo kontrol neurririk ez dago. Beste guraso batzuk, berriz, internet izan edo ez izan, irakasleongana datoz informazio eske. Hauetako askok jakin nahi dute euren seme-alabek zer egiten duten, zer lanketa mota burutzen ari garen, zein motako aplikazioak erabiltzen dituzten, zein maiztasunarekin erabili beharko duten…

Baina ardura guztia ez nuke nik gurasoengan deskargatu nahiko, izan ere, hezitzaileok oraindik ere badugu erantzukizun handia. Onartezina da, gaur egun, nire lagun baten semeari (institutu batera zihoan bigarren batxilergoan) iaz entzun niona Jolausen Jakinstein blogari buruz eta bertan topa daitezkeen simulazioak, ariketak eta abarri buruz hitz egin nionean:

Guretzat, hori amets bat besterik ez da. Gure irakasleek ez digute uzten interneten sartzen eta ordenagailuak apaingarri gisa daude. Ia inork ez ditu erabiltzen eta matrikulazio kanpaina iristean, informatikako gela irekitzen dute argazki batzuk ateratzeko. Horretarako dauzkagu ordenagailuak.

Gisa honetako adierazpenak entzuten dituzunean, ohartzen zara zeregin handia daukagula, handiegia esango nuke, irakaskuntza bere putzu beltz horretatik ateratzeko. Nola eskatuko diegu gurasoei jokabide zentzudun bat, aldameneko irakasle batek munduko gauzarik gaiztoenarekin parekatzen duen bitartean?

Nik, guztion eginkizuna, esaldi motz honekin laburbilduko nuke:

Ikustea ez debekatu, begiratzen erakutsi.

Abiapuntua hori bada, guztion erantzukizuna eskatzea falta zaigu. Irakasleok, lanerako tresna gisa erabiltzeaz gain, beste erabilerak ezin dizkiegu ezkutatu eta jokabide arduratsuak indartzeko estrategiak garatu beharko genituzke. Eta gurasoek, beste aldera begiratu ordez, zezenari adarretatik helduz, dagozkien ardurak hartu eta seme-alabei ateak itxi ordez, interneteko mundu ziragarriak eskaintzen dituen abantailei etekina ateratzen lagundu.

Baina nola jokatu gai horren inguruan aurreiritziak besterik ez daudenean? Beste gaiekin gertatzen den lez, informazioa da garrantzitsuena eta gurasoek ahalegin bat egin beharko lukete hori eskuratu ahal izateko. Beste aldetik, ikastetxeok ere gure erantzukizuna hartuz, formazio saioak antolatu beharko genituzke ikasle, irakasle eta gurasoentzat. Gure ikastolan, ikasle eta irakasleekin makina bat gauza egin dugu bide horretan, baina gurasoekin, egia esan, ezer gutxi egin dugu orain arte. Eta gurasoak izan dira, gaiarekin kezkaturik, ikastolari gai horren inguruko formazioa eskatu diotenak. Urtero antolatzen den “Guraso Eskola” dela eta, proposatutako gaien artean, gai hau proposatu digute: Gurasoen jokabidea Teknologia Berrien aurrean. Nola jokatu gure seme-alabekin hauen erabilera arduratsua lortzeko.

Gai horri zein motako erantzuna emango diogunaren zain gelditu beharrean, hasiak gara aukera ezberdinak aztertzen eta hementxe bertan izango duzue horren berri.

Bitartean, interneten nabigatzeko aholku ezberdinak topa daitezke sarean bertan, hala nola, Consumer aldizkarian aurkitu duguna, Windowsfacil izeneko orri honetan jartzen duena edo Menudos Peques izeneko orrian aurkitu duguna, besteak beste.

Logprotect programaren logoa

Askotan, ikusten da gurasoek seme-alabekin batera egon behar dutela azken hauek nabigatzen ari direnean. Hori ez dut gaizki ikusten, baina etxe askotako errealitatea badakigu zein den eta denok dakigu umeek une asko dutela bakarrik gelditzen direla eta interneten ibiltzeko inongo mugarik ez dutela. Horretarako, “Gurasoen kontrola” izeneko aplikazioak aholkatzen dira. Gune honetan, aukera ezberdinak topatuko dituzue: ABCdatos. Dena den, eta hanka sartzeko aukera handia izan arren, begiratu dudan apurrarengatik, Logprotect izeneko aplikazioa aholkatuko nizueke. Hemendik jaitsi daiteke: Windowserako bertsioa eta Linuxerako bertsioak. Gainera, aplikazio honen inguruko tutoriala ere aurkitu dugu destroyerweb izeneko gunean.

Nik aplikazioa jaitsi eta instalatu dut frogak egiteko eta esan beharra daukat nahiko ongi pentsatutako aplikazioa dela. Hitz gakoak sartuz gero, horrekin loturiko bilaketaren bat eginez gero, alarma martxan jartzen da eta blokeatu egiten du. Gauza bera gertatzen da erabiltzaileen izen-abizenak, telefonoak, helbideak, posta elektronikoak… sartuz gero, eta Messenger bezalako aplikazio batean horrelako daturen bat bidali nahi baduzu. Gainera, informe bat ekoizten du gurasoek jakin dezaten euren seme-alabek zer egin duten beraiek egon ez direnean. Informazio hori, nire ustez, seme-alabekin hitz egiteko erabili beharko genuke, ez erreprimitzeko. Bestalde, aplikazioa ixten saiatzen badira, pasahitza eskatuko die eta ezin izango dute aplikazioa desaktibatu.

Dena den, eta nire garaian beste debekuekin guk nola jokatzen genuen gogoratuz, formazioa eta informazioa aldarrikatu nahiko nituzke ez baitugu ahaztu behar gisa guztietako debekuek, hainbatetan beharrezkoak diren arren, ikusgura piztea besterik ez dutela sustatzen.

Ikasleen koaderno digitala (eta II)

Bale. TiddlyWikirekin nire ikasle bakoitzak ariketak egiteko tresna arin, praktiko eta portablea dauka eskuartean. Baina oraindik konpontzeke geratzen zitzaidan nire buruhausteen bigarren zatia, alegia, non eta nola jaso nire ikasleek egindako ariketa guztiak, behin denak bildu ondoren, bakoitzak egindakoaren balorazio indibiduala modu erraz eta eraginkorrean egin ahal izateko.

Irtenbidea aurkitzea ez da erraza izan. Nahiz eta aukeratutako bidea ez izan perfektoena, duela gutxirarte nituen hainbat limitazio konpontzeko balio izan dit. Denbora pixka bat beharko dut oraingo egoerari behin-betiko soluzioa aurkitu arte (azpian komentatzen dudan bezala, pentsatzen dut irtenbidea Moodle–en eskutik etorriko dela) baina, bitartean, onartu behar dut gustura nagoela erabiltzen ari naizen tresnarekin.

Ariketen biltegia izango den aplikazioa bilatzeari ekin nionean, segituan pentsatu nuen sistemarik egokiena, zerbitzariaren aldetik lan egingo lukeen TW multierabiltzaile bertsio bat erabiltzea izango zela. Modu honetan, nire ikasleek, bakoitzari bere erabiltzaile kontu pertsonala sortu ondoren, etxean egindako ariketak bertan eransteko aukera izango lukete eta nik, nire aldetik, egindakoaren jarraipena eta balorazioa TWk aurkezten duen efikaziarekin burutzeko aukera izango nuke.

Oinarrian TWa duten horrelako zerbitzu bat baino gehiago aurkitu nituen. Nire ikerketen ondorioz, ZiddlyWiki, ServerSideWiki eta ccTiddly dira gehien erabiltzen direnak. Bakoitzaren ezaugarriak ondo aztertu ondoren, ccTiddly-ren aldeko apostua egin nuen.

MySQL-en gainean dabilen aplikazio honetan, oinarrizko HTML fitxategiak PHPn egindako hainbat artxiboen laguntza jasotzen du. Era honetan posiblea da TW fitxategi bakar baten gainean, erabiltzaile batek baino gehiagok euren tiddlerrak gehitzea, prozesu horretan segurtasun neurri egokiak aurretik definituz eta konfiguratuz.

Horrelaxe, ccTiddly-ren 1.0 bertsio jaitsi eta bere instalazio eta konfigurazio prozesuari ekin nion. Honatx jarraitutako bidea:

Datubasea sortu ondoren install.php nabigatzailean kargatu eta listo. Ez da beharrezkoa inongo daturik gehitzea instalazio prozesuan. Ikusten denez, munuduko instalaziorik sinpleena.
Erabiltzaileak sortu. Banan-bana, nire DBHO 1eko hogeitasei ikasleen erabiltzaile kontuak sortu nituen. Horretarako, ikastolako sarean eta euren posta elektroniko kontuan erabiltzen duten erabiltzaile izen eta pasahitz berdinak ipini nizkien.
Baimenak ezarri. Tiddlerrak irakurri, editatu, sortu eta ezabatzeko baimenak konfigura daitezke erabiltzaile bakoitzeko. Agian hemen dago aplikazio honek duen limitaziorik handiena. Baimen sistema nahiko berezia dauka eta ez da batere erraza izan ikasleei dagozkien baimenak behar bezala konfiguratzea.
Euskaratu. USBan instalatutako TW arrunt bat euskaratzeko jarraitzen den bide berdina jarraitu behar da ccTiddly euskaratzeko. Dagoeneko kalean da 1.1 bertsioa eta honetan, oinarrizko TWaren bertsioa 2.1 da. Nire euskaraketak ez du balio bertsio honentzat, beraz, ikasturte honetan behintzat ccTiddly 1.0 bertsioa erabiliko dut. Datorrenean iksiko dugu.
HTMLArea plugina instalatu. Behar-beharrezkoa nire ikasleek erabilitako formula matematikoak hemen ere irakurri ahal izateko. Arrazoi honengatik baztertu behar izan nuen ASciencePad. Ezin nuen ASciencePadekin bateragarria zen ccTiddly bat konfiguratu. HTMLArea plugina instalatzea, berriz, oso gauza sinplea izan zen.
Bukatzeko, eta nire ikasleen eskaera partikularrari jarraituz, ccTiddly-n sartu eta ariketak ikusi ahal izateko, logeatzea derrigorrezkoa izatea erabaki genuen. Era honetan ikasleek egindako ariketak ikusi ahal izateko sisteman balidatzea derrigorrezkoa da. Halere, zuetako norbaitek ccTiddly-n sartu eta nola dabilen ikusi nahi badu, hona jo eta ondorengo datuekin barrura sartzeko aukera izango du:

Erabiltzatilea: demo
Pasahitza: demo

ccTiddly-k neurri handi batean nire beharrak asetzen dituen arren, garbi daukat erabiltzaileen kudeaketa beste era batera egin beharko dudala. Egokiena Moodle-en bitartez gauzatzea izango litzateke. Une honetan ezinezkoa dut hori egitea: alde batetik ez dago TWren inguruko modulurik. Axular ikastolako lagunek komentatu didatenez, pasa den MoodleMoot’06ean (eskerrik asko Xa2 ), datozen bertsioetarako TWren inguruko modulu bat garatzeko konpromezua hartuta omen dago. Halere, une honetan Moodle-en lanean ari diren garatzaileak, jsMath eta, batez ere, LaTEX-en aldeko apustua egin dutela iruditzen zait. Beraz, ez dut uste epe laburrean MathML-ren erabateko inplementazioa ikusiko dugunik Moodle-en barruan. Pazientzia eduki behar, bitartean.

Eta amaitzeko hemen duzue ikasle-irakaslearen ikuspegitik, etxerako lanak egin, jaso eta kudeatzeko jarraitzen den prozesua azaltzen duen bideo bat. Onartu behar dizuet izugarri kostatu zaidala bideoa grabatzea. Ez daukat ohiturarik mikrofonoa hartuta, ordenadorearen aurrean bakarrik hitz egiteko; urduri jartzen aniz eta etengabe trabatzen naiz. Egindako akatsak barkatuko didazutela espero dut.

Google-eko bideoa txiki samarra dela iruditzen zait, bertan azaltzen dudana detailez ikusi ahal izateko. Hemendik, 800x600eko bereizmena duen 24,5 MB-eko Flash artxibo bat (21 minutuko iraupena) ikusi ahal izango duzue. Interneterako konexio arina eduki beharko duzue bideoa jarraian ikusi ahal izateko.

Ikasleen koaderno digitala (I)

Duela egun batzuk argitaratu nuen post batean, etxerako bidalitako lanen inguruan ikusten nituen arazo nagusienak plazaratzen ahalegindu nintzen. Aspalditik ibili naiz, ikusten nituen eragozpen horiei irtenbidea aurkitu nahiean baina ez da erraza izan. Boteprontoan eta gehiegi pentsatu gabe, ikasleei ariketak Word-en egin eta e-postaz bidaltzea otu zitzaidan baino garbi nuen metodo sinpleagoa, praktikoagoa eta, batez ere, eraginkorragoa izan beharra zeukala. Udara osoa eraman nuen handik eta hemendik, nahi nuena aurkitu nahiean eta nola erabiliz pentsatuz.

Lehenik eta behin, arazoak identifikatzea zen helburu nagusia. Ondoren, arazo hauei aurre egiteko, erabiliko nituen tresnen ezaugarriak zehaztea tokatzen zen.

Tresna digitala behar nuen, egindako lanak erraz sortu, editatu eta gordetzea ahalbidetuko lukeena. Lehen fase batean, ikasleek tresna honekin egingo lituzketen ariketak, batez ere, ulermena eta adierazmena jorratzeko balioko lukete. Beraz, testu motzak, modu sinplean idazteko tresna bat aurkitu beharko nuke. Halere, poliki-poliki, kalkulu sinpleak dituzten ariketak ebazteko ere balio beharko luke, beraz, formula eta ekuazio matematikoak modu errezean txertatzeko aukera izatea baloratzea ezinbestekoa zen, ohiko testu prozesadoreek duten ekuazio editorea baino sinpleagoa eta eraginkorragoa izan beharko litzatekeelarik, noski.
Ikasleek egindako lanak jaso eta biltzeko sistema erraza behar nuen. Hasiera batean, ariketak posta eleltronikoz jasotzea pentsatu nuen baina segituan baztertu nuen ideia hori. Nire hogeitasei ikasleen ariketak jaso ondoren, hauek antolatu, zuzendu eta balorazioa egitea lan konplikatua zen sistema honekin. Beste zerbait behar nuen, sinplea baina era berean efektiboa eta batez ere, antolaketa aldetik, lan asko suposatuko ez lukeena.

Bi abiapuntu horietatik, lehenengoa burutzeko, TiddlyWiki-ra jo nuen. Jeremy Ruston-ek sortutako apikazio honen ezaugarri nagusienak hauek dira:

TiddlyWiki (TW hemendik aurrera) HTML fitxategi bakarra da, non fitxategi horren barruan web orriaren HTML, CSS eta Javascript osoa biltzen den. Guztira 171 KB-etako “pisua” duen artxibo bakarrez osatua dago.
Aplikazioa off-line nahiz on-line erabil daiteke. Honek abantail handiak ekartzen ditu. USB memoria batean gorde daiteke, informazioa zurekin edonora eraman dezakezularik. Edozein ekipoan konektatu eta listo; TWa erabiltzen hasteko moduan zaude. Gero, horrela nahi izanez gero, internetera igo daiteke informazio hori, edonondik kontsultatu ahal izateko.
Informazioa “tiddler” izeneko unitateetan antolatzen da. Tiddler bakoitzak bere izenburua, bere gorputza eta etiketatze sistema propioa du. Informazioa txertatzeko erabiltzen duen lengoaia berezkoa du baina wiki arruntetan erabiltzen denarekin antz handia du. Oinarrizko erabileran trebatu nahi bazarete, Gorka Palazio irakasleak, gida txiki bat prestatuta dauka. Nahikoak dira ordu gutxi batzuk tresna aise erabiltzeko.
Tiddlerretan gordetako informazioaren kudeaketa, oso modu eraginkorrean egiten da. Informazio guztia HTML artxibo bakar batean dagoenez, bilaketak ziztu batean burutzen dira. Bestalde, tiddlerrak dataren arabera, alfabetikoki nahiz etiketen arabera antola daitezke. Informazioa oso modu eraginkorrean antola daiteke, zalantzarik gabe.

Hemen daukazue TWaren oinarrizko ezaugarrien inguruan Gorka Palazio irakasleak, YouTuben zintzilikaturiko bideoa:

Jadanik kalean da aplikazio honen 2.1.3 bertsioa. Aspalditik dago euskaratuta Tiddlywiki; Gorka Palaziok berak euskaratu zuen 1.2.38 bertsioa. Kontua da, TWaren garapenean aukera eta zerbitzu berriak eransten joan direla, aurretik egindako itzulpenak baliogabe geratu direlarik. Horrela, duela aste batzuk, Gorkaren itzulpena oinarri bezala hartuz, 2.0.11 bertsioa euskaratzeari ekin nion. TiddlyWikiarekin probatu nahi duenak hemendik jaitsi dezake euskarazko bertsioa.

USB batean inongo arazorik gabe gorde daitekeen aplikazio honek, halere, formula matematikoak idazteko aukerarik ez du eskaintzen. “Egongo ote da antzekorik baina formula matematikoak idazteko aukera izango duena?” galdetu nion nire buruari. Bila eta bila aritu ondoren, ASiencePad delakoarekin topo egin nuen. TWren gainean egindako moldatze honek abantail nagusi bi aurkezten ditu, batez ere, ikasleekin erabiltzerakoan. Alde batetik, HTMLArea izeneko WYSIWYG editorea integraturik dakar (ez banago oker Moodle-ek duenaren berdina da). Honen bitartez, ez da beharrezkoa wiki-hizkuntza ezagutzea testuari formatua emateko; honen bitartez, nire ikasleek euren apunteak botoi barra baten bitartez formateatu ditzakete, kode berezirik erabili gabe . Bestalde, ASCIIMathML eta ASCCISvg javascript fitxategien integrazioari esker, formula matematikoak eta mota guztietako grafikoak gehitzeko prozedura izugarri sinplifikatzen da. Java fitxategi hauei esker, formulak MathML lengoaian oinarrituz txertatzen dira TWan. MathML, XMLan oinarritutako lengoaia da eta hori da, hain zuzen ere, W3C erakundeak hobesten duena formula eta ekuazio matematikoak erabiltzerakoan. Ez dut LaTEX gehiegi ezagutzen baina adituek diotenez, azken hau askoz ere aberatsagoa eta indartsuagoa da formulak txertatzerakoan. Nire ustez MathML-n oinarritutako hau, askoz ere intuitiboagoa eta erabiterrazagoa da LaTEX baino; niri konplikatua egiten zait LaTEX-ekin lana egitea eta nire ikasleei oraindik gehiago. Horregatik, hain modu sinplean txertatzen direnez formulak, nire ikasleekin MathML-an oinarritutako hizkuntza hau erabiltzea erabaki dut. Eta egia esan, egun gutxi batzuen ostean, formulak inongo arazorik gabe txertatzen ikasi dutela esan beharra daukat

Hurrengo artikuluan komentatuko dizuedan bezala, arazo batzuk izan nituen ASciencePad-ekin. Hori dela eta, Bram Chen-ek, TW arrunt bati gehitutako HTMLArea pluginaren bitartez, sortutako TW berriarekin probatu nuen. Modu honetara, USB batean gordeta, ikasleek beti gainean eraman dezaketen “koaderno digitala” aurkitu nuen. Gelara sartu orduko, euren TWa ordenadoreari lotu, eta edozein motatako apunteak, oharrak edo albisteak jasotzeaz gain, euren etxeko lanak bertan apuntatu eta ondoren bertan egiteko aukera dute, hau guztia oso modu sinplean burutzen delarik.

Aplikazio hau probatu nahi duzuenok hemendik jaitsi dezakezue (bertsio hau ere euskaraturik dago). TWan txertatuko duzuen ASCIIMathML kodea, nabigatzaileak renderizatu ondoren, formula modura era egokian ikusteko, letra mota bereziak instalatu beharko dituzue zuen ekipoan. Hemendik jaitsi dezakezue letra motak instalatuko dituen exekutagarria. Azkenik esan, lehenetsitako nabigatzaile bezala Firefox erabiltzen baduzue, ez duzuela besterik behar izango. Baina Internet Explorer erabiltzen baduzue (nik 6. bertsioarekin egin dut proba bakarrik), ondorengo bi pluginak instalatu beharko dituzue: MathPlayer eta AdobeSVGview

Probatu eta esango didazue.

Informazio gehiago: Nire del.icio.us

Bost ideia

Azterketa garaian gaudela kontutan hartuz, hauen zainketa egiten ordutxo batzuk pasa behar izan ditut. Denbora aprobetxatzeko asmoz, aspalditik gordeta nituen pdf batzuk pasa ditut nire agendara eta, begi bat agendan eta bestea nire ikasleen gainean nituela, blogak, irakaskuntza… eta antzekoen inguruko ideia batzuk apuntatzen joan naiz. Ondoren, hauen arteko loturak eta elkarreraginak txukun adierazten ahalegindu naiz. Seguraski, jarraian botako dizkizuedanak ez dizue ezer berririk aportatuko blogintza eta irakaskuntzaren mundu honetan aspalditik zabiltzatenoi. Besterik gabe, ondorio sinpleak dira baina, nire eginkizunak nondik nora joan behar diren argitzeko balio didate eta pentsatu dut, bide batez ere, baliagarriak izan daitezkeela blogak erabili nahi duzuenontzat baina erabileraren zergatia oraindik oso garbi ez duzuenontzat. Nork daki!

1. ideia: Web 2.0-ren filosofia zabaldu denetik, garbi dago, ez dela derrigorrezkoa informatikaria izatea edota ordenagailuen funtzionamenduaren inguruan asko dakien “geek” bat izatea, sarean informazio ipini eta partekatzeko. Eta honen errudunik handienak blogak izan dira. Oso erraz sortu eta mantentzen da blog bat. Minutu gutxi batzuk behar dira idazten hasteko. Blogekin, beraz, ohiko internautaren eta web diseinatzaileen artean dagoen oztopo teknologikoa desagertu egiten da.

Bestalde, RSS sindikazioaren bitartez blog bateko informazioa argitaratzen den une berean jaso dezakegu, bloga behin eta berriro bisitatu beharrik izan gabe bere edukia berritu den edo ez egiaztatzeko. Beraz, edukien sindikazioaren bitartez hauek modu errezean, edonorren esku ipintzen dira, formatu estandar batean gainera, norberaren gustukoak diren artikulu edota albisteen irakurketa prozesua asko sinplifikatuz.

Agregazio prozesua sindikazio prozesuaren osagarria da. Honen bitartez, sindikazioa eskaintzen duten blogak (edo webguneak, orokorrean), kontsultatu nahi ditugunen zerrendara gehitzeko aukera dugu. Zerrenda hau era egokian sortu, antolatu eta mantendu nahi badugu (batez ere, blog zerrenda eta jasotzen dugun informazio bolumena handitzen doan heinean) beharrezkoa dugu eginkizun hori burutuko duen aplikazio bat erabiltzea. Hori da agregatzaile izenez ezagutzen dena.

Era honetan, blog batean informazioa idazten dugu eta, sindikazio bitartez, besteekin konpartitzen dugu. Eduki hauek agregatuz, besteek idatzitakoaren berri izaten dugu, gure ideia propioak osatuz edo garatuz, artikulu berriak idazteko aukera ematen digutelarik, horrela zikloa amaitzen delarik.

Garbi dago, beraz, blogak sortu, edukiak sindikatu eta agregatze prozesuetan nagusiki burutzen diren ekintzak IRAKURKETA eta IDAZMENA direla, dakigun bezala, ikasle baten garapen intelektualean bereziki garrantzitsuak diren prozesu kognitibo bi. Eta ez al daude, bada, bi hauek erabat erlazionaturik gizakiok komunikatzeko dugun gaitasunarekin (dirudienez, gaur egun halako krisian dagoen gaitasun bat, portzierto), hain zuzen ere? Gure gaztetxoek inoiz baino gehiago erabiltzen dituzte komunikatzeko sistema berriak, baina badirudi erabiltzen duten lengoaiaren “kalitatea” dezente jaitsi dela aspaldi honetan. Ez al dira blogak tresna eraginkorrak arlo honetan indarra egiteko?

2. ideia: Aurrekoarekin jarraituz, asko dira ikasleek erraztasunez erabiltzen dituzten tresnak: solturaz maneiatzen dituzte bilatzaileak informazioa bilatzeko; e-posta ere arazorik gabe erabiltzen badakite eta, zer esanik ez, euren iritziak besteen aurrean plazaratzen dituzte eta eztabaidatzen dituzte, mezularitza nahiz foro moduko aplikazioak erabiliz. Blogetan tresna guzti hauek eraginkortasunez uztartzen dira: bilatzaile baten kutsua dute, informazio esanguratsua eskaintzen duten esteka jakinak gomendatzen direlako bertan; e-postarekin erlaziona daitezke bertan erabiltzen den hizkuntza erregistro ez-formalagatik; foro baten ukitua ere badu, irakurleek eztabaidan parte har dezaketelako euren iruzkinak txertatuz.

Beraz, teknologia berriak erabiltzerakoan beti agertzen den “aprendizai kurba” izenez ezagutzen dena, oso txikia da gure ikasleentzat blogak erabilitzerakoan. Esperientzia pixka bat badugu gure ikastolan honen inguruan eta egiaztatu dugu ikasleei erraza egiten zaiela blogetara gerturatzea. Askotan konplikatuagoa egiten zaigu irakasleoi, oinarrizko alfabetatze teknologiko hori falta zaigulako. Aprobetxa dezagun, bada, hori eta bultza eta anima ditzagun gure ikasleak blog bat sortu eta bertan idaztera!

3. ideia: Bale. Baina gure ikasleen irakurzaletasuna eta idazteko gogoa suspertzeko bestelako bideak ezagutu eta, jadanik erabiltzen baditugu, zergatik ipini gure lanak denen muturren aurrean? Nola gainditu ziberespazioan bigilatuta gaudela sentitzeak sorrarazten duen “ezinegona”?

Edukiak publikoak izatea zentzu berria ematen dio ikasleak egindako lanari: jada ez da ikasle eta irakaslearen esparruan geratzen den zerbait soilik, egindakoaren balorazioa ez da bakarrik irakaslearen eskutik etorriko, baizik eta bloga irakurriko duten guztiek izango dute aukera egindakoaren inguruan euren iritzia emateko. Ikustea besterik ez dago, nolako balorazioak egiten dituzten gure ikasleek euren kideek Euskaljakintzan argitaratzen dituzten artikuluen inguruen. Horrelakoekin jasotzen duten feedback-ak berriro idazteko gogoa suspertzen duela ez dago zalantzarik.

Bestalde, norberak eraikitako ezagutza komunitatearekin konpartitzeak ematen duen satisfakzioa bizitzea oso garrantzitsua da. Eurek ere, irakasle papera har dezakete, euren aldetik erikitako ezagutza besteon esku ipiniz. Filosofia hau gure ikasleei transmititzea garrantzitsua dela iruditzen zait. Ikasleak sujeto aktibo bilakatu behar ditugu: ez dira etortzen eskolara “zerbait jasotzera” soilik. Prozesu honetan garrantzia berezia dauka ikasle eta irakaslearen arteko elkarlana, azken honen kasuan, irakasle baino gehiago gidari edo tutore moduan jokatuz. Horixe da ikusten dudana, adibidez, Maite eta bere ikasleen artean Euskaljakintzarako artikuluak prestatzen dituztenean. Irakasle baino gehiago aholkulari edo gidari moduan ikusten dut Maite, argitaratuko dituzten artikuluen ekoizpen prozesuan laguntza eta orientazioa eskainiz.

4. ideia: Elkarlan hau errealitate bat izan dadin, ohiko komunikazio ildoetatik gain bide berriak urratzea gomendagarria da: e-posta, txat, foro, arbel birtualak… Gure kasuan, tresna hauen erabilgarritasunaz duela gutxi konturatu ginen. Ikasturte honen hasieran, ikasleetako bakoitzari Gmaileko posta kontu bana eman genien, Google Apps for Your Domain zerbitzu berria aprobetxatuz. Posta kontuaz gain ikasleen esku jarri genituen ere txat kontu bat eta egutegi partekatu bat. Esaten nuen bezala, zerbitzu hauek martxan jarri genituenetik asko izan dira, gurekin harremanetan jarri diren ikasleak aholku eske, dituzten zalantzak argitu nahiean edota etxean, ariketak egiten ari direla, aurrera nola egin behar duten galdetzen dutenak. Eta nahiz eta oraindik ausardia pixka bat falta ikasle askoren aldetik, pausua ematen dutenen iritziak entzunda, geroz eta gehiago dira irakasle “birtualaren” laguntza bila etortzen direnak. Zalantzarik ez daukat, on-line eskainitako laguntza hauek sekulako garrantzia dutela ikasleen formazio prozesuan eta geroz eta balio handiagoa izango dutela etorkizunean. Halere, utzi ditzagun gauzak garbi; irakaskuntza birtual hau, beti ere, irakaskuntza presentzialaren osagarri moduan ulertu beharko genuke, azken honetan agertzen diren hainbat limitazio edo gabezia konpontzeko balio duelarik. Nik behintzat, ez dut sinesten zuzeneko harreman pertsonalik gabeko hezkuntza sistema batean.

5. ideia: Gur egun ikusten dudanaren arabera, gure artean hain arrunta den ikasle-irakasleen arteko menpekotasuna gainditu beharra dagoela iruditzen zait. “Nire semeak ez du ezer ikasi ikasturte honetan: tokatu zaion irakaslearekin ez da ezertaz jabetzen. Nola egingo du aurrera horrela?” bezalako esaldiekin (irakaskuntza magistralak adierazten duen akats handienetako bat da hau) bukatu beharra daukagu. Orain arte esandakoaren arabera, beste tankera bateko hezkuntza sistema bat ikusten dut. Bertan, komunitate mailan, gaur egun ematen diren harremanetan (ikasle-ikasle, ikasle-irakasle,irakasle-irakasle eta, zergatik ez, guraso-irakasle) aldaketa sakonak gertatuko dira. Noranzko bikoitzeko harreman pertsonaletatik, elkarlana nagusi izango den komunitateak sortzera pasako garela iruditzen zait. Denok denongatik jaso eta emango dugun harreman berri horretan, helburu nagusia, ikasle orojakileak sortzea baino, ikasleen pentsamendu autonomoa bultzatuz, gazte ekintzaileak sortzea izan beharko litzateke. Lifelong Learning-aren etorkizuneko gizartean, gaitasun eta eduki propioak garatzeko gai izango diren gazteak behar ditugu. Aldaketa sakonak gertatu behar direla horra heltzeko garbi dago, baino gauzak bide horretatik joango direla sinesten dut.

Etxeko-lanak 2.0: aldaketarako unea heldu da

etxeko-lanak Irakaskuntzan garai berriak bizitzen ari garela inork ez du zalantzarik. Alde batetik, mugimendu berritzaileak azaleratzen ari dira, hauen muinak, kasu gehienetan IKTen erabilerarekin zerikusia duelarik. Bestalde, XXI. mende hasiera honetan, protagonistak bilakatu diren gure gaztetxoen artean, euren ikasketekiko adierazten duten jarreran ere aldakuntza nabarmenak antzeman ditzakegu. Behin eta berriro entzuten ari gara zein desberdinak diren gaur egungo gazteak, zenbat aldatu diren euren lan ohiturak, ikasketekiko duten konpromezua, zein gutxi baloratzen duten esfortzu pertsonala… Tira, ez da nire helburua artikulu honetan belaunaldi desberdinen arteko alderaketak egitea; beste artikulu baterako gaia polita izan daiteke hori. Badut gogoa, halere, azken ikasturteotan geroz eta nabarmenagoa den jarrera baten inguruan hausnarketa txiki bat egiteko: bidalitako etxeko-lanen helburuetan izan den degradazioaz, hain zuzen ere.

Ez dakit, irakaskuntzak historian zehar izan duen garapenean, noiz erabaki zen etxeko lanak erabiltzea. Garbi daukadana zera da: nire ikasle garaitik gaurdaino behintzat, etxeko-lanak norberaren formaziorako oinarrietako bat kontsideratu direla. Lanean era autonomoan ikastea, esfortzu pertsonalaren balioa, arazoen aurrean irtenbideak bilatzea, ebaluazio amaieran izango diren azterketak prestatzea… etxeko-lanekin lortu nahi izan diren hainbat helburu izan dira. Ikasleen ebaluazioa burutzerakoan etxeko-lanak egiteari eman zaion garrantzia beti izan da handia; zenbatetan entzun ditugu “lan gutxi egiten du etxean” edota “etxeko-lanak egin gabe ekartzen ditu egunero” bezalako esaldiak. Hor dago ikasleek erabiltzen duten eskola-agenda: bertan jasotzen dute egunero dituzten etxeko-lanen zerrenda. Dituzten betebeharrak ondo antolatzeko sistema eraginkorra da eta, bide batez, gurasoek euren seme-alaben etxeko-lanen jarraipena egiteko aukera ere izaten dute.

Badira urte dezente, nahiko kezkatuta nabilela gai honekin. Gaur da eguna, matematikako eta fisikako ohiko etxeko-lanak egitea, helburu didaktikoen lorpenean eragina duen zalantzan jartzen dudala. Ea esplikatzen naizen: ez ditut zalantzan jartzen etxeko-lanak, zalantzan jartzen dudana da, aurretik finkatutako helburuak benetan lortzeko baliabide egokiak diren, ikasleek gaur egun egiten dituzten moduan eta irakasleok egiten diegun jarraipenaren arabera. Onartu beharra daukat, etxeko-lanak bidaltzen ditudan arren, ez dietela jarraipen sistematikorik egiten eta, are gutxiago oraindik, ebaluazio iripide bezala erabiltzen. Ez nago gustura ikasleen jarrerarekin etxeko-lanen aurrean, ezta irakasleok eginkizun horri egiten diogun jarraipen eta ematen diogun balioarekin. Jarraian azaltzen dizkizuet ikusten ditudan arazorik nagusienak:

Nolako jarraipena, halako erantzuna ikasleen aldetik: ezagutzen ditut klase hasiera bakoitzean, ikasle guztien koadernoak banan-bana behatzen dituzten irakasleak. Koadernoa txurin edota ariketak egin gabe ekarri dituzten ikasleen izenak, euren irakasle koadernoko zerrendan apuntatzen dituztenak. Ebaluazio amaieran, zerrendara jo eta etxeko-lanak egin gabe ekarritako egun kopuruaren arabera, ikaslearen ebaluazioa horren arabera egokituko da. Jarraipena eta ebaluazioa egiteko sistema honi arazo bi ikusten dizkiot nagusiki:
- Jokabide honekin bultzatzen duguna, konturatu agbe, koadernoa “beteta” ekartzea da, berdin dio zer eta nola egina dagoen, kontua da “eginda” ekartzea.
- Ebaluagarria bihurtzen dugun edozein kontzepturentzat neurri zuzentzaileak ipini behar ditugu baina iruditzen zait ezer gutxi aportatzen dugula irakasleok honen inguruan: ebaluazio bileran “lan gehiago egin beharra dauka” esateaz aspertu egiten gara baina egia esan, egoerari buelta emateko ideia gutxi okurritzen zaizkigu.
Ez da harritzekoa, beraz, honen aurrean ikasleen aldetik nagusitzen den jokabidea: edozein modura dela ere, koadernoa beteta ekartzea da kontua. Hortxe egoten dira ikastolako sarrera ordu edota klase aldaketetan, bata besteari etxeko lanak kopiatzen edota, behin niri gertatu zitzaidan bezala, ikasleen artean koadernoak trukatzen.