Urtea: 2012

Sekuentzia didaktiko berria: Jendaurrean Hitz Egiten

Garbi dago, ikus-entzunezko baliabideak nonahi aurkitu eta erabil daitezkeen gizarte honetan, gauzak ahoz txukun adieraztea idatziz jasotzea bezain garrantzitsua dela. Duela hamarkada batzurarte ahozko komunikazioa bigarren plano batean zegoen hizkuntzaren didaktikaren atal bat baldin bazen, gaur egun gauzak asko aldatu dira eta derrigorrezkoa dugu ahozko adierazmena idatzizkoaren maila berean ipintzea. Aspalditik dabiltza ikastolako Hizkuntz Proiektuko arduradunak lan horretan, ahozko komunikazioari protagonismo gehiago eman nahian ikasleek burutzen dituzten lanetan (arlo guztietan, ez hizkuntzetan bakarrik). Gertatzen dena da hizkuntza arloan adituak ez garenoi beti ematen digula beldur pixka bat kontu honek, izan ere, ez daukagu oso garbi (edo niri behintzat hori gertatzen zait) zeintzu irizpidetan oinarritu behar garen ahozko komunikazioaren egokitasuna baloratzeko orduan. Eta, nahiz eta bat etorri Hizkuntz Proiektutik datozkigun gomendio eta jarraibideekin, ni behintzat nahiko galduta nabil oraindik ahozko aurkezpen baten zuzentasuna, koherentzia edo kohesioa, besteak beste, ebaluatzeko.

Edonola ere, ikasleekin burutu dudan lehenengo proiektua Jendaurrean Hitz Egiten izenburua da. “Eta zertarako sartu da ba orduan horrelako saltsa batean?” pentsatuko du batek baino gehiagok sarreratxoa irakurri badu. Bada jendaurrean hitz egiteak alderdi komunikatiboarekin, hizkuntzaren erabilerarekin harreman zuzena gordetzen duen bezala, badago bigarren alderdi bat, formalagoa, ideiak antolatu eta azaltzeko moduarekin zerikusia gordetzen duena. Sinplifikatuz alderdi berbala eta ez-berbalak, biak dira beharrezkoak jendaurrean ahozko aurkezpen txukun bat egin nahi bada. Eta lehenengo alderdiari dagokionez hobetzeko asko baldin badaukagu (ikasle zein irakasleok) oraindik , aurkezpenaren antolaketa formalaren ikuspegitik uste dut oraindik handiagoak direla ditugun gabezi eta hobekuntza beharrak.

Ikastolan ikasleek burutzen dituzten ahozko aurkezpen gehienak, hauen forma eta antolaketaren aldetik (ez naiz ari orain hizkuntzari lotutako irakaskuntzei buruz), ikasleei inongo jarraibiderik eman gabe burutzen dira. Adin batetik aurrerako irakasle gehienok oso gutxitan (batzuk inoiz) izan dugu jendaurreko aurkezpen bat prestatzeko beharra. Esperientzia falta hori dela eta, hitzaldiaren gidoia eta egitura, erabiliko diren baliabideak, saihestu behar diren akatsak… modu ezberdinean tratatzen dira irakasle desberdinen artean. Irizpide desberdin horien adibiderik nabarmena ikasleek prestatzen dituzten diapositiba digitalen eduki eta diseinuarena izan daiteke. Irakasle batzuk, adibidez, aurkezpenak egiteko aplikazioak testu prozesadoreak izango balira bezala erabiltzen dituzte, ikasleei diapositibak testuz eta buletaz fusilatzea eskatzen diete. Beste batzuk, aurkezpenean idatzitakoa, zuzenean ahots altuan irakurtzea eskatzen diete. Badira ere, hondo kargatuak, animazio eta trantsizio nekagarriak erabiltzea behartzen dituztenak. Tira, irakasle bakoitzak, bere intuizioak esaten dionaren arabera, modu batera edo bestera gidatzen du ikaslearen lana, eta hauek azkenean, ez dakite oso ondo nondik eta nola heldu behar dioten lanari.

Beraz, kontzientea izanik nire mugetaz ahozko komunikazioari dagokionean, pentsatu nuen aurreko paragrafoan aipatutako kontu horietan laguntzeko gai izan nintekeela eta horrelaxe, azpian daukazuen sekuentzia didaktikoa prestatu nien nire ikasleei.

Egin salto sekuentziara

Pasa den astean amaitu genuen lanarekin. Balorazioa oso positiboa da. Beste edozein arlo edo proiektu lantzen denean gertaten den bezala, hemen ere ikasle batzuei gauza batzuk hobeto atera zaie beste batzuei baino, ikasle batzuk beste batzuk baina trebetasun handiagoa adierazi dute ideiak komunikatzerakoan, batzuei errazagoa egin zaie lan hau eta beste batzuei zailagoa… baina, orokorrean guztiek egin dute aurrera. Azpian dituzue ikasle batzuen diapositibak:

Sekuentziarekin amaitzeko ikasleek egindakoaren inguruan hausnartu behar izan dute: nik esango nuke  lehenengo aldia dela autoebaluazio egituratu moduko bat egitea tokatzen zaiela. Eta nik ere horretarako erabiltzen dut blog hau. Beraz, hona hemen egindakoaren inguruko nire balorazioa:

  • Gorago esaten nuen bezala, orokorrean helburu nagusia lortu dela esango nuke. Ahozko aurkezpen baten prestaketaren oinarriak ezagutu, ulertu eta aplikatu dituzte guztiek. Gero, egia da bakoitzak esku desberdina duela diapositibak diseinatzerakoan, gaitasun komunikatzailea ere ez dutela berdina, gidoiaren prestaketan guztiek ez dute arreta eta lan berbera egin… baina alderdi horietan guztietan denek egin dute aurrera. Dena den ez dira bakarrik sekuentzia honi dagozkion helburuak bete. Bi urte ziklorako zehaztu nituen helburu orokorragoak eta garrantzitsuagoak ere bete direla esango nuke: mailako beste ikasleen aurrean seguru aurkitu dira, konfiantza irabazi dute eta euren autoestimua asko handitu da. Azken honek ni behintzat erabat asetuta utzi nau.
  • Atazaren definizioa exijentzia maila altuegikoa izan da, konkretuki aurkezpenaren iraupenari zegokion baldintza gehiegizkoa izan da. Orain arte ikasle hauek ez dute inoiz denbora baldintzarik bete behar izan euren aurkezpenetan. Lehenengo aldia izan da denbora neurtzea eskatu zaiena eta hogei minutuko denbora tartea luzeegia egin zaie guztiei. Hurrengo baterako hamar-hamabost minututara jaitsiko dut aurkezpenaren iraupena.
  • Aurrekoa esanda, gehienak ez dira hamabost minutuko muga horretara ere heldu. Eta arazoa jarraitzen dugu puntu berean izaten: aurretiko planifikazio lana oso azaletik egiten jarraitzen dugu. Kasu honetan aurkezpenaren gidoia behar bezala prestatzea zerbait kritikoa zen eta salbuespenen bat kenduta, gidoi gehienak nahiko azaletik eginda egon dira. Gidoian oinarrituta diapositibak sortu eta entsegu orokorra egitea tokatu zaienean jabetu dira ikasle gehienak zeinen motz geratu diren ezarritako helburutik. Baina ordurako beranduegi zen hasieran osatu gabe utzitakoa osatzeko. Tira, hurrengo baterako arreta handiagoa eskaini beharko diogu planifikazio fase honi.
  • Entsegu orokorra eta aurkezpen ofizialak izan dira unerik gogorrenak ikasleentzat. Berez, ohituta daude gelakideen aurrean aurkezpenak egitea baina oraingo bi saio hauetan, aurkezpena Lavalier mikro batekin egin dute, aurkezpenak aurrera pasatzeko urrutiko aginte batekin eta guztia bideoan grabatuta geratu da. Gainera, entzuleen artean beste irakasle batzuk ere egon dira eta eurek ere ikasleak balorazio matrizearen bitartez ebaluatu dituzte. Horrek guztiak, aurkezpen honi ukitu “profesional” bat eman dio, ikasleak uste baino gehiago estutu dituena. Baina ez naiz damutzen horrela egin izana. Ikasleek adierazi duten tentsioa eta seriotasuna lana egiterakoan gutxitan ikusi dut ikasle talde batean. Batzuentzat gehiegi izan bada ere (justifikazio gehiegirik ez zuten beldurrei aurre egitea kosta zaie) hurrengo baterako baldintza hauek bere horretan mantentzea erabaki dut.
  • Ikastolen Elkarteko adituak burua hausten duten bitartean zein izan behar den ikaslearen irteera profila Bigarren Hezkuntza amaitutakoan, nik garbi daukat norberaren ikaskuntza prozesua modu autonomoan kudeatzea eta ikaskuntzaren autorregulaziorako konpetentzia (ikasten ikasi) garatzea ezinbesteko helburu bi izan behar direla ikaslearentzat zehaztu nahi den profil horretan. Ez da gauza erraza jarraitutako ikas-prozesuaren inguruan ikasle bakoitzak jarraitu duen bidearen gaineko hausnarketa eraikitzailea egitea (are gutxiago lehenengo aldian) baina hala eta guztiz ere, positibotzat hartzen dut ikasleek egiten duten ahalegina euren lana autoebaluatzerakoan. Ea ikasturte amaierarako ariketa hau naturaltasunez egiten duten eta, bide batez, ikasleentzat baliagarria izaten den.
  • Bukatzeko, pena txiki batekin geratu naiz. Sekuentzia honek hizkuntza arloko irakasle baten ekarpenak behar ditu jendaurreko aurkezpena bere osotasunean landuta gera dadin. Banekien atal honetan hanka-motz geratuko zela eta hala izan da. Sekuentzia osatu eta aberastu beharko nuke eta hori bakar-bakarrik egin dezaket diziplina desberdinetako irakasle talde baten artean sekuentzia birplanteatuta. Ea noizbait lortzen dugun gure ikastolan, mintegi desberdinen arteko irakasle talde baten artean horrelako sekuentziak sortu, osatu eta aberastea. Hortxe dago ikastola moderno batek duen erronka nagusienetako bat; elkarlan multi eta metadiziplinarra.

The Finland Phenomenon

Ez da lehenengo aldia blog honetan Finlandiako heziketa-sistemari buruz hitz egiten duguna. Mikelek duela hilabete batzuk hango hezkuntza ereduaren berri eman zigun lau sarrera desberdinetan (bat, bi, hiru eta lau). Geroago, Finlandian ikasketak egindako ezagun baten azalpenak ekarri zituen hona. Nire ustez Mikelek emandako informazio hori guztia nahikoa da ulertzeko zertan datzan Finlandiako hezkuntza ereduaren arrakasta.

Halere, horrekin nahikoa ez baduzue, azpian uzten dizuet Harvard-eko Unibertsitateko Tony Wagner ikerlariak ekoiztutako bideo hau. Wagner-en lan honek arrakastaren gakoak non dauden ikertzen ditu eta, ikusiko duzuen bezala, Mikelek aipatutako argudioetako asko jasotzen ditu bertan. Niri oso interesgarria iruditu zait ordubete inguru irauten duen bideo hau. Ea zuei zer iruditzen zaizuen.

Oraindik ezin dut konprenitu nola litekeen hain desberdin interpretatzea hezkuntza sistemaren ezaugarriak han eta hemen, zeinen desberdin ikusten diren oinarri oinarrizko gauzak han ete hemen. Pentsa, bideoan agertzen den irakasle batek, 30 urte enpresa desberdinetan egin ondoren, irakasle sartu zen. Berak irakasle lana desestresantea aurkitzen du, WTF?? Eta batxilergora bitartean ebaluazio esangurasturik ez egotearena hemen sci-fi kontsideratuko litzateke. Beno ez da guztiz egia. Mikelek behin eta berriro esaten dit ez larritzeko hainbeste ebaluazioaren kontuarekin, gehiegizko balioa ematen diogula kontu horri. Eta uste dut egia dela; ikasleek askoz ere errendimendu handiagoa adierazten dute etengabe ebaluatuak (kontrolatuak) sentitzen ez direnean. Hori nik neuk bizi izan dut.

Enpin, helduko al gara inoiz gure sisteman horrelako aldaketak ezagutzera?

Eta etxerako-lanak ez daudenean zer?

Tira, post honen izenburua Actualidad Pedagógica blogan irakurri dudan artikuluan datorrenari jarraituz idatzi dut baina uste dut azpiko proposamen hauek ez dutela zerikusirik etxeko-lanekin. Alegia, gure seme-alabak etxean ditugunean zer egin jakin gabe (gaur bezalako egun batean, adibidez) proposatu beharko genizkien jarduera desberdinek ondorengo gaitasun/trebetasunak garatzen lagundu beharko lukete (blogetik zuzenean hartuta):

  • Desarrollar la imaginación y la creatividad.
  • Expresar ideas, experiencias o sentimientos a través de diferentes medios artísticos.
  • Administrar y planificar los periodos dedicados a cada tarea optimizando los tiempos.
  • Discriminar la información, transformándola en conocimiento propio.
  • Desarrollar el gusto por aprender.
  • Generar un criterio propio a la hora de tomar decisiones.
  • Llevar a cabo hábitos de vida saludables relacionados con la actividad física.
  • Ser perseverante, responsable y entender el esfuerzo como la base de los aprendizajes.
  • Proponer, planificar y gestionar los objetivos, tiempos y tareas de un proyecto.
  • Emplear y compartir herramientas digitales de elaboración colectiva de conocimiento.
  • Representar y crear conocimiento libre en diferentes lenguajes específicos (gráfico, audiovisual, sonoro, textual, etc.)

Hamaika puntu hauetatik abiatuta, autoreak tresna digitalak erabiliz jarduera sorta luzea proposatzen du, zein baino zein interesgariagoa. Merezi du bistazo bat botatzea.

Iturria: 10 alternativas a los deberes para el desarrollo de competencias | Actualidad Pedagógica.

Ikas-prozesuaren ondorioei buruz

Egun hauetan amaiera emango diogu ikasturte berri honen hasieran esku artean izan dugun lehenengo proiektuari. Talde berri honekin lanean hasi nintzenean nituen helburu guztien artean nagusienetako bat gazte hauek bizitzarako prestatzea zen. Horrela, ikaskuntza prozesuen ardatza ikasleak eurak bilakatzea eta ikaskuntza bera esanguratsua bihurtzea bilatzen aritu naiz hilabete hauetan.

Aspalditik nabil kezkatuta ikasleek ikastolan egiten dituzten jendaurreko ahozko aurkezpenekin, bai komunikazioaren ikuspegitik baita hauetarako prestatzen dituzten ekoizpen digitalarekin ere. Geroz eta gehiago dira hezkuntza ertainean ikasleek egiten dituzten aurkezpenak gelakideen aurrean eta zalantza asko ditut irakasleok aurkezpen hauek planteatzeko dugun moduarekin.

Kontutan izanik nire taldeko ikasleek datorren urtean euren ikasketekin jarraituko dutela gure ikastolatik kanpo eta ikastetxe berri horietan jendaurrean aurkezpenak egiten jarraitu beharko dutela (eta baliteke lanean hasten direnean ere horrelakorik egin behar izatea), garrantzitsua iruditu zitzaidan aurkezpenak egiteko prozesuari buelta batzuk ematea nire ikasleekin. Laister izango dituzue proiektutxo honi buruzko xehetasun gehiago. Oraingo honetan asteburu honetan gertatutako anekdota bati buruz hitz egin nahi dizuet.

Aste batzuk lanean gogor aritu ondoren, azken bi aste hauetan prestatutakoa gelakide guztien aurrean aurkezteko tokatzen zen. Aurrekoan, entsegu orokorren txanda izan zen. Ikasle bakoitzak bere aurkezpena nire aurrean egin behar zuen. Entsegurako prestatutako kontrol zerrenda baten bitartez, aurkezpenaren aurrebaluazioa egin nien. Euren aurkezpena bideoan grabatu nuen eta amaieran ikasle bakoitzari bere aurkezpenaren kopia bana eman nien, USB batean, hutsik zegoen kontrol zerrenda batekin. Nire asmoa euren saioa etxean ikusi eta ondoren autoebaluazioa egitea zen, euren  balorazio pertsonala nirearekin kontrastatuz.

Ez zen lehenengo aldia jendaurrean aurkezpen bat egiten zutela. Egia da, oraingo honek ezaugarri propio eta desberdinak zituela orain arte egindakoekiko eta gainera, bideoan grabatuta geratu behar zela. Baina, tira, ni bakarrik egonda entzule bezala, konfiantzazko giro nahikoa izango genuela uste nuen hitzaldian lasaitasunez aritzeko. Horregatik ez nuen imajinatuko hain urduri jarriko zirenik entsegu orokorrerako.

Halere, honi buruz ere aurretik hitz eginda geunden. Urduri egotea normala dela baina hori kontrolatzen ikastea ere egiten ari ginen lanaren helburu bat zela esan nien. Gauzak perpespektiba piska batekin ikustea eskatu nien. Askotan aipatu diedan bezala, bizitzarako prestatzea zela honen guztiaren helburua eta, etorkizun laburrean horrelako egoeren aurrean behin baino gehiagotan topatuko zirenez, aukera hau ikasten joateko aprobetxa zezatela esan nien.

Edonola ere, entseguekin amaitu genuen. Orokorrean gustura geratu nintzen ikasleek egindako lanekin, kontutan izanik lehenengoz heltzen ziotela aurkezpenak egiteko modu “berri” honi. Guztiek izan zituzten hobetu beharreko alderdiak baina askok eurentzat ezezagunak ziren alderdi positibo desberdinetaz jabetu ziren. Eta horrelaxe azaltzen ahalegindu nintzen guztiei.

Baina ikasleak nonbait ni baino askoz ere zorrotzagoak dira euren burua ebaluatu behar dutenean. Izan ere, bakoitzak bere pendrive-ean zuen bideoa etxera eraman eta egindakoaren analisia egin ondoren, batek baino gehiagok azaldu zidan aste honetarako zehaztutako aurkezpen ofizialean parte ez hartzeko asmoa.

Ikasle batzuk galdetu zidaten ea behartuta zeuden azken eguneko aurkezpena egitera. Nik ezezkoa esan nien. Ikaslea bere ikaskuntza prozesuaren arduraduna bihurtu nahi baditut (hamasei hamazazpi urteko ikasleak ditut), ikaskuntza prozesuaren ondorioa berak (eta ez nik) jasotzen duen zerbait ulertarazi nahi badiot, zenbateraino du zentzua ikaslearen partehartzea behartzea, egin nahi ez duen zerbaitera derrigortzea? Irudipena daukat askoz ere hezitzaileagoa dela ikasleei jabearaztea horrelako zereginak burutzea euren ikas-prozesuan duten eraginetaz, “por dekreto” derrigortzeaz baino.

Onartzen dut erabaki hau polemiko samarra izan daitekeela irakasleon artean. Are gehiago, nire lankide batzuk uste dut ez zetozela bat nire kriterioarekin. Tira, asko eztabaida daiteke gai honen inguruan, ikaslearen heldutasun akademiko eta autonomiarekin lotura zuzena duen atala baita. Kontua da, aurkeztu edo ez aurkeztearen erabakia ikasleengan utzi nuela.

Igandean ikasle batek zera galdetu zidan: “Zerbait gertatuko litzateke gutako norbaitek aurkezpenik egingo ez balu?” Elkarrekin hainbeste denbora egin ondoren, hainbeste azalpen eman ondoren gelan egiten dugun lanketaren metodologia eta helburuen inguruan, horrelako galdera bat ikasle batengandik jasotzea desilusio puntu bat suposatu zidan. Zer adierazi nahi zuen ikasleak “ondoriorik” egongo ote ziren galdetzen zuenean? Neurri berezirik hartuko ote nituen? Zigorrik egongo ote zen? “Gutxi” jarriko ote nion kalifikazio buletinean? Errekuperaziorik egin beharko ote zuen? Ez al da oraindik nahikoa elkarrekin egin dugun bidea planteamendu zahar eta konduktista horiek ahazteko? Hain konplikatua egiten al zaie ulertzea ikastea euren esku dagoela? Ikas-prozesuaren emaria beraiek hartutako konpromisoaren ondorioa dela eta inondik inora ez direla helburuak lortuko irakasleak behartuta ere?

Ikasleak egindako galderari “Noski baietz” erantzun nion. Ez zen denbora asko igaro bere erantzuna jaso nuenerarte: “Eta jakin al dateke zeintzuk izango diren ondorio horiek?” galdetu zidan.

“Ba nagusiki bi”, erantzun nion. “Alde batetik, zure gelakideekiko ez zenuke oso zintzo jokatuko. Besteen ahalegina hor dago, hortxe daude guztiak aurkezpena prestatzen biharko. Zuk atzera egiten baduzu, ez dut uste leialtasunez jokatzen ari zarenik beraiekiko. Eta bestetik, niretzat dezepzio handia izango litzateke. Hainbeste hilabeteren ondoren ez baitzaitut konbentzitu gauzak zuk uste duzuna baino hobeto egiteko gai zarenik eta zailtasunen aurrean, atzera egin baino, aurrera egiten ikasi behar dugula.”

Atzo gelakide eta irakasleen aurrean aurkezpen ofiziala egiteko eguna zen. Hamar ikasleetatik bostek bakarrik egin dute aurkezpena. Dezepzioa bost bider handiagoa izan da. Zerbait gaizki egin dut.

Proiektuetan Oinarritutako Ikaskuntza (PBL) estrategia didaktiko bezala: ezaugarri orokorrak (II)

Proiektuen garapen eta ebazpenean oinarritutako metodoetaz hitz egiten dugunean hezkuntzaren ikuspegi konstruktibista bati buruz ari gara non ikasleek euren ikaskuntza prozesuen gaineko ardura hartzen duten eta, era berean, egoera errealetan oinarritutako atazen ebazpenerako euren ezagutzak eta trebetasunak jokoan ipintzen dituzten. Ikuspegi honetatik, POIa antzeko praktikak bultzatzen dituzten beste hainbat estrategien multzo berean ipini genezake, hala nola, arazo edo galdera konplexuen ebazpenak, webquest-ak, ikerkuntza zientifikoak, tertulia dialogikoak, rol jokoak eta jendaurreko emankizunak… beste hainbesteren artean.

Aurreko sarreran aipatzen nuen moduan, guztiak dira metodologia aktiboak, ikaskuntza kooperatiboan oinarrituak (ondo garatzen badira behintzat)  eta adimen anitzen garapena bilatzen dutenak.  Iaz nire ikasleekin horietako batzuekin probatu nuen:

  1. Talde kohesiorako jarduera laburren sekuentzia bat
  2. Arazo baten ebazpenean oinarritutako proiektu bat
  3. Datu eta informazioaren ikerketa eta analisian oinarritutako proiektu bat
  4. Rol joko batean oinarrritutako webquest bat
  5. POIaren definizioari erantzuten dion proiektu bat

Didaktika kontuetan nik baino eskarmentu gehiago dutenek ziurrenik gai izango dira estrategia desberdin hauen arteko mugak bereizteko. Niri, egia esan, oraindik kosta egiten zait. Zehaztu beharko banitu bakoitzaren ezaugarri propioak zalantza asko izango nituzke. Urtebeteko esperimentazio laburraren ondoren jasotako esperientzian oinarrituta, sailkapena azpiko irizpide hauen inguruan egin daitekeela baieztatzea ausartuko nintzateke:

  • Lan-sekuentziaren egituratze maila: zenbateraino den ikaslea ikas-sekuentziaren diseinua eta ebazpenaren arduraduna. Edo beste modu batera esanda: zenbateraino dagoen gidatuta irakaslearengandik  ikaslearen ikas-prozesua. Ikaslearen autonomia mailari buruz ari naiz, beraz.
  • Atazaren konplexutasun maila: atazaren ebazpenaren bitartez lortu nahi diren helburuak arlo jakin bakar batekoak ote diren edo jakintzagai desberdinak jorratzeko diseinatuta dagoen. Alegia, zenbateraino den multidiziplinarra ikasleei zehaztutako ataza.
  • Denboraren antolaketa eta iraupenaren zurruntasun maila: Proiektua denbora tarte zehatz eta labur batera mugatuta ote dagoen edota hito edo mugarriak gauzatzen diren heinean denbora epeek etengabeko errebisioa jasotzen ote duten.

Kontu honek bereziki interesatzen nau. Izan ere, iaz jabetu nintzen ikasleek konplexutasun maila desberdineko proiektuak gauzatzea eskertzen zuten zerbait zela. Proiektu astun eta luzeek ikasleen interesa eta motibazioa ahultzeko joera zeukaten. Nonbait badirudi ataza konplexuen ebazpena denboran zehar gehiegi luzatzeak ezintasuna eta nekea sortzen duela ikasleengan.

Antzeko ondorio batera heldu ziren nire lankideak Ikastolen Elkartetik diseinatutako esperimentazio faseko sekuentzia didaktiko desberdinak burutu zituztenean. Arlo desberdinetako irakasleek euren arloari zegozkien proiektuak aldiberean ipini zituzten martxan eta ikasleen artean halako saturazio puntu bat nabaritu zuten.

Horrela, etorkizunari begira, uste dut beharrezkoa dela ondo aztertzea nola ezarri estrategia hauek gela barruan ikasleen interesa bizirik mantentzeko. Intuitzen dut bidea, denbora epe zehatzetan (laburrak beti), burutzen diren lan-sekuentzia multidiziplinar (jakintzagai desberdinetako helburuak modu integratuan lantzen dituenak), ireki (euskarri eta baliabide anitzak erabiliz) eta anitzak (adimen eta konpetentzia desberdinak jokoan ipintzen dituztenak) erabiltzea dela. Eta amaieran konplexutasun maila handiagoa duen ikas-sekuenztia bat ezartzea (POIan oinarritutakoa adibidez) aurretik ikasleek ikasitakoa egoera berrietara  transferitzeko gai direla egiaztatzeko.

Gustatuko litzaidake ezagutzea nik baino denbora gehiago daramatenek nola ikusten duten kontu hau. Izan ere, irudipena daukat POIa erabiltzen dugunok asko garela baina ez dakit zenbateraino garen gai etapa edo zikloko helburuak behar bezala lotzeko metodologia honekin. Norbaitek bere iritzia iruzkinetan utzi nahi badu, aldez aurretik eskertzen diot detailea.

Edonola ere (eta harira bueltatuz), POIaren ezaugarriak zehaztu nahi baditugu, kontu hauetan aitzindaria den Buck Institue For Education erakundeak zer dioen aztertzea litzateke egokiena. Kaliformiako erakunde honek denbora luze darama POIaren oinarriak aztertzen eta irakasleon esku baliabide ugari ipintzen. POIa ezartzen denbora bat daramatenentzat ezagunak izango dira erakunde honek POIrentzat zehazten dituen ezaugarri orokorrak. Apaltasun osoz, ni ere ekarpentxo propioren bat edo beste eranstea ausartu naiz:

1) Erabiltzen diren edukiak ikaslearentzat esanguratsuak eta nabarmenak dira, egoera eta arazo errealak aurkezten baitituzte.

  • Ikasleek gai eta galdera konplexuen gaineko iritzi propioak garatzeko aukera dute.
  • Euren trebetasun eta interesekin bat datozen edukiak zeintzuk diren ezagutzeko aukera dute.
  • Gertuko inguru sozialean interesa pizten duten eta egun nabarmenak diren gaien inguruan lan egiteko aukera dute.
  • Euren eguneroko esperientziaren arabera, zeintzu jakintzagai jorratzea beharrezkoa duten mugatzeko aukera dute.

2) Jarduerek ikasleei zehaztu zaien arazoa ebazteko beharrezkoa duten informazio bilatzeko aukera ematen diete, baita euren ezagutza propioa eraikitzeko aukera ere, buruan gordetzea (memorizazioa) eta transferitzea (egoera berrietara aplikatzeko) erraztuz.

  • Garbi dago, beraz, Oinarrizko Konpetentzien garapenerako estrategia aparta dela.
  • Ikasleei parte-hartu eta euren ezagutza frogatzeko aukera anitzak eskaintzen zaizkie. Horrela, ikasleen indarguneen gainean eraikitzen da.
  • Ikasleen adimen eta gaitasun desberdinak kontutan hartzen ditu, hauen arabera ikasteko estilo desberdinekin bateragarria izanik.
  • Gurasoek euren seme-alaben eskola jarduerari buruzko informazio zabala eta, kasu askotan, berria izateko aukera dute.
  • Ikasleak benetan ezagutu eta horrela bidezkoa izango den ebaluazio integrala egiteko aukera ematen du.

3) Ekoizpen prozesuekin lotutako gaitasunak eskuratzeko aukera ahalbidetzen du, baita ikaskuntza autonomo eta etengabeko hobekuntzarekin erlazionatutako trebetasunak.

  • Trebetasun profesionaletan eta diziplina estrategietan murgiltzeko eta barneratzeko bitartekoak eskaintzen ditu (adibidez, literatur kritika, ikerketa historikoak, antropologia, negozioen administrazioa, arkitektura, ikerketa zientifikoa, koreografia…)
  • Planifikazioarekin, jarraipenarekin, monitorizazioarekin eta ebaluazioarekin lotutako trebetasunak eta estrategiak eskuratzeko baliagarria da.
  • “Ikasten ikasteko” konpetentziarekin lotutako trebetasun eta jarrerak ikasi eta aplikatzeko beharrezkoa den giroa lortzen laguntzen du (adibidez, notak hartu, mapa kontzeptualak egin, entzun, galdetu…)
  • Autonomia, iniziatiba eta iraunkortasuna garatzen laguntzen du.
  • Trebetasun metakognitiboak garatzen lagundu eta bultzatzen du.
  • Arlo desberdinetako kontzeptuak integratuz ikaskuntza signifikatibo bat bermatzen du
  • Helburu kognitibo, sozial eta emozionalak bizitza errealarekin lotzeko aukera ematen du.

4) Ikaslearen autonomia eta bere ikaskuntza prozesuaren gaineko ardura areagotzen du.

  • Ikaskuntza mekaniko eta memoristikoak zentzua galtzen du. Ikaslea ohituta dagoena baino erronka handiago eta konplexuagoa suposatzen duen lan mota batean murgiltzen da.
  • Gazteek berezkoa duten kuriositatea eta jakin-mina suspertzen du. Horrela ikasleen partaidetza areagotzen du eta, ondorioz, oso egokiak ikusten dira ikasleen konpromisoa eta motibazioa bizirik mantentzeko.
  • Egun hain ohikoa den  jarrera pasibo batetik iniziatiba eta jarrera proaktiboa izatera pasatzen dira: gehienetan parte hartzen ez duten ikasleak engantxatzeko baliagarria da.

5) Proiektuak gauzatzen diren baldintzen arabera, ohiko izpiritu konpetitiboaren ordez, elkarlanean oinarritutako trebetasunak garatzeko aukera dute ikasleek, izan ere, proiektuak arrakasta izan dezan interdependentzia eta elkarlana ezinbestekoak dira.

  • Egun oraindik nagusi den bakarkako-lanaren hegemoniarengandik ihes egin nahi da, lan-kooperatiboaren estimulazioa bilatuz.
  • Talde-lanarekin eta bitartekaritzarekin erlazionatutako trebetasun sozial desberdinak garatzeko lagungarria da.
  • Besteak beste, kooperazioarekin eta gatazken konponbidearekin erlazionatutako kontzeptu, balore eta pentsamoldeak bultzatzen ditu.
  • Giro ez-konpetitiboa eta elkartasunezkoa ezartzen du.
  • Ikaskuntzaren ardura irakaslearengandik ikaslearengana (osotasunean edo partzialki) transferitzeko bitartekoak eskaintzen ditu.

6) Edukien barneratze soila bultzatzen duten estrategiekin gertatzen ez den bezala, goi mailako prozesu kognitiboak mobilizatzen ditu.

  • Ondo diseinatutako proiektu bat edukiak memorizatu, gogoratu eta aplikatzetik harago doa.
  •  Arazo egoerari irtenbidea emateak (planifikazio, garatze eta gauzatze faseak burutuz) inplizituki darama analizatu, ebaluatu eta sortzea.
  • Joera badago ere proiektuetan zehaztutako atazak zerbait “sortzearekin” lotzea (arlo teknologikoari lotuta askotan), analisia eta ebaluazioan oinarritutako atazak ere ohikoak dira (pentsamendu kritikoaren garapenarekin lotuta daude gehienak).

7) Ikasle nahiz irakasleengandik gehienetan baztertuak izaten diren curriculum ezkutuaren edukiak landu eta helburuak lortzeko oso baliagarriak dira.

  • Curriculumaren periferian kokatzen ditugun helburuak barneratzeko (Perrenoud-ek aipatzen dituen “Educaciones para…”  ) estrategia aparta da.
  • Kasu gehienetan, ohiko ordubeteko saio lektiboen egitura tradizionaletan lortzen diren emaitzak baina hobeagoak lortzen dira bide honetatik.
  • Zeharlerro moduan definitzen diren helburuak (konpetentzia digitala, elkarbizitza, etabar) protagonismo zuzena hartzen dute metodologia honekin.